رشد اقتصاد غیر نفتی ایران فراتر از پیش‌بینی بانک جهانی می‌شود؟

برآودهای صورت گرفته توسط واحد اطلاعات بلومبرگ معتبرترین سایت اقتصادی و مالی دنیا نشان می‌دهد که در اثر تحریم‌ها رشد اقتتصادی ایران طی سال‌های اخیر تضعیف شده و رو به کاهش است، این منبع با تفکیک کردن اقتصاد ایران به 2 بخش نفتی و غیر نفتی می‌گوید: اقتصاد غیرنفتی ایران با شیبی ملایم در حال بازیابی بوده و رشد افزایشی را تجربه خواهد کرد.

بر اساس آمار بلومبرگ کاهش درآمدهای نفتی ایران باعث شده تا عملکرد کل اقتصاد کشور تحت تاثیر قرار گیرد تا جایی که رشد بخش غیرنفتی ایران از ۴.۸ درصد در سال ۲۰۱۷ به منفی ۴.۸ درصد در سال ۲۰۱۸ رسید اما با شروع تدریجی بازیابی بخش غیرنفتی، رشد منفی این بخش تا پایان سال ۲۰۱۹ به منفی ۴.۶ درصد رسیده است.

از سوی دیگر رشد بخش نفتی کماکان با کاهش رو به رو است تا جایی که طبق ارزیابی بلومبرگ رشد اقتصادی بخش نفتی از حدود ۱.۵ درصد در سال ۲۰۱۷ به منفی ۶ درصد در سال ۲۰۱۸ و منفی ۳۰ درصد در سال ۲۰۱۹ رسیده است.

بانک جهانی نیز در  قسمتی از گزارش جدید خود از اقتصاد جهان با بررسی وضعیت اقتصادی ایران در سال گذشته علت اصلی رشد کاهشی اقتصاد کشور را تشدید تحریم‌ها و فشارهای واشنگتن بر درآمدهای نفتی ایران می‌داند، برآورد بانک جهانی می‌گوید که اقتصاد ایران در سال 2019 به میزان ۸.۷ درصد کوچک‌تر شده است.

همچنین بانک جهانی با تغییر پیش‌بینی خود از وضعیت اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ اعلام کرد که اقتصاد ایران در سال جاری میلادی از رشد منفی خارج شده اما احتمالا رشد آن در سطح صفر درصد خواهد بود. بدین ترتیب پس از دو سال رشد منفی (رشد منفی ۴.۹ درصدی سال ۲۰۱۸ و منفی ۸.۷ درصدی سال ۲۰۱۹) اقتصاد ایران از رشد منفی خارج خواهد شد.

اما این پیش‌بینی‌ها تا چه اندازه می‌تواند صحت داشته باشد؟ آیا می‌توان با تکیه بر اقتصاد غیرنفتی که اکنون در حال بازیابی است از این گذرگاه سخت عبور کرد؟ آیا رشد اقتصاد ایران می تواند عصای نفتی خود را رها کرده و بدون آن سرپا بایستد.

رشدی فراتر از پیش‌بینی بانک جهانی با ایجاد انگیزه برای تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی قائمشهر معتقد است: اقتصاد غیرنفتی دارای چهار حوزه بوده که اگر با جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی و با ایجاد انگیزه برای تولیدکنندگان و سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل بتوان یک شوک یا محرک و یا جهش در این چهار بخش ایجاد کرد، رشدی فراتر از پیش‌بینی بانک جهانی دور از انتظار نخواهد بود.

قاسم نوروزی در گفت‌وگو با ایسنا چهار حوزه اقتصاد غیرنفتی را شامل کشاورزی، صنعت، معدن و خدمات دانست و اظهار کرد: محرک و شوک مورد نیاز برای این 4 بخش به دو عامل بستگی دارد، نخست بحث سرمایه‌گذاری اعم از خارجی و داخلی و دیگری بحث انتقال پس اندازها یا پول های بلااستفاده در این حوزه‌ها است.

وی تصریح کرد: در کنار این 2 فاکتور باید ریسک اقتصادی، سیاسی، قضایی و ریسک مالی و بازار به حداقل برسد تا با سرمایه گذاری و پس‌انداز در این بخش‌های اقتصاد غیرنفتی، انتظار رشدی فراتر از پیش بینی بانک جهانی داشت.

بخش خدمات امروز بیشترین سهم را در تولید ناخالص ملی ایران دارد

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی قائمشهر با بیان اینکه اولویت‌بندی در این چهار بخش نیز باید مورد توجه قرار گیرد، خاطرنشان کرد: بخش خدمات امروز بیشترین سهم را در تولید ناخالص ملی ایران دارد بنابراین می‌تواند بیشترین نقش را در رشد اقتصاد غیرنفتی کشور ایفا کند که برتری و ترجیح در این بخش با رونق گردشگری است، حوزه‌ای که امروزه به عنوان دومین صنعت پولساز جهان از آن یاد می‌شود.

نوروزی با اشاره به اینکه ایران به لحاظ پتانسیل‌های گردشگری جزء 10 کشور برتر دنیا است، گفت: این در حالیست که سهم ایران از تعداد گردشگر در توریسم جهانی یکی از پائین‌ترین رتبه‌های جهانی است و در خاورمیانه تنها کشور سوریه جایگاه نازل‌تری از ایران دارد.

