پارک ملی به محدوده‌ای از منابع طبیعی کشور اعم از جنگل، مرتع، بیشه‌های طبیعی، اراضی جنگلی، دشت و آب و کوهستان اطلاق می‌شود که نمایانگر نمونه‌های برجسته‌ای از مظاهر طبیعی ایران می‌باشد و به منظور حفظ همیشگی وضع زندگی و طبیعی آن و همچنین ایجاد محیط مناسب برای تکثیر و پرورش جانوران وحشی و رشد رستنیها در شرایط کاملاً طبیعی تحت حفاظت قرار می‌گیرد پارک ملی به دلیل حفاظتهایی که از آنها می‌شود دارای تنوع بالای گیاهی و جانوری هستند. به همین دلیل این مناطق یکی از بهترین مقاصد طبیعت گردان محسوب می شوند.
پارکهای ملی به عنوان نمونه های برجسته از طبیعت کل کشور و ذخیره گاههای ارزشمند طبیعی محسوب میشوند. بنابراین اعمال مدیریت صحیح و کارآمد مبتنی بر نگاه علمی و کارشناسی (به دور از سلیقه) و بهره گیری از تجربیات کشورهای مجرب علاوه بر ایفای نقش بزرگترین و بهترین سرمایه های ملی طبیعی و ایجاد زمینه های حفاظتی، تحقیقاتی و آموزشی در جهت جذب توریست و کسب درآمدهای ارزی بسیار بالا و شرایط آب وهوایی متغیر که نتیجه آن وجود هزاران گونه گیاهی مرتعی، دارویی، صنعتی و صدها گونه جانوری متنوع که بعضاً منحصر بفرد در سطح جهان بوده اند می باشیم.
طبق فصل دوم آيين نامه اجرايي قانون حفاظت و بهسازي محيط هرگونه تيراندازي و شكار در پاركهاي ملي ممنوع است و تنها شكار قوچ و ميش در پارك ملي اروميه از اين مورد مستثني است. ورود به اين مناطق تنها با اجازه سازمان محيط زيست ممكن است و هرگونه ورود غير قانوني شامل مجازاتهاي مادي و لغو پروانه تور يا شكار مي‌شود.
همچنين چراي احشام و قطع درختان و بوته‌كني و تجاوز و تخريب محيط زيست و به طور كلي هر عملي كه موجب از بين رفتن رستنيها و تغيير اكوسيستم باشد در پاركهاي ملي و آثار طبيعي ملي ممنوع است .
ایران مجموعاً دارای 19 پارک ملی می باشد که جزو بهترین و غنی ترین گنجینه های جانوری و گیاهی می باشند و عبارتند از :
- ۱ – پارک ملی ارومیه با ۴۶۴ هزار هکتار در استانهای اذربایجان شرقی و غربی
- ۲ – پارک ملی کویر با ۴۴۶ هزار هکتار در سمنان
- ۳ – پارک ملی بختگان با ۱۶۰ هزار هکتار در استان فارس
- ۴ – پارک ملی گلستان با ۸۷ هزار هکتار در استان گلستان
- ۵ – پارک ملی بمو با ۴۸ هزار هکتار در استان فارس
- ۶ – پارک ملی کلاه قاضی با ۴۷ هزار هکتار در اصفهان
- ۷ – پارک ملی تندوره با ۳۵ هزار هکتار در خراسان
- ۸ – پارک ملی خجیر با ۱۰ هزار هکتار در تهران
- ۹ – پارک ملی سرخه حصار با ۹ هزار هکتار در تهران
- ۱۰ – پارک ملی تنگ صیاد با ۲۷ هزار هکتار در استان چهارمحال و بختیاری
- ۱۱ – پارک ملی خبر با ۱۴۹ هزار هکتار در کرمان
- ۱۲ – پارک ملی بوجاق با ۳ هزار هکتار در گیلان
- ۱۳ – پارک ملی سالوک با ۸ هزار هکتار در خراسان
- ۱۴ – پارک ملی ساریگل با ۷ هزار هکتار در خراسان
- ۱۵ – پارک ملی توران با ۱۱۸ هزار هکتار در سمنان
- ۱۶ – پارک ملی لار با ۲۷ هزار هکتار در تهران
- ۱۷ – پارک ملی کیاسر در مازندران
- ۱۸ – پارک ملی پابند در استان مازندران
- ۱۹ – پارک ملی نایبند در استان بوشهر
از این 19 پارک ملی که در ایران وجود دارد 2 پارک ملی در استان مازندران هستند :
پارک ملی پابند ( منطقه ای با وسعت ۲۶۵۹۷ هکتار واقع در جنوب شهرستان نکاء و بهشهر )
پارک ملی کیاسر ( شاهدژ )
پارک ملی کیاسر ( شاهدژ )
پارک ملی کیاسر ( شاهدژ ) منطقه ای است با وسعت ۷۳۶۶ هکتار واقع در جنوب شهرستان ساری و بصورت جنگل های طبیعی بکر و اراضی مرتعی مشجر و صــــخره ای و رویشگاه گون های گیاهی منحصر بفرد چون بلوط اوری ، سرخدار و … و همچنین زیستگاه گونه های جانوری شاخص چون مرال و شــوکا و خرس و پلنگ و … می باشد. لازم به تاکید است که پارک ملی کیاسر در بین مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست کشور، بالاترین ارزش حفاظتی را دارد و از منظر جهانی از جایگاه بالایی برخوردار می باشد.
