لاک تراشی، صنعت دستی قدیمی + فیلم

لاک تراشی در مناطق روستایی و جنگلی مورد توجه پیشه وران هنرمندان بوده و انواع سازه‌های آن براساس نیاز زندگی روزمره رشد یافته است. روستاییان ساکن مناطق جنگلی درگذشته بیشترین نیازهای خود را از چوب تهیه می‌کردند و در ساخت لوازم چوبی از مهارت خوبی برخوردار بودند. استادکاران بااستفاده از ریشه و تنه درختان بدون بهره‌گیری از ابزار کار امروزی ظروف چوبی مانند جوله، کلز، لاک دانه پاش، قند چوله، تنباکو چوله، قاشق، ملاقه، کترا، تولید می‌کرند.

هنر لاک تراشی یک کار ابتکاری است و جنگل نشینان با شناختی که از انواع درختان جنگلی دارند برای ساخت مصنوعات چوبی از ریشه و چوب درختان خاصی با استفاده از ابزار کار بسیار ابتدایی استفاده می‌کنند. درختانی که از چوب آن‌ها برای این کار بهره می‌گیرند افرا، راش، ملج، توسکا، ممرز، شمشاد، نم دار و انجیلی است. ظروفی که از ریشه درختان تهیه می‌شود سبک‌تر و در مقابل سرما و گرما مقاوم‌تر است ترک بر نمی‌دارد و در اثر ضربه به سادگی نمی‌شکند لاک تراشان معتقدند ظروفی که از ریشه درختان تهیه می‌شود، اگر خوب نگه داری شود عمر مفید آن‌ها حداقل بالای صد سال خواهد بود. در صورتی که لوازم تهیه شده از ساقه و تنها درختان همین خاطر در گذشته لاک تراشان لوازم مورد نیاز در منزل را از ریشه تحتانی ریشه‌هایی که از ساقه با شیب ملایمی در خاک نفوذ کرده‌اند استفاده کنند زیرا به نظر آنان قسمت تحتانی این نوع ریشه‌ها کمتر در معرض برف و باران قرار داشت.

رخی از ظروف چوبی که در مازندارن کاربرد دارد عبارتند از: دانه پاش: به جای سینی برای پاک کردن برنج و حبوبات به کار می‌رود. جوله: این وسیله شبیه پارچ آب، باگردن باریک و دهانه‌ای گشاد و در اندازه‌های متفاوت ساخته می‌شود. در قدیم برای دوشیدن شیر و نگه داری انواع مواد لبنی از آن بهره می‌گرفتند از نقش‌های متدوال روی بدنه جوله می‌توان از جوله نقش مارپیچ، نقش زنجیره‌ای و نقش حلوایی نام برد. بزرگ‌ ترین نوع جوله مندر نامیده می‌شود که حدود 18کیلوگرم ظرفیت دارد. نوع دیگری از جوله که جوله کون نام دارد از ریشه درخت افرا تراشیده می‌شود. کلز: از این وسیله چوبی به جای ملاقه برای هم زدن و سرد کردن شیر استفاده می‌کردند در مناطق مختلف مازندران این وسیله به نام‌های گوناگون خوانده می‌شود. به طور مثال در منطقه رامسر گیال در بخش مرکزی کلز یا کیلز و در منطقه گرگان کمچه لز نوع دیگر پیمانه شیر به نام منقار درمناطق جنگلی ساخته می‌شود و حدود 200 کلیوگرم ظرفیت دارد. قاشق و ملاقه وکفگیر: این وسایل که در زبان محلی «گچه» «پل گیر» و «کترا» نامیده می‌شود. از ساقه و شاخه درخت شمشاد تهیه شده و در کنار انواع وسایل امروزی همچنان گذشته کابرد دارند. کیله لاک: به عنوان پیمانه استفاده می‌شود. هر پیمانه حدود 6 کیلوگرم «شالی» و یا «جو» و حدود5/7 کیلوگرم «گندم» ظرفیت دارد. عصا: از چوب درخت آزاد که به زبان محلی «ازدا» نام دارد تهیه می‌شود. قند چوله: برای خرد کردن قند به کار می‌رود. تنباکو چوله: به عنوان ظرف تنباکو مورد استفاده دارد. سیر کوب: در اندازه‌های متفاوت ساخته می‌شود. در قدیم از این ظرف به جای هاون برای کوبیدن و خرد کردن نیز استفاده می‌شد.

[pro-player width=’640′ height=’480′ type=’video’ image=’https://www.4dangehnews.ir/wp-content/uploads/lak1.jpg’]http://www.negahmedia.ir/download.php?file=http://77.36.163.91/video/4700.flv[/pro-player]

زمان ویدئو : 4:28 ثانیه

حجم ویدئو : 14.07  مگابایت