وی رشد بسیار چشمگیر و حتی آرمانی اقتصاد ایران بر پایه صنعت توریسم را در گرو بالفعل کردن پتانسیل های بالقوه گردشگری دانست و افزود: کشور فرانسه سالانه قریب به 70 تا 80 میلیون گردشگر دارد، اگر هر توریست تنها هزار دلار وارد چرخه اقتصادی کند، فرانسه سالانه چندین میلیارد دلار سرمایه و رقمی بیش از بودجه نفتی ایران درآمد خواهد داشت.

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی قائمشهر با بیان اینکه بزرگترین، بهترین و با ارزش‌ترین شرکت‌های صنعتی جهان کمپانی‌هایی هستند که در حوزه آی‌تی و فناوری سرمایه‌گذاری می‌کنند، تصریح کرد: شرکت‌هایی مانند IBM ، اپل، آمازون و بسیاری دیگر نمونه‌های موفق این مسیر هستند چراکه فناوری حرف اول دنیا را زده و ما نیز باید با تکیه بر این صنایع مسیر نوینی را پیش بگیریم.

ایران به عنوان شش کشور برتر از منظر ذخایر معدنی است

نوروزی با معرفی ایران به عنوان شش کشور برتر از منظر ذخایر زیرزمینی خاطرنشان کرد: ایران سومین کشور نفت خیز دنیا، دومین کشور گازی جهان و در ردیف بهترین کشورهای دارای ذخایر معدنی مس و روی است اما هنوز نتوانسته به جایگاه واقعی خود دست یابد.

وی راه دستیابی به رتبه ممتاز ایران در رده‌بندی جهانی کشورهای دارای ذخایر معدنی را در دو بخش خلاصه کرد و گفت: نخست جذب سرمایه در جهت استحصال و بهره‌برداری از معادن زیرزمینی و دیگری استفاده بهینه از معادن و منابع، راهکارهای بهبود و پیشرفت اصولی صنایع معدنی کشور است.

کشاورزی؛ بیشترین استعداد برای شکوفایی اقتصادی ایران

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی قائمشهر با بیان اینکه ایران به لحاظ اقلیمی جزء بهترین سرزمین‌های دنیا بوده، و از منظر زمین‌های حاصلخیز و تولید برخی محصولاتِ منحصربفرد، جایگاه ممتازی را در جهان داراست، ادامه داد: برخی محصولات کشور مانند خاویار، فرش، پسته، زعفران، خرما، سیب، گل و گیاه با نام ایران گره خورده و قابلیت انحصاری و ممتازی را برای اقتصاد ایران مهیا کرده است.

نوروزی جایگاه ایران و به ویژه استان مازندران از منظر بازارهای پیش رو را بسیار مناسب ارزیابی کرد و آن را یکی دیگر از قابلیت‌های خوب دانست و افزود: ظرفیت کشورهای CIS یا حاشیه دریای خزر یکی از بزرگترین بازارهایی است که می توان با تکیه بر محصولات کشاورزی از آن بهره برد.

وی با ذکر مثالی به معرفی کشور هلند و توانایی بی‌نظیر آن در صنعت کشاورزی پرداخت و بیان کرد: هلند فقط از طریق کشاورزی چند برابر صادرات نفتی ایران درآمد دارد در حالی که این کشور به لحاظ جمعیت و وسعت شاید تنها به اندازه یک استان ایران مساحت داشته باشد.

مشکل اقتصاد غیرنفتی ایران کمبود منابع مالی نیست

عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی قائمشهر با یادآوری اینکه ایران از نظر منابع پولی و مالی بسیار غنی است، تاکید کرد: مشکل اقتصاد غیرنفتی ایران پول و کمبود منابع مالی نیست، مشکل همیشگی این است که منابع پولی به سمت چرخه تولید حرکت نکرده و وارد تولید نمی‌شود.

نوروزی عدم ورود سرمایه در چرخه تولید را منجر به سرازیر شدن پول و پس انداز در چرخه‌های غیررسمی و غیرتولیدی اعلام کرد و افزود: دلالی، خرید و فروش ارز، بورس بازی کالاها و دارایی‌ها، حوزه‌های غیر رسمی هستند که سرمایه‌ها در آن تزریق شده و به همین دلیل تولید در اقتصاد ایران در تمامی بخش‌ها ضعیف مانده و به جایگاه حقیقی خود نرسیده است.

وی یاداور شد: تا زمانی که ما نتوانیم راه و ابزاری را فراهم کنیم که پول‌ها از چرخه غیرتولید به سمت چرخه تولید حرکت کند، اتخاذ هرگونه سیاست پولی در جهت افزایش نقدینگی بزرگترین اشتباه بوده و تبعاتی جز تورم در پی نخواهد داشت.

به گزارش پایگاه خبری چهاردانگه، به نقل از ایسنا، با توجه به آنچه گفته شد به نظر می‌رسد ایران توانایی بسیار بالایی در زمینه شکوفایی اقتصاد غیرنفتی دارد بطوریکه می‌توان حتی با چشمپوشی از اقتصاد نفتی، درآمدی بیش از حد تصور بدست آورد اما این امکان تا چه اندازه مورد توجه مسئولان است پرسشی است که تاکنون بی پاسخ مانده و نیاز به واکاوی بیشتر دارد.