چشمه سورت؛ مهیای پذیرایی از مسافران، در مسیر ثبت جهانی

به گزارش ایرنا، چشمه رنگی و پلکی باداب‌سورت که یکی از جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فرد ایران و از نمونه‌های کم‌نظیر چشمه‌های پلکانی در دنیا محسوب می‌شود، در نخستین روزهای قرن جدید حال و روزی بسیار بهتر از دو دهه پایانی قرن چهاردهم خورشیدی دارد. این را از پرآب شدن بسیاری از حوضچه‌های این چشمه جذاب و منحصربه‌فرد طی دو سال اخیر می‌توان دریافت که حالا چشمه‌سورت در شرایط مناسبی از حفاظت قرار دارد و خطرات چند سال پیش که ناشی از نبود مراقبت و انجام نشدن طرح‌های حفاظتی بود دیگر این چشمه را تهدید نمی‌کند.

اهمیت میراثی و طبیعی این چشمه که در بخش چهاردانگه شهرستان ساری قرار دارد و فقط می‌توان در ترکیه، آمریکا، انگلیس و نروژ نمونه‌های کوچک‌تر و محدودتر آن را یافت با توجه به ویژگی‌های این چشمه بسیار بالاست. تا جایی که سال ۱۳۸۷ پس از پیگیری‌های اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران، بعد از قله دماوند به عنوان دومین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد. از همان زمان نیز نام چشمه سورت بیشتر در جامعه و بین گردشگران و مسافران مطرح شد و البته این برجسته شدن به دلیل نبود ساز و کارهای حفاظتی آسیب‌های زیادی را برای چشمه‌سورت در پی داشت.

اما از بهار ۱۳۹۸ که پس از چند سال کش و قوس اداری بالاخره این اثر طبیعی برای اجرای طرح‌های حفاظتی و بهره‌برداری اصولی در بخش گردشگری به سرمایه‌گذار واگذار شد، به مرور وضعیت بهتری پیدا کرد و با افزایش تعداد حوضچه‌هایی که آب پراملاح چشمه در آن‌ها جاری می‌شد، رسوب‌گذاری آن نیز افزایش یافت. حالا حدود دو سال از زمان آغاز اجرای طرح احیا می‌گذرد و به اذعان مسئولان و کارشناسان میراث فرهنگی مازندران، گردشگران و سرمایه‌گذار این مجموعه، چشمه در شرایطی کاملا متفاوت از دو سال پیش قرار دارد. تا جایی که سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران معتقد است با بهبود وضعیت چشمه و اجرای طرح‌های حفاظتی یکی از گام‌های اصلی برای ثبت جهانی باداب‌سورت برداشته شده و اکنون می‌توان با خیالی آسوده‌تر پیگیر ثبت جهانی این اثر خاص طبیعت مازندران شد.

مهدی ایزدی پس از بازدیدی که برای بررسی وضعیت چشمه‌سورت به منظور پذیرایی از گردشگران و دوستداران طبیعت مازندران داشت، اظهار کرد: چشمه سورت ظرفیت مهم ثبت میراث جهانی است و اکنون با توجه به وضعیت مناسبی که در این مجموعه دیده می‌شود می‌توانیم بگوییم دست‌کم یک گام به ثبت جهانی این اثر نزدیک‌تر شده‌ایم.

وی با یادآوری این نکته ‌که چشمه‌سورت با ۸ چشمه آب شور و آب گازدار پس از دماوند دومین اثر طبیعی ثبت شده‌ کشور است، افزود: در سال‌های گذشته گردشگران و مردم بومی برای آب‌درمانی یا بهره‌برداری از آب چشمه از آن استفاده می‌کردند، اما در مدیریت جدید و فعال بخش خصوصی که با نظارت اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و همکاری آب منطقه‌ای انجام می‌شود شاهد تغییرات امیدوارکننده‌ای هستیم.

این مسئول خاطرنشان کرد: در بازدید از چشمه سورت از گردشگران درباره تفاوت شرایط پیشین و کنونی این اثر طبیعی پرس‌وجو کردم. خوشبختانه نگاه گردشگران نیز کاملا مثبت و رضایتمندانه است. همکاران ما نیز از روند فعالیت‌های انجام شده در چشمه‌سورت توسط سرمایه‌گذار رضایت دارند. در مجموع نظرات نسبت به این واگذاری مثبت است و معتقدم یکی از نمونه‌های موفق واگذاری اثر طبیعی برای احیا، نگهداری و بهره‌برداری در بخش گردشگری است.

سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران با اشاره به انجام اقداماتی برای افزایش زیرساخت‌های مورد نیاز گردشگران در این مجموعه، گفت: امکانات خوبی مانند تأمین برق مورد نیاز مسافران برای شارژ تلفن همراه و تجهیزات، ایجاد سرویس بهداشتی، ساخت و نصب دروازه‌ و گیت ورودی، مشخص کردن حریم ممنوعه ورود به چشمه و حوضچه‌ها، پوشش اینترنت پرسرعت در محوطه چشمه، نصب سطل زباله و ایجاد بوفه فروش محصولات غذایی در این محوطه طبق کتابچه طرح سبب شده که مسافران و گردشگران نیز اقبال بیشتری به بازدید از این اثر خاص طبیعی داشته باشند.

