معرفی روستای مزده از توابع دهستان گرماب

روستای مزده
روستای مزده در دهستان گرماب در قسمت شمالی بخش چهاردانگه ، در ۵۰ کیلومتری کیاسر و ۶۰ کیلومتری ساری و دردامنه جنوبی رشته کوه واریان واقع شده است. این روستا هم مرز بخش هزار جریب نکا می باشد و جاده ی خاکی آن را به نکا متصل می نماید. در سرشماری سال ۱۳۴۵ ، مزده ، از توابع دهستان پی رجه بخش چهاردانگه بود.  جمعیت روستای مزده بر اساس سر شمارس سال ۱۳۳۵، ۲۰۶ نفر بود.(۱۰۶ نفر مرد و ۱۰۰ نفر زن)براساس  سرشماری مرکز آمار ایران  در سال ۱۳۸۵ ، جمعیت آن ۲۰۰نفر (۴۵خانوار) بوده‌است.

تصویر ماهواره ای از روستای مزده

وجه تسمیه مزده

مز : بزرگ ، اگر “مز” خلاصه شده ی ” مزدا ” دانای بزرگ باشد ۲ در اینصورت ” دا ” حذف شده است .

مزده ممکن است مخفف مزدک ده باشد

یا مزده مخفف مزداده : ۱- روستای دانای بزرگ (مزدا)
۲- آبادی پیروان مزدک (آبادی مزدکیان)

مدارس روستای مزده

دبستان مزده

دبستان سپاهی دانش مزده در سال ۱۳۴۵ دایر شد که آقای سیروس اعتمادی اولین معلم آن بود. اکنون این آموزشگاه به علت مهاجرت و نداشتن دانش آموز تعطیل شده است.
در بدو تاسی دانش آموزان این مدرسه عبارت بودند از:

پایه دوم: باب الله اسدی، مسلم مزدهی، خورشید مزدهی، علی مزدهی، صفرعلی عشیری، نجیبه مزدهی و نعمت مزدهی

پایه سوم: پرویز مزدهی، رمضانعلی مزدهی، جواد مزدهی غزیز مزدهی انسیه مزدهی

پایه چهارم: فتحعلی اکبری، داداش داداشی، محمد حسن رشیدیان، علی ذحیمی، نوروز علی طاهری، محمد ابراهیم طاهری، گلعلی طاهری، محمد رضا فرجی و قربان مزدهی( کتاب تاریخ رسمی آموزش و پرورش چهاردانگه، نویسنده حامد خلیلی ازنی، نقی شریعت نژاد، صر ۱۲۸)

مدرسه راهنمایی مزده
مدرسه راهنمایی مزده به صورت ضیمه ابتدایی در سال ۱۳۶۴ با مدیریت آقای عبدالله یزدانی دایر شد. بعد از مدتی نمام مدرسه به شهید طاهری مزده تغییر یافت. عبد الله یزدانی نخستین معلم این مدرسه بود. این مدرسه هم به علت کمبود دانش آموز تعطیل شد.

پایه اول: اصغر ایمانی، معصومه پولایی، ابراهیم تیمار، کریم شجاعی، رحیم شجاعی، حسن طاهری، صغری ابراهیمی، قاسم طاهری، سید هادی طاهری، اصغر طاهری، عیسی غلامی،حمید علیزاده، ذولفعلی اکبری، هادی فلاح، علی اصغر محمدی، سیف الله محمدی، علی مزده، آتیکه مزده، علی اشرف مزده، براتعلی اکبری، محمد علی مزده، قدیر فرجی، اسحاق علی مزدی، شعبان مزدهی، سهراب نصیری، نصیر نصیری، اسماعیل هادیان، جعفر یعقوبی، ولی الله یعقوبی، مهدی یعقوبی، مسلم یعقوبی و محمد رضا یعقوبی . ( کتاب تاریخ رسمی آموزش و پرورش چهاردانگه، نویسنده حامد خلیلی ازنی، نقی شریعت نژاد، صر ۱۶۹)

امامزاده طاهر ـ مزده

این بارگاه در چهل و چهار کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، پس از روستاى شِشْک، و در خارج آبادى مزده در میان انبوه درختان آزاد، بر روى تپّه اى مشرف به روستاهاى همجوار واقع است. چشم انداز بقعه فوق العاده زیبا و دیدنى و هواى لطیف و دلپذیر آن، انسان را به این حرم آسمانى جذب مى نماید.

