به گزارش پایگاه خبری چهاردانگه به نقل از خبرگزاری ایسنا، با فرا رسیدن پاییز و صدای خش خش برگ‌ها، فصل برخی از میوه‌های پاییزی نیز فرا می‌رسد.
اگر اهل پیاده‌روی در جنگل‌های مازندران باشید و یا از اهالی مناطق استان، حتما در پاییز گذرتان به جنگل‌های این منطقه افتاده است.
ولیک، جایگاهی ویژه در کودکی فرزندان سرزمین شمالی دارد، میوه‌ای غالب به رنگ تیره اما کوچک و اندکی ترش مزه که در پیاده‌روی‌ها و یا بازی در جنگل به راحتی می‌توان آن را مشاهده کرد.
ولیک یا همان زالزالک وحشی در مناطق جنگلی ایران به ویژه در مازندران به وفور یافت می‌شود و بسته به رنگ میوه ولیک سیاه و ولیک سرخ در این مناطق دیده می‌شود.
سرخ ولیک یا ولیک سرخ مزه و طعم خاصی ندارد ولی سیاه ولیک یا ولیک سیاه خوشمزه (ترش و شیرین) است.
در اسبوکلا نیز به سُرخِ وَلیک، شال ولیک (شال در زبان محلی یعنی شغال) گفته می‌شود و به نظر می‌رسد محلی‌ها این میوه را خوراک شغال میدانند و با تمام خواص دارویی آن از آن استفاده نمی‌کنند
اما از ولیکِ سیاه (سیو ولیک) برای خوردن و تهیه مربای ولیک استفاده می‌شود .
ولیک یا زالزالک وحشی در کتاب‌های طب سنتی «خفچه» و «زعرورالاد‌ویه» و در بعضی کتاب‌ها هم «تفاح بری» نام برد‌ه شده است.
ولیک د‌رختچه‌ای و از خانواده خانواده گل سرخ است.
میوه ولیک را سرشار از ویتامین C، ملین، مقوی معد‌ه و بازکننده گرفتگی‌ها و محرک میدانند.
زغال میوه ولیک -میوه را می‌سوزانند که زغال شود- زغال گیاهی بسیار مفید است و برای معالجه سوء‌هاضمه و به ویِژه برای بند آورد‌ن اسهال بسیار نافع است.
حکمای طب سنتی ایران، ولیک را از نظر طبیعت سرد وخشک میدانند و از پوست د‌رخت به عنوان تب‌بر استفاده می‌کنند.
به طور کلی، د‌م کرده گل‌های ولیک و یا گرد گل خشک شده آن به مقدار پنج تا هشت گرم در روز برای ضعف قلب، آنژین، ورم آئورت، اختلالات عصبی از جمله نگرانی، بی‌خوابی، سرگیجه، احساس صد‌ا در گوش و نظایر آن مفید است.
میوه تازه ولیک دارای سیتریک اسید، تارتاریک اسید و کراتگوس اسید، پکتین، روغن چرب، قند‌های گلوکوز و فروکتوز است.
در هسته آن ماده آمیگرالین و امولین وجود دارد. ولیک حاوی اکسالیک اسید است و ساقه‌های جوان آن حاوی گلوکوید و عامل تلخ‌کننده آن کراتگین است.
پژوهشگر گیاهان سنتی درباره زالزالک وحشی در گفت‌وگو با ایسنابا بیان اینکه مریخ به گویش اشکوری – ولیک به زبان مازندرانی – کمار به لاهیجانی – کچیل به رامسری و در فارسی هم زالزالک وحشی نامیده می‌شود، اظهار کرد: اگر رنگ میوه سرخ باشد مریخ یا ولیک سرخ و اگر سیاه باشد مریخ یا ولیک سیاه می‌گویند.
اسماعیل اشکور کیایی با اشاره به اینکه هر چند که این گیاه از نظر صنعتی و غارت‌گران جنگل ارزشی ندارد، تصریح کرد: این گیاه خواص بسیار شگفت‌انگیز و فواید بسیار ی دارد.
وی درباره خصوصیات ساختار درختچه زالزالک گفت: حداکثر ارتفاع آن به حدود ۳ متر می‌رسد و قطر ساقه آن به ندرت از ۱۵ سانتی متر تجاوز می‌کند و در فصل بهار گل‌های سفید ریزی بر سرشاخه‌های خود دارد.
اشکور کیایی افزود: درختچه زالزالک دارای تیغ‌های بلند بوده و گاهی بلندای این تیغ‌ها به بیش از ۵ سانت می‌رسد که بسیار تیز است.
این محقق درباره درست کردن مربای درختچه زالزالک با بیان اینکه ساخت مربای آن سخت است، توضیح داد: میوه ولیک را پس از چیدن و شستن، با ریختن مقدار کمی آب درون دیگ آن را می‌جوشانند.
اشکور تصریح کرد: میوه ولیک‌های جوشیده شده را از صافی می‌گذرانند و روی آتش می‌گذارند و سپس مقداری شکر به آن اضافه می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه متاسفانه در ایران از ولیک مانند کشورهای دیگر استفاده بهینه نمی‌کنند، تأکید کرد: طبیبان سنتی ایران از فواید آن اطلاع دارند اما برخلاف کشور های دیگر در بین گیاهان دارویی کمتر یافت می‌شود.
