در روستای سعید آباد چهاردانگه در حدود سال ۱۲۶۰ هجری قمری مردی پا به عرص وجود نهاد که در زهد و تقوی بی مانند و در علم طب حکیمی حاذق و چیره دست بود.
از چگونگی کسب علم و اساتید او و محل تحصیل این حکیم متاسفانه هیچ اطلاعاتی به دست نیامد و تنها یادگار ارزشمند او کتابی در طب می باشد که اوج توانمندی ایشان را در طب نشان می دهد.
یکی از کسانی که در نزد ایشان مدتی تلمذ نمود آیت الله ملا محمد رودبارکی می باشد که بعداً به نجف اشرف عزیمت نمود و مدتی در آنجا کسب فیض نمود و سپس به مازندران برگشت و محمد بن علی پسر خود ملا دواود را جهت کسب علم پیش ایشان فرستاد.
نکته بسیار مهم این است در این دوره اوج بالندگی علمی منطقه چهاردانگه می باشد که علمای بنامی به ایران اسلامی معرفی نمود، مانند آیت الله شریعت مدار تیلکی ، ملا صالح مازندرانی ، ملا سبز علی ازنیچی و …
از این حکیم شهیر کتابی به نام رساله ای در طب به جا مانده است. مطالعه ی این کتاب نشان دهنده توانمندی بالای علمی ایشان را در پزشکی نشان می دهد. در جایی می نویسد چنان تبحری در پزشکی پیدا کرده بود که با گرفتن نبض بیمار می توانست بگویید این مریض خواهد مرد یا از بیماری نجات پیدا خواهد کرد.
این کتاب در قطع ۱۱×۱۶ سانتی متر و جنس کاغذ کتاب ، کاغذ روسی و با حاشیه ای ۵/۱ سانتی متری و همچنین در بعضی جا ها مطالب مکمل را بعدا در حاشیه نوشته است.
همچنین فرزند توانمند ایشان حکیم شیخ داوود صادقی مطالب ارزشمندی در حاشیه این کتاب یا با چسباندن کاغذ اضافی نوشته به خصوص موارد تاریخی متعددی از بیماری منطقه و یا حوادث دیگر را اضافه نموده است. این کتاب گرچه در طب بسیار قوی و غنی می باشد یک کمک کار موثر برای مطالعه ی تاریخی منطقه و استان مازندران می باشد.
حکیم محمد بن علی سعید آبادی در صفحه نخست این کتاب چنین معرفی می نماید: این جزوه مشتمل است بر پنج چیز، اول در شناختن جنس، نوع و شخص مرض و نیز تقدم امراض. دوم در بحران امراض. سیم در کیفیت نبض. چهارم در ترشحات زخم و امراض. پنجم علامت و قانون کلیه عربی و فرسی امراض از حضرت امام رضا(ع) و اطباء.
ایشان در این کتاب بیماری مختلف مانند وبا ، آبله ، سرخجه، بیماری چشمی ، عصبی و حتی شکسته بندی و غیره را ابتدا به طور کامل تشریح نموده، روش تشخیص بیماری را شرح داده و روش تهیه هر دارو را به طور کامل و دقیق توضیح داده است.
وی در تشریح بیماری ها از طب رضا (ع)، ذکریا رازی، بقراط و جالینوس شواهد آورده که همه این ها نشان دهنده توانایی علمی بالای این حکیم می باشد.
حکیم محمد بن علی سعید آبادی در بخشی از کتاب، طب امام رضا را آورده و به طور کامل تشریح نموده است. همچنین قابل ذکر است بخشی از این کتاب به عربی نگاشته شده است.
ایشان در چندین جا تاریخ نگارش این کتاب را سال ۱۳۱۳ هجری قمری ذکر نموده است و حوادث ماقبل را در این کتاب آورده است.
مثلا در مورد وبا چنین آورده است:
« بدان در سال هزار و سیصد و ده (۱۳۱۰ ه ق )ناخوشی وبا افتاد از بربر و فرنگستان، روسیه، عشق آباد ، خراسان، طبرستان، استرآباد و مازندران به طوری که شهر و دهی و مکانی نه بود که نیفتاده باشد، غیر از عربستان در همه جا افتاد کسی نبود که او را نگرفته باشد» و در ادامه می گوید :«در این سال چنان تجربه کردم در مردن و خوب شدن مجدد به مجرد گرفتن نبض مریض بود.»