بناى قدیمى که متعلّق به دوره قاجار و از خشت و گل بوده را در سال ۱۳۸۳ هـ . ش تخریب نموده و با همّت اهالى و اداره اوقاف شهرستان سارى، بنایى در خور شأن این سیّد جلیل القدر، به شکل هشت ضلعى غیرمنتظم ساخته اند. درب اصلى بقعه از شمال شرق به طرف درّه باز مى شود. هر یک از اضلاع بقعه چهار متر و چهار ضلع دیگر آن دو متر است و سه پنجره در سه جهت آن است. در وسط این بنا صندوقى چوبى مرقد را احاطه کرده که طول آن ۷۰/۱ و عرض آن ۱۰/۱ و ارتفاع آن نود سانتى متر است. بام بقعه نیز پشم سیمان (ایرانیت) و ارتفاع آن چهار متر و به صورت هشت ضلعى هرمى است. زمین این زیارتگاه حدود بیست هزار مترمربع است.

به جهت فضاى مناسب و با طراوت بقعه، در فصل تابستان زوّار زیادى به این مزار مراجعه مى کنند و شب در صحن مشجّر و بزرگ آن بیتوته مى نمایند. از اینرو اتاقکى به صورت انبارى و آشپزخانه در نزدیک بقعه ساخته اند و وسایل ضرورى و اقامت چند نفر در آن مهیّا شده است.

از ویژگیهاى این بقعه، واقع شدن بر روى تپّه اى مشرف بر درّه و کوهها و روستاهاى کارنام، کلا کرده، مزده، سادات محله و شِشْک است. همچنین وجود درختان سر بفلک کشیده آزاد، حکایت از قدمت مزار دارد. کرامات و خوارق العادات زیادى از این بقعه به منصّه ظهور رسیده و در السنه و افواه مردم جارى و سارى است. زمین این زیارتگاه حدود دو هکتار است.

درباره شخصیّت مدفون در بقعه، اهالى معتقدند که وى از نوادگان امام موسى کاظم(علیه السلام)است. برخى دیگر دو تن به اسامى طاهر و قاسم را مدفون در این بقعه مى دانند و او را از نوادگان امام سجّاد(علیه السلام)معرّفى مى کنند و قایلند که مادر آنها نیز در کنارشان مدفون است. اگر این ادّعا را تلقّى به قبول کنیم، تنها شخصیّتى که با بقعه مورد نظر سازگارى دارد طاهر أبوالقاسم بن اسماعیل منقذى بن جعفر بن عبدالله بن الحسین الأصغر بن امام سجاد(علیه السلام) است که مادرش صفیّه دختر قاسم بن عبدالله بن حسین الأصغر دختر عموى وى بوده است. وى داراى یک فرزند بنام محمّد بوده که او نیز در طبرستان سکونت داشته است. بر این اساس، امامزاده طاهر مدفون در روستاى مزده مکنّى به ابوالقاسم بوده و با چهار واسطه به امام سجاد(علیه السلام)نسب مى رساند([۱]) اهالى به تصوّر اینکه طاهر ابوالقاسم دو نفرند قایل به مدفون بودن طاهر و قاسم در این مکان بودند این در حالى است که کنیه و اسم را با هم توأم نموده اند.

به هر حال سیّد طاهر حسینى، سیّدى جلیل القدر، عظیم الشان بود. او پس از شنیدن آوازه حکومت حسن بن زید داعى ـ مؤسّس دولت علویان ـ بهمراه عدّه اى از بنى اعمام خود به طبرستان مهاجرت کرد و جایگاه بلندى نزد داعى پیدا نمود و پس از کشمکشهایى که داعى با یعقوب لیث صفّار داشت، سیّد طاهر به این منطقه پناهنده شد تا اینکه عاقبت وفات یافت.([۲])

________________________________________
[۱]. منتقله الطالبیّه: ۲۱۲٫
[۲]. الدرّه الذهبیّه ۲: ۱۸۶ ـ ۱۸۷، مزارات امامزادگان ایران ۴: ۳۰۸ ـ ۳۰۹٫

امامزاده زکریّا ـ مزده

در چهل و چهار کیلومترى جنوب خاورى نکا، بر روى کوههاى روس پنار([۱])، خارج از روستاى مزده، بقعه امامزاده زکریّا واقع شده است.

