اوقات شرعی کیاسر
در بخش سوم ارزیابی سد “فینسک” با استفاده از روش حجمی، میزان متوسط دبی رودخانه های فرعی و اصلی “اَجو دره”، “احمد آباد”، “عروس و داماد”، “گَچین”، “اَشَک” و “شیرین رود” در انتهای شهریور ماه برآورد گردید. در این روش یک قسمت از مسیر انتهایی رودخانه مورد نظر که تا حدودی دارای شکل هندسی متقارن بود، انتخاب شد. در چهار نقطه از عرض رودخانه، عمق متوسط محاسبه گردید و سرعت جریان آب نیز در چهار نقطه با استفاده از یک توپ چرمی اندازه گیری شد. سپس میزان متوسط انتقال حجم آب در هر ثانیه محاسبه گردید. البته خوشبختانه در امتداد دو رودخانه اصلی “اَشَک” و “شیرین رود” ایستگاه تخصصی هیدرومتری وجود داشته و کلیه اطلاعات استاندارد در طول دهه های متمادی توسط کارشناسان شرکت آب منطقه ای مازندران اندازه گیری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. از سوی دیگر می توان ده ها موضوع متنوع مورد نیاز دیگر را در قالب طرح های تحقیقاتی خاص، ملی و یا پروژه های دانشجویی به انجام رساند. خلاصه نتایج اندازه گیری های دبی لحظه ای به شرح زیر است:
۱️⃣ در مسیر جاده اصلی و پس از دو کیلومتری سد شهید رجایی، “اَجو دره” قرار دارد. آبراهه ای کوچک که حاصل فوران شش چشمه در بالادست است. برآورد متوسط دبی لحظه ای “اَجو دره” در انتهای شهریور ماه و از یک منطقه برابر با ۳۸ لیتر در هر ثانیه به دست آمد. همچنین در فاصله هشت و نیم کیلومتری از “اجو دره” و به فاصله اندکی پس از عبور “امام زاده صالح”، آبراهه “احمد آباد” قرار دارد. برآورد متوسط دبی لحظه ای “احمد آباد” در انتهای شهریور ماه و از یک منطقه برابر با ۱۴.۷ لیتر در هر ثانیه به دست آمد (تصویر سوم ردیف اول).
۲️⃣ در فاصله ۲.۶ کیلومتری پس از سد خاکی “مَجی” و پس از روستای “کَلیج کلا”، رودخانه “عروس و داماد” قرار دارد. آب این رودخانه به پشت سد خاکی می رسد. برآورد متوسط دبی لحظه ای رودخانه “عروس و داماد” در انتهای شهریور ماه و از یک منطقه برابر با ۳۷.۸ لیتر در هر ثانیه به دست آمد (تصاویر ردیف دوم). همچنین در فاصله یک کیلومتر پس از روستای “خوش رودبار” مسیر رودخانه “گَچین” است. برآورد متوسط دبی لحظه ای رودخانه “گَچین” در انتهای شهریور ماه و از یک منطقه برابر با ۴۹.۹ لیتر در هر ثانیه به دست آمد (تصاویر ردیف سوم). البته به خاطر آن که “لَراُو” یک آبراهه فرعی از رودخانه شیرین رود است، از تعیین دبی آن صرف نظر گردید.
۳️⃣ پس از روستای “خوش نشان” و منطقه تفریحی “گُرگین آباد”، رودخانه “اَشَک” قرار دارد. رودخانه “اَشَک” یکی از دو سرشاخه اصلی تامین کننده آب در پشت سد است. برآورد متوسط دبی لحظه ای رودخانه “اَشَک” در انتهای شهریور ماه و از یک منطقه برابر با ۵۹۴ لیتر در هر ثانیه به دست آمد (تصاویر ردیف چهارم). رودخانه “اَشَک” به همراه رودخانه “شیرین رود” مهمترین رودخانه های تامین کننده آب سد در بخش دودانگه می باشند. مسیر این رودخانه در انتهای روستای “خرم آباد بیشه سر” قرار دارد. برآورد متوسط دبی لحظه ای رودخانه “شیرین رود” در انتهای شهریور ماه و از یک منطقه برابر با ۱۶۸۶ لیتر در هر ثانیه به دست آمد (تصاویر ردیف پنجم). شایان ذکر است در این منطقه ۱۸۵۰ هکتار شالیزار وجود داشته که اصلی ترین منبع تامین آب آنها وجود این آبراهه ها است.
۴️⃣ اصلی ترین آبراهه های تامین کننده آب سد شهید رجایی، رودخانه های “سپید رود”، “شیرین رود” و “اَشَک” می باشند. نتایج داده های ایستگاه های هیدرومتری شرکت آب منطقه ای مازندران در منطقه “پَروریج آباد” و بر روی “سفید رود” از بخش چهاردانگه، در منطقه “علی آباد” بر روی “شیرین رود” و در منطقه “کُرچا” بر روی مسیر رودخانه “اَشَک” (شامل رودخانه اَشَک به همراه آبراهه های “عروس و داماد”، “گَچین” و “لَراُو”)، مقادیر متوسط ماهانه دبی را به ترتیب برابر با ۲.۵۹، ۱.۲۴ و ۱.۶۲ مترمکعب در ثانیه نشان داده است. همچنین میانگین حجم سالانه آب این سه رودخانه نیز به ترتیب برابر با ۸۱.۷۳۸، ۳۸.۹۰۶ و ۵۱.۱۸۴ میلیون متر مکعب بوده است. البته بر اساس اطلاعات ایستگاه هیدرومتری “فینسک”، متوسط ماهانه دبی آن ۰.۵۸ مترمکعب در ثانیه و متوسط حجم آب آن ۱۸.۳۶۳ میلیون مترمکعب در هر سال گزارش شده است. این ایستگاه اندکی پایین تر از آبراهه فرعی “کاوِرد” قرار دارد و آب حاصل از آن مطابق با برنامه های احداث سد “فینسک”، با ایجاد یک بند انحرافی و استفاده از پمپ به پشت سد منتقل خواهد شد. متاسفانه با احداث این سد به طور متوسط ۲۲.۳۹ درصد از آب “سپید رود” کاهش خواهد یافت.
نویسنده: دکتر شیرزاد محمدنژاد کیاسری
[su_button url=”https://4dangehnews.ir/زبان-مادری،-سرزمین-مادری-سد-فینسک-بخش/” target=”blank” icon=”icon: link”]لینک | زبان مادری، سرزمین مادری (سد فینسک- بخش اول) [/su_button]
[su_button url=”https://4dangehnews.ir/زیارت-آب-سد-فینسک-بخش-دوم/” target=”blank” icon=”icon: link”]زیارت آب (سد فینسک – بخش دوم)[/su_button]
از زحمات ارزنده و علمی دکتر محمدنژاد در مورد اطلاعات ذیقیمتی که در مورد آبراهه های رودخانه تجن و منابع آبی سد سلیمان تنگه دادند بسیار سپاسگزارم. امیدوارم این اطلاعات ارزشمند به روشنگری هرچه بیشتر و ویرانگر احداث سد فینسک کمک کرده باشد.