منطقه چهاردانگه در زمینه معدن دارای پتانسیل بسیار مهمی می باشد که در این قمست مختصرا به آن اشاره می شود.
۱- فلورین اراء
نام این کانی که به فلوئوراسپار نیز معروف است از واژه یونانی به معنی جریان یافتن گرفته شده است و دلیل آن نیز ذوب شدن سریعتر این کانی نسبت به سایر کانیها است. فلوئورین با ترکیب شیمیایی CaF2 در گروه هالیدها قرار داشته و به رنگهای زرد، سبز، بنفش، آبی، صورتی، قهوه ای، سیاه و بی رنگ دیده می شودز
کاربردهای فلوئوریت
فلوئورین توسط یونانیان قدیم برای ساخت ظروف تزئینی مثل فنجان، لیوان و سطح میزها استفاده می شده است . سه مصرف عمده فلوئورین در صنایع تولید اسید فلوئوریک (HF)، سرامیک و متالورژی است . بیش از ۵۰ درصد تولید کانی فلوئوریت در جهان در صنایع شیمیایی و برای تولید اسید هیدروفلوئوریک مصرف می شود .
از فلوئورین در ساخت شیشه ، فایبرگلاس ، عدسی و مواد آرایشی استفاده می گردد. در صنایع کوزه گری، میناکاری و سرامیک نیز از این کانی استفاده می شود . خلوص این نوع فلوئوریت بین ۹۵ تا ۹۶ درصد است. از فلوئوریت برای تهیه کریولیت مصنوعی Na3AlF6 که برای ذوب آلومینیم اساسی است استفاده می شو د. فلوئورینهای خوش رنگ و شفاف می توانند به عنوان کانی زینتی مورد استفاده قرار گیرند.
با توجه به اهمیت فلورین در صنایع متاسفانه بهره برداری مناسبی از معدن فلورین اراء صورت نگرفته و اشتغالزایی مناسبی برای مردم منطقه ایجاد نشده است. و اندک مواد معدنی استخراج شده به صورت خام به کشور های دیگر صادر می شود.
۲- گالن اراء
همرا به سنگ معدن فلورین در معدن اراء کانی با ارزش دیگری وجود دارد به نام گالن.گالن، کانی طبیعی سولفید سرب و اصلی‌ترین کانی فلز سرب در معادن سرب می‌باشد.این کانی فلزی معمولاً همراه با اسفالریت در معادن سرب و روی دنیا استخراج می‌گردد. گالن همچنین با فلوئوریت و کلسیت همراهی می‌شود.
گالن یکی از کانیهای مهم سرب است. در صنعت تهیه رنگ و میناکاری نیز مصرف می‌شود. در تهیه باتریها و صفحات و لوله های سربی، در شیشه‌سازی و سرامیک و همچنین سرب برای ساختن صفحات محافظ مواد رادیواکتیو به کار می‌رود.
۳- باریت
معدن سنگ فلورین و باریت روستای ولویه
باریت ( (BaSO4 ماده‌ای معدنی دارای سولفات باریم است. ترکیبات شامل باریت، سلستین، آنگلزیت و انهیدرات را گروه باریت می‌نامند. باریت منبع اصلی تهیه باریم است.
این کانه در صنایع گوناگونی مورد مصرف قرار می‌گیرد. به دلیل فراوان بودن ذخایر باریت در بیشتر نقاط دنیا و همچنین ویژگیهای خاص آن، این کانه، کاربرد زیادی در صنایع مختلف پیدا کرده‌است. باریت عمدتاً بعنوان پرکننده در تهیه گل حفاری، لاستیک، کاغذهای مرغوب، کابل‌سازی، پلاستیک سازی، ساخت و پردازش کائوچو، رنگ سازی، سرامیک سازی، ساخت شیشه‌های شفاف، صنایع چینی‌سازی، لوازم آرایشی، جوهر سفید و لاک غلط گیر، ساخت لباس‌های عایق، لنت ترمز، شمع خودرو، لوله‌های خلاء، وسایل آتش بازی، مواد منفجره، آلیاژ، حفاظت پرتو، در لامپ‌های فلوئورسنت، در رآکتوهای هسته‌ای، داروسازی و پزشکی یافت می‌شود
۴– زغال سنگ
زغال سنگ نام کانی سیاه رنگی است که از پسماند مواد گیاهی دوران‌های قدیم (میلیونهاسال پیش) زمین شناختی تشکیل شده است و به عنوان سوخت و نیز ماده اولیه برخی صنایع شیمیایی برای تولید گاز، کک، روغن، قطران و غیره استفاده می‌شود. بخش بزرگی از جرم زغال سنگ کربن است. از دیگر ترکیبات زغال سنگ هیدروژن، نیتروژن، اکسیژن و گوگرد است. انواع زغال سنگ در دوران‌های گوناگون زمین‌شناسی و تحت شرایط مختلفی به وجود آمده‌اند. تورب، نخستین مرحله تشکیل ذغال سنگ است. پس از آن به ترتیب لینییت، زغال سنگ قیری و آنتراسیت با درجات مختلف درون داشت مواد تشکیل دهنده قرار دارند.
