راهی در مقابل “تغییرات اقلیمی”!
اگر تا چند سال پیش، محققان و اندیشمندان از تغییراتی که منجر به کاهش شدید بارش باران، خشکسالی، تهی شدن آب های زیرزمینی و … می‌شد، خبر می دادند، کمتر کسی به آسانی آن را می‌پذیرفت و برای آن برنامه ریزی اصولی می کرد، تغییراتی که امروز به یکی از بزرگترین بلایای زندگی انسان‌ها بدل شده و باز هم به گفته همان محققان، راهی جز سازگاری و فرهنگ‌سازی در قبال استفاده مناسب از طبیعت، نخواهیم داشت، راهی که مانع تغییرات سریع و در اختیار گرفتن زمان برای رفع مشکلات خواهد شد؛ راهی در مقابل “تغییرات اقلیمی”.
به گزارش پایگاه خبری چهاردانگه، به نقل از ایسنا، شاید همین سال‌ها است که این نام برای همه آشنا شده است، تغییر لایه اوزون، تغییر سبک بارش‌ها از آرام و فصلی به رگباری و حتی سیل اخیر در کشور، نتیجه این تغییر است، با وجود اینکه مدت هاست که از سوی کارشناسان و پژوهشگران در ایران مطالعاتی مبنی بر تغییرات اقلیمی حاکم و خشکسالی مطرح می شود اما هنوز مسئولان و حتی مردم نسبت به این هشدارها و تحقیقات واکنش خاصی نشان نداده‌اند و شاید بتوان گفت همچنان آن را باور نکرده‌اند.
از سویی دیگر برخی گمان می‌کنند این تغییرات اقلیمی، تنها مختص برخی از نقاط کشور است و استان‌های پربارشی مانند مازندران و شمال کشور گرفتار آن نمی‌شوند، اما آمار نشان داده با وجود بارش باران و سرسبزی این استان‌ها، تغییرات اقلیمی در شمال کشور و مازندران نیز روز به روز در حال افزایش اثرگذاری است و این امر تا چند سال آینده آثار مخرب بیشتری را به همراه خواهد داشت.
در مازندران کشاورزی یکی از فعالیت‌های مهم اقتصادی محسوب می‌شود که پدیده تغییر اقلیم می‌تواند به شکلی ویژه آن را تحت تأثیر قرار دهد. کاهش ذخیره آب آبندان‌ها، آب‌های زیرزمینی و کاهش انباشت برف در بالادست رودخانه‌ها بر تولید محصولات کشاورزان در مازندران اثرات فراوانی می‌گذارد.
کشورهای خشک و نیمه خشک بازنده اصلی تغییر اقلیم
محمود رائینی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری نیز چندی پیش نسبت به موانع و مشکلات تغییرات اقلیمی در مازندران به ایسنا گفته بود که تغییر اقلیم برای تعدادی از کشورها فرصت اما برای بسیاری از کشورها تهدید محسوب می شود.
وی به این موضوع اشاره کرده بود که مناطقی با اقلیم گرم تا نیمه‌گرمسیری و خشک تا نیمه خشک، مانند ایران در گروه سرزمین‌های زیان‌بر دسته‌بندی می‌شدند اما در مجموع، تمامی سرزمین‌ها تا اندازه‌ای از این تغییر اقلیم آسیب خواهند دید، به همین دلیل برای کاهش روند گرمایش جهانی نیاز به تلاشی فراگیر و جهانی هست.
رایینی به وقوع پدیده خشکسالی و گرمای شدید تابستان امسال و کاهش بارندگی در کناره دریای مازندران به عنوان نمونه‌هایی از این تغییر یاد کرد و با تاکید بر اینکه تغییر اقلیم رخ داده است و باید از تشدید آن جلوگیری کرد گفته بود که برای رویارویی با این پدیده دو راهبرد کلان در دستور کار جهانی هست، نخستین راهبرد کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است و دومین مورد سازگاری با وضعیت موجود و آینده است.
تاثیر تغییرات اقلیمی بر کیفیت آب
عبدالله درزی عضو هیئت علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری نیز در این زمینه در گفت وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان اینکه همه ما می دانیم مشکل آب مشکل جهانی است، اظهار کرد: راه حل مشکل آب، مربوط به منطقه خاصی است که می توان در همان منطقه مشکل را حل کرد.
