قرآن کریم
«سرزمین پاکیزه، گیاهش به فرمان پروردگار میروید؛ اما سرزمین های بد طینت [و شوره زار]، جز گیاه ناچیز و بی ارزش، از آن نمیروید.»
طبیعت و محیط زیست، موهبتی خداوندی است که از مجموعه موجودات، منابع و عوامل و شرایط هماهنگی که در اطراف هر موجود زنده وجود دارد و ادامه حیات به آن وابسته است به وجود می آید. محیط زیست امانتی است که از گذشتگان به ما به ارث رسیده و باید به آیندگان تحویل دهیم.
محیط زیست طبیعی تأثیر شگرفی بر روح و روان آدمی دارد. محیط پاک و آراسته و خرّم، زندگی را شاداب و معطر میسازد. شنیدن آواز روح بخش پرندگان، ترنم لطیف جویباران، آهنگ دلربای چشمه ساران، صفای سبز سبزه زاران، نسیم لطیف کوهستان، رقص دلنشین درختان و زیبایی شهر و دیار، همه و همه تأثیر اعجاب انگیزی بر زندگی و حیات انسان دارند. هر کسی از تماشای چنین منظرههای زیبایی احساس آرامش و نشاط کرده و امنیت و آسایش را در حیات خویش لمس می کند. بر عکس، آسیب رساندن به محیط زیست و نابودی طبیعت باعث وارد آمدن صدمات و زیان های جبران ناپذیری به بشریت میشود.
افسردگی و افزایش بیماریهای روحی و روانی انسان امروز بدون ارتباط به آسیب رساندن به محیط زیست نیست. هیچ کس نمیتواند منکر بشود که تخریب محیط زیست تأثیر منفی بر شیوه رفتار آدمیان مینهد، و اثرات ویرانگری بر اخلاق فردی و جمعی جامعه بشری بر جای میگذارد.
آلودگی محیط زیست از منابع گوناگون صورت میگیرد. با پیشرفت تمدن بشری و توسعه فنآوری و ازدیاد روز افزون جمعیت ، در حال حاضر دنیا با مشکلی به نام آلودگی در هوا و زمین روبرو شده است که زندگی ساکنان کره زمین را تهدید میکند. بطوری که در هر کشورحفظ محیط زیست مورد توجه جدی دولتمردان است. امروزه وضعیت زیست محیطی به گونهای شده است که مردم یک شهر یا حتی یک کشور از آثار آلودگی در شهر یا کشور دیگر در امان نیستند.
بخش چهاردانگه تا یکی دو دهه پیش دارای بکر ترین طبیعت در استان مازندران بود. اما در سال های اخیر محیط زیست بخش چهاردانگه به شدت دچار دستخوش شده است. اگر امروز به حال آن فکری نشود آینده نزدیک بسیار دیر خواهد و طبیعت زیبای منطقه از بین خواهد رفت.
مهمترین عوامل آلوده کننده محیط زیست چهاردانگه
۱- برداشت بی رویه جنگل
مهمترین عاملی که در سال های اخیر به محیط زیست بخش چهاردانگه آسیب جدی وارد نموده است قطع بی رویه جنگل منطقه می باشد که نتیجه آن تغییر شرایط آب و هوایی ، افزایش دما ، کاهش بارش برف و باران و همچنین اندکی بارندگی باعث ایجاد جریان سیل های زیان باری در سال های اخیر شده است و هر ساله خسارت های جانی و مالی بسیاری به وجود می آید.
اگر می خواهیم محیط زیست چهاردانگه بیش از این آسیب نبیند ، برداشت از جنگل باید متوقف شود و با کاشتن درخت ، در زمین های شیب دار از فرسایش خاک و ایجاد سیل جلوگیری نمود.