از روستاى مزده تا بالاى کوه که مرقد امامزاده در آنجاست، بیش از یک و نیم ساعت پیاده روى دارد و مسیر آن مال رو است. در تمام مسیر، درختان جنگلى و آواز پرندگان و آبهاى فصلى، نوید یک زیارت پرشکوه را بهمراه مى دهد. هنگامیکه به مرقد امامزاده مى رسیم از بالا تمام شکوه و عظمت آفریدگار پیداست. چنان منظره فوق العاده در برابر انسان است که وصف شدنى نیست. شهر نکا، سارى، دریاى مازندران، کوه، جنگل و… همه در زیر چشم انداز هستند، و تماشاگر عظمت آفریدگار!

با این وصف، آقاى قدمعلى مزدى با زحمت فراوان، مصالح را با اسب و قاطر جهت بازسازى بنا و با همّت اهالى به بالاى کوه مى برد و پس از تخریب بناى قبلى که از خشت و گل بوده و قدمت تاریخى داشته، بناى کنونى را احداث مى نمایند. اسامى کسانیکه کمک مالى یا خدمات دیگر به بقعه نموده اند، در تابلویى در دیوار بقعه نصب است.

بقعه به شکل مربع و ابعاد ۸×۸ متر با بام حلب سر است. درب بقعه از جانب شمال غرب باز مى شود و سه پنجره بزرگ در سه جهت دیگر دارد. صندوقى چوبى مزار دوّمین اثر قدیمى بقعه است که بیش از ۱۷۰ سال قدمت دارد. طول صندوق ۲۰/۲ و عرض ۷۰/۱ و ارتفاع آن ۲۰/۱ سانتى متر است. عَلَمى در بالاى بقعه، انتهاى تلاقى دو سر حلب نصب است که بیش از دویست سال قدمت دارد. از دیگر امکانات موجود در بقعه، سه واحد زایرسراى چوبى سه خوابه، انبار، سرویسهاى بهداشتى مى باشد. زمین زیارتگاه بیش از سه هکتار است.

در فصل تابستان زوّار زیادى از شهر سارى و نکا جهت زیارت و بیتوته نمودن، چند شبى در این مکان توقّف مى کنند. کرامات زیادى در السنه و افواه مردم جارى است و اعتقاد راسخى به خفته در مزار دارند. برخى او را از فرزندان امام موسى کاظم(علیه السلام)مى دانند که صحیح نمى تواند باشد زیرا در میان فرزندان و فرزندزادگان آن امام هُمام، زکریّا نامى که در سارى و طبرستان سکونت داشته باشد در کتب انساب ثبت نشده است. برخى دیگر او را از سادات حسینى مى دانند، این احتمال بعید نیست و نسب او را باید چنین دانست: زکریّا بن شرف بن زکریّا بن شرف بن حسن بن زید بن محمّد بن على بن عیسى بن محمّد بن على العریضى بن امام جعفر صادق(علیه السلام).([۲])

چنانکه درباره امامزاده زکریّا پهنه کلاى شمالى اشاره شد، در میان سادات حسینى که در طبرستان = سارى سکونت داشته اند، از نسل على العریضى بن امام جعفر صادق(علیه السلام)، دو زکریّا نام یافت مى شود که هر دو در قرن پنجم هجرى در سارى بوده اند. بنابراین از آنجاییکه مزار پهنه کلاى شمالى از قدمت بسزایى برخوردار است، لذا زکریا بن شرف بن حسن را که پدربزرگ امامزاده زکریا مزده است در آنجا مدفون دانستیم. براى شرح حال بیشتر به بخش امامزاده زکریّا پهنه کلاى شمالى مراجعه شود.

________________________________________
[۱]. در تسلّط روسها بر مازندران این مکان را جهت دیدبانى انتخاب کردند از اینرو به روس پنار خوانده شد.
[۲]. المشجّر الکشاف ۱: ۲۳۴ ـ ۲۳۵٫

شهید روستای مزده

منابع :

۱- فرهنگ واژگان تبری ، نصری اشرفی

۲- دانشنامه ایران باستان ، هاشم رضی ، ص ۱۹۵۲
۳- تاریخ رسمی آموزش و پرورش چهاردانگه نویسندگان، حامد خلیلی ازنی، نقی شریعت نژاد
۴- امامزادگان شهرستان ساری محمد مهدی فقیه بحرالعلوم