ایزدی افزود: از همه مسافران نوروزی که علاقه‌مند به جاذبه‌های طبیعی مازندران هستند دعوت می‌کنیم که در تعطیلات نوروز برای بازدید از این چشمه کم‌نظیر برنامه‌ریزی کنند و از همه بازدیدکنندگان نیز انتظار داریم که با مدیریت و کارکنان مجموعه در رعایت مقررات و بویژه خودداری از ورود به حوضچه‌ها همکاری کنند.

همراهی مسافران برای حفظ حوضچه‌ها

بنا بر مشاهدات، از زمان اجرای طرح جدید مدیریت در چشمه سورت، تحت هیچ شرایطی کسی وارد حوضچه‌ها نمی‌شود و روی پلکان‌ها نمی‌ایستد. زیرا کل محوطه با زنجیرهای پلاستیکی ورود ممنوع شده و محیط چشمه محصور است. حتی پرسنل مجموعه نیز برای پاکسازی و جمع‌آوری زباله‌هایی که هنوز برخی گردشگران در محوطه رها می‌کنند و ممکن است توسط باد به داخل حوضچه‌ها بیفتد، از روی پل‌های سیار چوبی وارد محوطه می‌شوند تا آسیبی به بافت شکننده حوضچه‌ها وارد نشود.

به گفته سرمایه‌گذار چشمه‌سورت، همکاری مسافران و گردشگران برای وارد نشدن به حوضچه‌ها نیز طی دو سال اخیر بیشتر شده است، هرچند هنوز هم برخی افراد برای ورود به حوضچه‌ها که منجر به تخریب بافت شکننده آن‌ها و از بین رفتن رسوب‌گذاری چشمه می‌شود اصرار دارند و گاهی هم با عوامل حفاظتی مجموعه درگیر می‌شوند.

عرفان خشته در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: با تلاش همکارانم در این مجموعه و حمایت دستگاه‌های مربوطه و همراهی جامعه بومی، خوشبختانه امروز به نقطه‌ای رسیدیم که می‌توانم بگویم حدود ۸۰ درصد مسافران و گردشگران مقررات حفاظتی چشمه را می‌پذیرند و برای ورود به حوضچه‌ها اصرار نمی‌کنند. امیدواریم اندک مواردی که در این زمینه مشاهده می‌شود را هم تا چند ماه دیگر شاهد نباشیم و همه گردشگران نسبت به حفظ این چشمه احساس مسئولیت صد در صدی کنند.

وی افزود: خوشبختانه وضعیت چشمه بسیار خوب است. خیلی از گردشگرانی که تا دو سال پیش وضعیت باداب‌سورت را دیده بودند اکنون از دیدن شرایط خوبی که این چشمه دارد شگفت‌زده می‌شوند. تا دو سال پیش خیلی‌ها دیگر امیدی به حفظ این چشمه نداشتند. اما خوشحالیم که تعداد حوضچه‌های زنده چشمه‌سورت طی دو سال اخیر همواره افزایش یافت و رسوب‌گذاری نیز به شکل مطلوبی ادامه یافت.

این فعال حوزه گردشگری خاطرنشان کرد: خودمان هم فکر نمی‌کردیم که جلوگیری از حضور گردشگران در حوضچه‌ها تا این حد بتواند باعث احیاء چشمه شود. خوشبختانه کارشناسان و مسئولان مرتبط نیز از وضعیت چشمه رضایت دارند.

سرمایه‌گذار چشمه‌سورت درباره اضافه شدن زیرساخت‌های مورد نیاز گردشگران به این محوطه اظهار کرد: با پیگیری‌های انجام شده محوطه زیر پوشش اینترنت ۴G ایرانسل قرار گرفته تا مسافران مشکلی در دسترسی به اینترنت نداشته باشند. چهار سرویس بهداشتی نیز تاسیس شد. هرچند برق‌رسانی به این نقطه انجام نشد، اما با خرید و نصب ژنراتور اقدامات لازم برای تأمین برق مورد نیاز مسافران را نیز انجام دادیم.

خشته گفت: در حال حاضر تنها دغدغه ما کامل شدن همراهی مسافران و بازدیدکنندگان با عوامل مجموعه برای تهیه بلیط و خودداری از ورود به حوضچه‌هاست. برخی از بازدیدکنندگان برای ثبت عکس قصد ورود به حوضچه‌ها را دارند و با عوامل حفاظتی چشمه گاهی درگیر می‌شوند. تمهیداتی برای ایجاد فضای عکاسی با نصب پل‌های چوبی در نظر گرفته‌ایم که تا اندک چالش موجود نیز برطرف شود. امیدواریم همه با هم بتوانیم چشمه‌سورت را به جایگاه واقعی‌اش در گردشگری کشورهای منطقه برسانیم و روزی ثبت جهانی این چشمه را در همین محوطه جشن بگیریم.