در جای دیگر در مورد شیوع وبا چنین می گوید:
« بدانکه در سال هزار و سیصد و یازده (۱۳۱۱)مرض و با بروز کرد، بلکه تتمه آن وبا در بعضی از ولایت باقی بود تا اینکه در سال دوم هم بروز کرد ، در مازندران خود شهر و دهات خیلی کشت در این سال بیشتر می مردند و کمی خوب می شدند عکس سال قبل. »
در حاشیه ی این کتاب حکیم شیخ داوود فرزند ایشان از وبایی دیگر در سال ۱۳۲۲ نام می برد و چنین می نو.سید:
« وبا دوم در سال هزار و سیصد و بیست و دو (۱۳۲۲)واقع شده بطوری که در طهران و جاهای دیگر به حدی کشت که مردم از دفن مردگان خود عاجز شدند. اما این وبا در کوهپایه دو دانگه نیفتاد( لازم به تذکر است در آن زمان سعید آباد جزء دودانگه بود) در مازندران بسیار کشت.»
حکیم شیخ داوود در مورد وبا سوم چنین می نویسد:
« وبای سوم در سال ۱۳۳۵ بروز کرد که در جبال طبرستان از هر هزار نفر هتصد نفر مردند و درتمام ولایت افتاده بود در شهمیرزاد دویست نفر مردند. در سعید آباد هشت نفر مردند.»
حکیم محمد بن علی سعید آبادی شیوع بیماری آبله در سال ۱۳۱۳ را در سعید آباد یاد آور شده و شرح کامل این بیماری و درمان آنرا آورده است. اما حکیم شیخ داوود در مورد شیوع بیماری آبله دوم در سعید آباد در سال ۱۳۳۵ چنین می نویسد:
« در آبله دوم که در سعید آباد بروز کرد کم خطر بود، مگر هشت نفر از اطفال را کشت و یک پسر از حقیر مرد و یکی از برادر زاده من مردند، بیماری آبله را پدر حقیر در این رساله توضیح کامل داده اند.»
این موضوع نشان می دهد بیماری آبله سال ۱۳۱۳ کشتار بسیاری داشته بطوری که کشته شدن هشت نفر در سال ۱۳۳۵ در مقابل آن ناچیز بود.
حکیم محمد بن علی سعید آبادی از شیوع بیماری سرخجه یاد می کند و می نویسد:
« در سال ۱۳۲۰ در سعید آباد سرخجه بروز کرد بسیار سبک بود یکی دو سه نفر اطفال فوت کردند و باقی به صحت پیوستند.
روح ملکوتی این عالم بزرگ و طبیب توانا که عمری رابه درمان انواع بیماری ها در منطقه صرف کرده بود و تعداد زیادی برای یاد گیری طبابت نزد او مراجعه می کردند با یاد گار گذاشتن کتابی غنی و سر شار از مطالب ارزنده در سال ۱۳۳۵ هجری قمری به لقاء حق پیوست.
نویسنده: حامد خلیلی ازنی
در پایان تصویر چند صفحه از کتاب دست نویس حکیم محمد بن علی سعید آبادی خدمت شما تقدیم می شود.
آقای خلیلی، و کلیه دست اندرکاران سایت چهاردانگه نیوز شهرستان ساری دست مریزاد و خداقوت، در حالی جوانان چهاردانگه گذشتگان دیار خود فراموش می کنند شمایی دست به کار شدید و بیدارباشی به همه زدید؛ بزرگان ما را زنده کردید و ماندگار و به ما گفتید: که چه کسی هستیم و از چه نسلی که باید به آن ها ببالیم. و برای زنده نگه داشتن یاد گذشتگان خود، حداقل با شما همراه و یاور باشیم.
متشکرم.
سلام. بسیاااااااار ممنون.
این کتاب گنجینه ای است گرانبها که سالها توسط فرزندان و نوادگان شیخ داوود صادقی حفظ و نگهداری شد .
حالا امیدوارم که این موهبت در خدمت به پژوهش و دانش پژوهان
قرار گیرد.در ضمن از زحمات فرزند گرانقدر ” شیخ داوود صادقی سعید ابادی ” ، اقای ” اسماعیل صادقی سعید ابادی ” که پدربزرگ عزیزم هستند ، بخاطر حراست ازین گنجینه ۱۰۰ ساله و همچنین از عموی عزیزم اقای ” موسی صادقی سعید ابادی ” برای ادامه دادن راه اجدادم و معرفی این کتاب سپاسگذارم.