به طور کلی پارک ملی کیاسر ( شاهدژ )، از گونه های درختی و درختچه ای بومی نظیر اوری ( Quercus macranthera ) ، ممرز ( Carpinus betulus ) ، لور ( Carpinus orientalis) ، کچف ( Carpinus schuchaensis ) ، سرخدار ( Taxus baccata ) ، فک یا بید (Salix alba ) ، ون یا زبان گنجشک ( Fraxinus excelsior ) ، گیلاس‌وحشی یا آلوکک (Cerasus avium ) ، افرا سفید کرکو (Acer hyrcanum ) ، آلوچه‌جنگلی ( Prunus divaricata ) ، ولیک ( Crataegus spp ) ، زرشک ( Berberis vulgaris) ، بارانک ( Sorbus torminalis ) ، ازگیل (Mespilus germanica ) ، ال ( Evonymus latifolia ) ، گلابی‌جنگلی ( pyrus communis ) ، سیب جنگلی ( Malus orientalis ) ، شیرخشت ( Cotoneaster ) ، دغدغک ( Colutea) و . . . پوشیده شده است.
از بوته ها و گیاهان علفی این منطقه می‌توان به آویشن ( Thymus ) ، گون ( Astragalus ) ، پامچال ( Priimula ) ، بنفشه معطر ( Viola alba ) ، کلاه میر حسن ( Acantholimon) ، فرفیون ( Euphorbia vesca ) ، لاله ( Tulipa micheliana ) ، آسپرولا ( Asperula ) ، بومادران (Achillea ) و . . . اشاره نمود.
کوه شاهدژ واقع در پارک ملی کیاسر – عکس : عین الله آزموده
تصویر ماهواره ای از پارک ملی کیاسر
پناهگاه حيات وحش چهاردانگه و دودانگه
پناهگاه حیات وحش دودانگه و چهار دانگه منطقه ای است کوهستانی با مساحت 16200 هکتار در حدود 95 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان ساری که بین حدود جغرافیایی ٌ4 ْ 36 الی ٌ23 ْ36 عرض شمالی و 23 ْ53 طول شرقی واقع شده است. این منطقه از نظر ویژگی های بوم شناختی نظیر جانوری و گیاهی و آب و هوا، توپوگرافی خاک و زمین شناسی متنوع است. حداقل ارتفاع منطقه 800 متر و حداکثر آن 2860 متر است. اقلیم منطقه ، مطابق اقلیم نمای آمبرژه برای ارتفاع 800 تا 2000 ، مرطوب سرد وبرای ارتفاع بالاتر از 2000 متر ،نیمه خشک و سرد است. و زيستگاهي منــــحصر به فرد براي پستانداران خاص جنگل هاي هيركاني چون مرال ، شوكا ، گراز ، گربه جنگلي ، گرگ و روباه مي باشد در نواحي صــــــــــخره اي اين پناهگاه نيز گونه هايي نظير كل و بز و پلنگ وجود دارند.
…………………………………………………….
منابع :
مقاله معرفی پارک های ملی ایران، نویسنده : جواد چاوک
مروری بر شرایط اکولوژیکی منطقه بالاده، نویسنده : نرگس کاردگر بالادهی درج شده در سایت سادوا
خبرگزاری میراث فرهنگی www.chn.ir