وی بااشاره به اینکه تغییرات اقلیمی تاثیر فراوانی بر روی کیفیت آب گذاشته است، تصریح کرد: تغییرات اقلیمی از جمله تغییر الگوهای بارش، زمان بارش، دما، افزایش تبخیر و نابهنگامی زمان بارندگی در زمان استفاده از آن باعث می شود تا منابع آبی تحت تاثیر قرارگیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان اینکه نمونه ای از تغییرات اقلیمی در مازندران به صورت بارش های سیل آسا بوده است، گفت: این بارش های سیل آسا به صورت روان آب ها وارد پیکره آبی و در نهایت دریا می شود یعنی منابع آبی اگر در خاک یا آبندان ها ذخیره نشود، از دست رفته و این امر به طور قطع بر روی منابع آبی این استان تاثیرگذار است.
اطلاع رسانی در مورد تغییرات اقلیمی در مازندران انجام نشده است
درزی با تاکید بر اینکه اطلاع رسانی در خصوص تغییرات اقلیمی در مازندران متناسب با فضای فکری جامعه پیش نرفته است، افزود: مدیران و دستگاه های اجرایی کشور در اولویت این امر قرار دارند و باید نسبت به عموم جامعه بیش از پیش احساس خطر کنند اما متاسفانه نسبت به اطلاع رسانی به مردم علاقه ای دیده نشد.
وی خاطرنشان کرد: عدم اطلاع کشاورز از منابع آبی موجود در زمان بروز تغییرات اقلیمی باعث شده است تا مدیریت درست منابع آبی از سوی آن ها در اراضی کشاورزی رعایت نشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری بابیان اینکه باید برنامه ریزی درستی در زمینه اصلاح استفاده از منابع آبی صورت گیرد، تصریح کرد: یکی از مبانی ذخیره سازی اصول برنامه ریزی و سازگاری با تغییرات اقلیمی است،در حال حاضر کشاورزان گاها ناخواسته کار سازگاری را انجام می دهند اما در خیلی از موارد از دسترس خارج و نیاز به برنامه های حمایتی دارد.
درزی ادامه داد: به طور مثال تغییر الگوی کشت به گونه ای باشد که هزینه کمتری در برداشته و برنامه ریزی برای مصرف آب باران در کشاورزی صورت گیرد.
تغییر الگوی کشت برنج در مازندران
وی گفت: با نزدیک شدن زمان کشت به زمان بارندگی از کاشت برنج در اوج گرمای تابستان و تبخیر آب پرهیز کنیم و پیش بینی های هواشناسی در این خصوص می تواند به کشاورزان کمک کند که بهترین موقع کشت، چه زمانی از سال است.
عضو هیئت علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری افزود: علاوه بر کشت برنج می توان بر روی تغییرات ژنتیکی کار کرد یعنی بر روی ارقامی که در واقع متحمل تر، نیاز به آب کمتر و رطوبت کمتر داشته و در نهایت تولید خوبی برای کشاورز می شود.
بومی سازی ارقام کشاورزی در مازندران
درزی بابیان اینکه اگر بتوانیم ارقام کشاورزی را در مازندران بومی سازی کنیم، خاطر نشان کرد: بومی سازی ارقام کشاورزی، می تواند از لحاظ کیفی و کمی تاثیر فراوانی در ذخیره منابع آبی داشته باشد که این کار حمایت جهاد کشاورزی را می طلبد.
وی بااشاره به اینکه باید راهکارهای سازگاری منابع آب را به صورت جدی پیگیری کنیم، بیان کرد: در مازندران از سازه های سنتی خوبی مثل آب‌بندان ها برخورداریم و بهتر است به سمت احیای آبندان ها برای ذخیره منابع آبی استفاده کرده و این امر در بحث راهسازی، بهسازی و احیا دارای اهمیت است.
عضو هیئت علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری یادآور شد: افزایش ذخیره آب در آبندان ها در سازگارهای فرهنگی جامعه، موثر است و اگر بخواهیم منابع آبی خود را تقویت کنیم درواقع باید چشمه سارها تقویت شود تا سدهای نظیر البرز، تجن و رودخانه ها پایدار بماند.
درزی بابیان اینکه باید مکان های هدر رفت منابع آبی را شناسایی و ذخیره کنیم تا از لحاظ اقتصادی برای ما پایدارتر باشد، تصریح کرد: تغییرات اقلیمی، رخدادی به وقوع پیوسته است که تغییرات آن در روند دراز مدت باید بررسی شود تا کارشناسان بتوانند تغییرات الگوی بارش، وضعیت دمایی و عوامل مرتبط با پارامترهای اقلیمی را مورد بررسی قرار دهند.