۲- برداشت شن ماسه از بستر رود خانه و زمین های شالیزاری
در سال های اخیر با گسترش زندگی شهری و تغییر در الگوی ساخت مسکن و نیاز روزن افزون به ماسه برای ساخت مسکن و تاسیسات زیر بنایی، برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه ها افزایش پشمگیر پیدا نمود. این امر باعث پایین رفتن بستر رود خانه ها و ایجاد سیل با انکی بارندگی و تخریب زمین های کشاورزی اطراف رودخانه می شود.
در سال های اخیر شرکت های شن و ماسه ، شالیزارها را از کشاورزان اجاره نموده و اقدام به برداشت ماسه از زمین های کشاورزی می نماید. با توجه به پایین رفتن سطح زمین و تقریبا همسطح شدن با بستر رود خانه در اثر بارندگی باعث تخریب زمین های کشاورزی می شود.
همچنین کارخانه های شن ماسه آب گل آلود ناشی از شستشوی ماسه را در رود خانه ها رها می نمایند ، در نتیجه آب رودخانه ها منطقه دایم گل آلود بوده و منظره ی بسیار بدی به رود خانه های منطقه داده است. در صورتی که کارگاه های شن و ماسه باید حوضچه هایی داشته باشند تا آب گل آلود در آن ته نشین شده و آب زلال وارد رودخانه شود.
۳- کود و سموم کشاورزی
در سال های اخیر با فزایش کاشت صیفی جات در منطقه ، استفاده از سموم کشاورزی افزایش چشمگیری پیدا نموده است. از آنجایی که کشاورزان برای نوع و مقدار مصرف کودهای شیمیایی و سموم کشاورزی آموزش لازم ندیده اند ، با مصرف بیش از اندازه آن باعث آلودگی شدید خاک و منابع آبی می شوند.
۴- مسافرین
بخش چهاردانگه به علت داشتن آب هوایی بسیار مطلوب ، اماکن توریستی بسیار زیبا ، قرار گرفتن در مسیر اصلی مازندران به شرق و جنوب کشور و داشتن طولانی ترین جاده ی جنگلی ، ورود مسافرین به منطقه افزایش چشمگیری پیدا نموده است. اما متاسفانه به علت عدم ساماندهی اماکن گردشگری و عدم رعایت مسافرین، حجم انبوهی از زباله در کنار جاده ها و مراکز گردشگری رها می شود. اکثر این زباله ها ، مانند قوطی نوشابه ، شیشه و مواد پلاستیکی به مدت طولانی در محیط زیست باقی مانده و تجزیه نمی شوند و باعث آلودگی دراز مدت محیط زیست منطقه می شود.
۵- زباله شهر ساری
زباله شهر ساری به مدت ۹ سال به منطقه چهاردانگه حمل شده و در بالاترین نقطه و در ورودی استان سرسبز مازندران دفن می شود. شیره زباله که در تمام طول مسیر به سطح جاده ریخته می شود باعث آلودگی طولانی ترین جاده جنگلی شده و بوی نامطبوع دائم از آن به مشام می رسد.
دفن زباله در پشتکوه باعث فضایی بسیار نامطبوع در ورودی استان مازندران شده است. کسی که از سمت استان سمنان به استان مازندران سر سبز وارد می شود به جای اینکه بوی دلپذیر گل های استان مازندران را استشمام نماید، بوی تعن زباله دفن شده در ورودی استان به شدت مشمئز کننده بوده به مشام مسافرین می رسد. همچنین زباله های دفن شده باعث آلودگی شدید آب و خاک منطقه می شود.
شایسه است مسئولان محیط زیست توجه جدی به طبیعت زیبای چهاردانگه داشته باشند تا در آینده مجبور نشویم خاطره ای از زیبایی های لایزال الهی در منطقه را برای فرزندانمان تعریف ننماییم.
نویسنده: حامد خلیل ازنی
با تشکر از اقای خلیلی پژوهشگر منطقه برخی عوامل دیگری هم در منطقه کم توجهی می شود مثل رها سازی فاضلاب خانگی به معابر و عدم مدیریت مناسب زباله ها در بیشتر روستاهای بخش و چرای بی رویه دام در مراتع و…