تاملی بر گردشگری با تاکید بر گردشگری روستایی

آقای صادق بهاری بابادی مقاله ی زیر را با موضوع گردشگری روستایی برای پایگاه خبری چهاردانگه ساری ارسال نموده است:

گردشگری شامل مجموعه از فعالیت هایی هست که در جریان مسافرت فرد گردشگر در قلمرو جغرافیایی خاص اتفاق می افتد. وگردشگر طبق تعاریف سازمان جهانی جهانگردی، کسی است که حداقل یک شب در یک اقامتگاه عمومی یا خصوصی در محل مورد بازدید به سر برد. صنعت گردشگری به عنوان صنعت بدون دود، ضمن داشتن ظرفیت‌های بسیار بالا برای رشد و توسعه مناطق، باعث آشنایی انسان با فضاهای جغرافیایی،جوامع و فرهنگ های دیگر می شود. لوئیس ترنر در اهمیت صنعت گردشگری آن را امیدبخش‌ترین و پیچیده‌ترین صنعتی می‌داند که جهان سوم با آن روبرو است و معتقد است گردشگری بیشترین قابلیت را برای جانشینی دیگر صنایع درآمدزا دارد. در این میان یه لطف تمدن غنی و چشم اندازهای خدادادی گردشگری ایران جزء ده کشور اول به لحاظ باستانی و تاریخی و جزء پنج کشور اول جهان از نظر تنوع گردشگری و  همچنین جزء سه کشور اول جهان از نظر تنوع صنایع دستی است. که متاسفانه از این پتانسیل ها در حال حاضر بهره لازم برده نمی شود. آماده نبودن بسترهای اقتصادی مناسب در ایران – موانع مدیریتی و سازمانی – نارسایی امکانات و خدمات رفاهی – تنش های سیاسی منطقه خاورمیانه و البته بی‌خبر بودن سرمایه‌گذاران از زمینه‌های موجود در مناطق از دیگر موانع در راه رشد صنعت گردشگری در ایران و مناطق ان است.

از سوی دیگر در شبکه شهری غیره همگون ما که عملا بر اثر صنعت نفت شدت گرفته است. و مسبب تضاد و نابرابری مناطق و رشد جمعیت شهری و الخصوص کلانشهر شده و از دست دادن نیروی فعال شهرهای کوچک و روستاها شده است زنگ خطری جدی برای  نظام مندی اسکان آینده شهرهای ماست. و در این مسیر نقش پذیر کردن شهرهای میانه و هم چنین روستاهای ما می تواند تعادل را به شبکه سکونت گاهی ملی و منطقه ای ما باز گرداند و در این مسیر چه صنعتی بهتر و مفید تر از صنعت گردشگری، صنعتی که آزمون خود را در کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی به خوبی پس داده است و پتانسیل بالقوه آن وجود دارد. و هم چنین یادمان باشد در دهه پایانی قرن بیستم بسیاری از برنامه‌ریزان اجتماعی ـ اقتصادی در کشورهای اروپایی گردشگری را روشی مطمئن با چشم‌اندازی بسیار روشن برای توسعه روستاها به ویژه محرومترین آنها معرفی کرده‌اند. اما گردشگری روستایی در ایران با چالش‌های بی شماری روبه‌روست. دلیل مهمی که موجب محدود شدن گردشگری روستایی شده، کمی قدرت کشش عناصر روستایی و ناتوانی آن در رقابت با دیگر بازارهای گردشگری است. از دیگر چالش‌های گردشگری روستایی و شهرهای کوچک عدم منابع مالی کافی است. زیرا گردشگری در این مناطق نیازمند سرمایه‌گذاری زیادی است که این خود می طلبد که برنامه ریزی جامع و مشارکتی بین نواحی دارای پتانسیل  از سوی مدیران محلی صورت گیرد. تا این نواحی را به صورت زنجیره ای و هم تکمیلی به هم پیوند دهند.

ماهیت صنعت گردشگری ایجاد اشتغال و درامد، متنوع سازی اقتصاد، مشارکت جمعی و استفاده از منابع محلی است. در انتخاب مناطق نمونه محصولاتی از قبیل صنایع دستی، محصولات محلی ، غذاهای سنتی و…  باید جزء شاخص های گردشگری در نظر گرفته شود و برای آن برنامه ریزی کرد. چرا که رونق مداوم گردشگری یک منطقه به صرف داشتن جاذبه های طبیعی و یا تاریخی نتیجه مطلوب را نخواهد داد، هم چنین باید اضافه کرد که فروش صنایع دستی و سایر محصولات محلی است که افزایش درآمد  منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد و ساکنین منطقه را در جذب و حفظ گردشگر متعهدتر می سازد. گردشگری روستایی می تواند ضمن رشد در اقتصاد روستایی، مکمل فعالیتهای کشاورزی و دامداری روستاها باشد. از آنجا که بخش اعظم مشکلات عقب‌ماندگی و توسعه‌نیافتگی  گردشگری روستایی به فقدان اگاهی از این صنعت برمی‌گردد، آموزش و اگاهی بخشی به مردم باید در اولویت قرار گیرد. زیرا برنامه ریزی درست گردشگری ضمن خنثی سازی  محدودیت ها و مشکلات فوق می‌تواند به توسعه روستایی  و در نهایت توسعه ملی منجر شود.

صادق بهاری بابادی – کارشناس ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمین