خاک سوزانی، بهای کشت دوم برنج

 به گزارش پایگاه خبری چهاردانگه، به نقل از ایرنا، این روزها هنگام گذر از جاده های مازندران دود غلیظ ناشی از سوزاندن کاه و کلش شالی در شالیزارهای اطراف قابل دیدن است و بسیاری از شهروندان مازندرانی و گردشگران هم اعتراض دارند که دود ناشی از این کار وارد محل زندگی و استراحت آنان شده و عرصه را بر همه تنگ کرده است.

آتش زدن کاه و کلش مزارع در مازندران سابقه طولانی دارد ولی در سال های اخیر به خاطر رواج کشت دوم و حتی سوم چنان افزایش یافته که گاهی دود ناشی از آن مانند ابری حجیم به مناطق شهری هم می رسد.

محقق و پژوهشگر ارشد حوزه کشاورزی به برنجکاران مازندران روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در باره آتش زدن کاه و کلش مزارع هشدار داد و گفت: آتش زدن کاه و کلش به معنای سوزاندن خاک حاصلخیز است که بتدریج توان بارآوری زمین را کاهش می دهد و منافع درازمدت خود کشاورزان را با خطر مواجه می کند.

عبدالرحمان عرفانی که معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور را بر عهده دارد، افزود: آتش زدن کاه و کلش به هر بهانه ای که باشد نادرست است و با منافع بلند مدت خود کشاورز در تضاد است برای این که آتش علاوه بر این که عناصر اصلی خاک را از بین می برد، زمین را از بهترین و مهم ترین تغذیه کننده خاک یعنی کاه و کلش محروم می کند.

وی تاکید کرد: آتش زدن کاه و کلش شالیزارها به بهانه کشت دوم هم نادرست است برای این که به صورت سنتی بهترین روش کشت دوم پرورش ساقه ها برای به دست آوردن برنج ” دونچ ” است که سابقه ای به درازای شالیکاری در مازندران دارد و به صرفه و سالم هم است.

این پژوهشگر حوزه برنج توضیح داد: کشاورزانی که به روش پرورش ساقه کشت دوم انجام می دهند نه تنها برنج سالم تری به دست می آورند، بلکه با هزینه کمتر هم این کار را انجام می دهند ضمن این که با باقی گذاشتن کاه و کلش کشت دوم ، باروری زمینشان را افزایش می دهند در حالی که کشت دوم به روش نشاء مجدد ضمن این که هزینه بر است، نیاز به خارج کردن کاه و کلش دارد که در حال حاضر کشاورزان راه چاره را سوزاندن می بینند و مهم تر این که مجبورند از کودشیمیایی و دیگر نهاده ها استفاده کنند که هزینه تولید را افزایش می دهد.

وی با اظهار این که تفاوت عملکرد شالیزار در روش پرورش دونوچ و نشاء دوباره چندان زیاد نیست ، گفت : شاید کشاورزان فکر کنند که در نشاء دوباره شالیزار محصول بیشتری به دست می آورند، ولی واقعیت این است که با هزینه هایی که مجبورند انجام بدهند ؛ از شخم و شیار مجدد تا خزانه گیری و هزینه های مربوط به نشاء و نهاده های مورد نیاز در خوشبینانه ترین حالت دستاوردشان تفاوتی با پرورش ساقه ندارد در حالی که اگر بدرستی حساب و کتاب کنند ، حتی بدون آسیب هایی که به زمینشان از ناحیه آتش زدن کاه و کلش می رسد ، شاید حتی به ضررشان باشد.

در روش پرورش ساقه یا دونوچ ، کشاورزان بلافاصله پس از برداشت محصول با آبیاری دوباره شالیزاری و مراقبت و عمدتا با استفاده از حداقل کودشیمایی و سم تا حدود یک دوم میزان کشت اول ، محصول برداشت می کنند. در روش کشت دوباره با همه هزینه هایی که انجام می دهند در نهایت می توانند حداکثر تا دو سوم میزان کشت اول محصول برداشت کنند.

سوزاندن کاه و کلش ، شخم و شیار ، خزانه گیری ، نشاء کاری ، استفاده از کودهای شیمیایی و سموم بیشتر و گاهی تا سه برابر دونوچ از جمله هزینه های اضافی برای کشت به روش نشاء مجدد است. علاوه بر این تهدید سرمازدگی به خاطر طولانی شدن روند کشت و رسیدن برداشت به میانه فصل پاییز ، هجوم آفت های غیرفصلی باز هم به خاطر تاخیر در کشت و کار و برداشت و همچنین کمبود آب در زمان کم آبی از تهدیدات مهم کشت به روش دوباره نشاء است.

کاه و کلش آفت پرور نیست

این محقق ارشد حوزه کشاورزی مازندران با تاکید بر این که کاه و کلش پس از پوسیدن در شالیزار، عامل تقویت کننده طبیعی خاک محسوب می شود، گفت: متاسفانه برخی از کشاورزان حتی با این که به دنبال کشت دوم نیستند بر اساس ادعاهای غیر علمی در سال های اخیر کاه و کلش شالیزارها را آتش می زنند و تلاش دارند تا از این طریق آفت کرم ساقه خوار را از مزارع خود برای سال آینده دور کنند.

عرفانی توضیح داد: کاه و کلش محلی برای جان پناه و یا آشیانه کرم ساقه خوار نیست و کشاورزان نباید به این بهانه کاه و کلش را آتش زده و زمینشان را از تغذیه طبیعی محروم کنند.

معاون موسسه تحقیقات برنج کشور مستقر در آمل گفت: برخی از کشاورزانی که قصد کشت دوم ندارند اگر چه کاه و کلش را آتش نیم زنند ولی آن را از زمین خارج می کنند در حالی که توصیه علمی این است که اجازه بدهند کاه و کلش در زمین باقی بماند تا مواد مغذی برای خاک فراهم آید.

میکانیزاسیون و تشدید آتش زدن 

این کارشناس ارشد حوزه کشاورزی در باره علت افزایش آتش زدن کاه و کلش در سال های اخیر هم توضیح داد: متاسفانه چرخه کشاورزی و زندگی روستایی در مازندران دچار تحول شده است و دیگر ما سنت نگهداری دام توسط کشاورزان را نداریم و به همین دلیل هم آتش زدن کاه و کلش حتی برای آنانی که کشت دوم ندارند به راه دم دستی و راحت تبدیل شده است.

وی افزود: البته برداشت مکانیزه شالی هم سبب می شود تا کاه و کلش به صورت مخلوط شده از کمباین مخصوص درو شالی خارج شود که در این صورت حتی برای تغذیه دام ها هم قابل استفاده نیست. 
در روش برداشت دستی، کشاورزان بخشی از ساقه شالی را که از نشاء تا رسیدن در آب قرار دارد و حالت پوسیدگی پیدا می کند در زمین باقی می گذارند که به آن کلش می گویند و تنها قسمت سالم ساقه را جدا می کنند و به همین دلیل هم کاه آن قابل استفاده برای دام است. 

رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از کشاورزان برنجکار استان خواست برای حفظ مواد آلی خاک، از آتش زدن بقایای ساقه، کاه و کلش شالی برنج در شالیزارها خودداری کنند. 
عزیرالله شهدی فر گفت: باوجود این که در باره آتش نزدن کاه و بقایای ساقه شالی هر سال به اندازه کافی اطلاع رسانی می شود، اما باز هم شاهد آتش سوزی در شالیزارها پس از برداشت برنج هستیم. 
وی با تاکید بر این نکته که سوزاندن بقایای ساقه و کاه در شالیزارها سبب از بین رفتن مواد آلی خاک می شود، از کشاورزان خواست تا کاه و کلش باقی مانده در شالیزارها را بسته بندی و برای استفاده بعدی از آنجا خارج کنند. 
برداشت شالی برنج در مازندران از دو هفته پیش از زمین های شالیزاری غرب و مرکزی استان مازندران آغاز شده است. امسال ۲۱۴هزارو ۳۰۰ هکتار از زمین های کشاورزی این استان زیر کشت برنج رفته است و طبق پیش بینی جهاد کشاورزی حدود ۸۰هزار هکتار از زمین های استان کشت دوباره می شود.

افزایش آتش زدن کاه و کلش در شالیزارها باعث شده تا سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم اقدام به راه اندازی گشت های شبانه روزی برای برخورد با متخلفان کند. پیش از این گشت های محیط زیست در این زمینه فعال بودند که قرار است از این پس با یکدیگر همکاری داشته باشند.

گشت جهاد کشاورزی از دیروز جمعه در شهرستان های بابل ، بابلسر ، فریدونکنار و آمل فعال شده است. علت استقرار گشت در این چند شهرستان هم  استعداد بیشتر این مناطق در کشت برنج و همچنین تراکم بیشتر کشت دوم و آتش زدن کاه و کلش اعلام شده است.

بر اساس آمارهای رسمی جهاد کشاورزی مازندران که تاکنون رسانه ای شده ، امسال از ابتدای اجرای طرح جلوگیری از آتش زدن کاه و کلش در استان تاکنون حدود ۱۹۰ متخلف به دستگاه قضایی معرفی شدند .همچنین تا کنون به بیش از ۴۰۰ نفر تذکر داده شد که در صورت تکرار آتش زدن کاه و کلش با آنها برخورد قانونی شده و پرونده قضایی تشکیل می شود.

بر اساس بند ۴ ماده ۲ قانون مدیریت پسماند و ماده ۳۰ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند و همچنین ماده ۴۵ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع، آتش زدن بقایای مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت ماموران جنگلبانی ممنوع است وچنانچه دراثر سهل انگاری حریق به جنگل ها و مراتع سرایت کند متخلف برابر قانون بین ۱الی۲ سال حبس تادیبی با پرداخت خسارت محکوم خواهد شد.  

همچنین بر اساس ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی؛ ‘هر اقدامی کــه تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کــــردن آب یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی و موادزاید، ریختن مــواد مسموم کننده در رودخانه ها، زباله در خیابانها و کشتار غیر مجاز دام و استفاده ی غیر مجاز فاضلاب خام یا پس آب تصفیه خانه های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع است و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند بــه حبس تــا یک سال محکوم خواهند شد.

محیط زیست مازندران سال گذشته به استناد به این مواد قانونی برای حدود ۲۰۰ متخلف آتش زدن کاه و کلش در استان پرونده قضایی تشکیل داده بود .

۶۹۹۰/۱۶۵۴