غفلت همگانی از بسته بندی جهان بینی با قصه برای کودک

علی حسن نژاد روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: در جهان هنر قصه گویی هنر بسیار دیرینه ای است و از اهمیت قصه گویی همین بس که بررسی هر آن چیزی که در جهان از منابع کتابت موجود است، بخش عظیمی به قصه گویی ارتباط دارد.

وی با بیان اینکه در بررسی کتاب‌های مربوط به زبان سانسکریت، ایران باستان و نوشته‌های قبل و بعد از اسلام، به شدت با قصه مواجه هستیم، افزود: کلیله و دمنه، مرزبان نامه و قابوس نامه و کتاب‌هایی از این دست بازگو کننده راه، رفتار، زندگی و آرزوهای مردم است.

این پژوهشگر فرهنگ عامه با اشاره به اینکه در بسیاری از قصه‌ها به هر آنچه که دست نیافتنی است پرداخته می‌شود، گفت: انسان‌هایی که پرواز می‌کنند، حیواناتی که حرف می‌زنند، انسان‌های عجیب و غریبی که این سال‌ها در انیمشین ها می‌بینیم، مردی با ۲ سر و حیوانات هفت سر؛ اوج نگاه‌های اسطوره‌ای را از ابتدا در قصه‌ها می‌بینیم.

حسن نژاد با اظهار اینکه ارتباط زبانی انسان با حیوان یکی از وجوه قصه هاست که تاثیرات عمیقی بر کودکان دارد، افزود: قصه‌ها موضوعات اسطوره‌ای، کشف زمین، آسمان و ارتباط با ماورایی و مسایل از این دست را زمینی و دست یافتنی می‌کند و به همین دلیل هم اثرگذاری‌های خاص و عمیقی بر کودکان دارد.

وی توضیح داد: قصه همه حوزه‌های رفتاری، کرداری، ساختاری و ابزاری نیاکان ما را تحت پوشش قرار می‌دهد و از همین رو قصه دریچه‌ای بسیار عالی برای شناخت تاریخ شفاهی، محلی، رسمی و رسوم است و دلیل جذاب بودن قصه، این است که تغییرات قصه کمتر است چون سینه به سینه نقل شده و تکرار می‌شود و کمتر دچار تغییرات شده است.

این پژوهشگر گفت: یکی از دغدغه‌هایی که این سال‌ها احساس می‌شود این است که بسیاری از هنرهای مربوط به نسل گذشته که به شکل شفاهی در جامعه وجود داشته در حال کمرنگ شدن و یا از بین رفتن است، البته تغییرات امری عادی است و به وجود آمدن حوزه جدید فعالیتی با اسم و درون مایه جدید امری عادی است چرا که ایستایی خود عامل از بین بردن است و نیاز به بازآفرینی و بازسازی وجود دارد که این موضوع در حوزه‌های مختلف در حال انجام شدن است.

وی افزود: شاید یکی از علت های این دغدغه که قصه گویی دارد کمتر می‌شود، همین موارد باشد. کافی است نگاهی به قفسه‌های کتاب در کتابفروشی ها داشته باشیم و یا حتی قفسه کتابخانه های شخصی و عمومی شهر، حجم عظیمی از چاپ کتاب‌ها به ویژه در حوزه کودک مربوط به قصه و قصه گویی است، قصه‌های منظوم، قصه‌های برگرفته از قصه‌های قدیمی و قصه‌های بازسازی شده مبتنی بر اصول قدیمی، نشان می‌دهد قصه به حیات خود ادامه می‌دهد اگرچه ممکن است راویان شاخص و خاص هر محل یا روستا، تعدادشان کم شده باشد و یا این راویان جای خود را به رادیو، تلویزیون و یا گوینده‌های حرفه‌ای داده باشند که البته ادعای درستی است.

حسن نژاد گف به نظر من قصه همچنان پیشتازی می‌کند چرا که این سال‌ها حتی موضوعاتی مثل استنداپ کمدی را مبتنی به حضور قصه گویی فعال و خلاق می‌دانیم که در جامعه در حال نهادینه شدن است و مردم هم به سمت و سویی می‌روند که بتوانند با روایت بهتر، زندگی را پیش ببرند.

وی ادامه داد: قصه گویی اگرچه مثل برخی هنرهای شفاهی، تغییر شکل و شمایل و لباس داده است اما کمتر از بین رفته است.

حسن نژاد با اشاره به اینکه دغدغه‌ای که به شدت احساس می‌شود این است که مادر و پدر کمتر از قصه گویی استفاده می‌کنند که در تربیت بچه‌ها اثرگذار باشد، گفت: پدر و مادر با هزینه کرد، جای خود را به تلویزیون، رادیو، قصه گوهای تلفنی، کارتون و نمایش می‌دهند.

گفت و گو با صاحب نظران در باره قصه گویی و نقش قصه در تربیت کودکان و نوجوانان به بهانه میزبانی مازندران از نخستین جشنواره ملی قصه گویی نهاد کتابخانه های عمومی کشور انجام می شود، جشنواره ای که قرار است از ۲۸ خرداد به مدت سه روز با حضور ۵۶ قصه گوی برتر کشور در ساری برگزار شود.

۹۹۲۷/‏۱۶۵۴