منطقه چهاردانگه یکی از مناطق غنی از نظر داشتن زغال سنگ می باشد . در بخش چهاردانگه معادن زغال سنگ کیاسر ، سنگ چشمه ، سنام، برد، سورت و اروست را داریم .معدن زغالسنگ کیاسر، که بهره برداری از آن از سال ۱۳۶۲ آغاز شد بود و در اوایل تعداد زیادی از بیکاران منطقه را به خود جلب کرده بود و اشتغالزایی بالایی به صورت مستقیم و غیر مستقیم ایجاد کرده بود به علت سوء مدیریت ، شروع به بازنشستگی پیش از موعد کارگران و فروش امکانات آن نمودند و شهرک مسکونی آن به قیمت ناچیز به فروش رفت که حکایت آن مثنوی هزار من کاغذ می باشد.
از معادن دیگر زغال سنگ منطقه به صورت محدود استفاده می شود . اگر دولت محترم به معادن منطقه توجه نماید می تواند بیکاری در منطقه را به طور کامل ریشه کن نماید.
۵– سنگ های تزیینی
سنگ مرمر از سنگ‌های دگرگونی است که از دگرگونی سنگ آهک بوجود آمده است. کانی اصلی تشکیل دهنده آن کلسیت است. از این سنگ به صورت گسترده‌ای برای مجسمه سازی و نمای ساختمان استفاده می شود.
معدن سنگ مرمر کرم استخوانی در روستای اروست وحود دارد . یکی از این معادن به علت نزدیکی به چشمه سورت برداشت از آن ممنوع شده است.
۶– معدن آهک
سنگ آهک سنگ رسوبی با منشأ شیمیایی یا زیست‌شیمیایی که بیشتر از کلسیم‌کربنات تشکیل شده باشد.
آهک زنده میل ترکیبی شدیدی با فلزات دارد، از این‌رو با فلزات مصرف شده در ساختمان مانند لوله‌های آب و لوله‌های شوفاژ ترکیب شده و در آنها خوردگی ایجاد کرده و موجب پوسیدگی می‌شود. به همین علت رفته رفته از میزان مصرف آهک در ساختمان کاسته شده و با توسعه کارخانه‌های سیمان پزی در ایران و سراسر دنیا رفته رفته سیمان جای آهک را در صنعت ساختمان سازی گرفته به طوری که امروزه در کمتر ساختمانی از آهک به عنوان ملات استفاده می‌شود. ولی در راه سازی برای افزایش تحمل فشاری و کششی خاک مخصوصا در قشرهای پایین راه سازی برای تحکیم بخشیدن به آن و همچنین جلوگیری از روئیدن گیاهان در دامنه راه و باندهای فرودگاه مصرف می‌شود.
همچنین آهک در صنعت سیمان پزی، چینی سازی، شیشه گری، ذوب آهن، صنایع غذایی، تصفیه قند و غیره نیز مصرف می‌شود
از دیر باز آهک در روستاهای چهاردانگه به صورت سنتی فراوری می شد و مورد استفاده قرار می گرفت. معدن سنگ آهک در روستاهای شویلاشت ، کیاسر و ترکام وجود دارد. تاسیس کارخانه سیمان در ترکام به علت وجود سنگ آهک در این روستا می باشد.
۷– معدن شن و ماسه
در منطقه چندین کارگاه تولید شن و ماسه فعال می باشد که بخش مهم از نیاز های شهرستان ساری را تامین می نماید.
نویسنده: حامد خلیلی ازنی
