باد بهارون بیمو، نوروز سلطون بیمو/ رونق آیین ۳۰۰۰ ساله در مازرون

پایگاه خبری چهاردانگه: « بهار آمد، بهار آمد، خوش آمد، علی با ذوالفقار آمد خوش آمد» نوای نوروزخوانانی است که مژده آمدن بهار را در محلات و کوچه های مازندران سر می دهند.

« بهار آمد، بهار آمد، خوش آمد /  علی با ذوالفقارآمد، خوش آمد/ علی با ذوالفقار آن شاه مردان/ دل ناشاد ما رِ شاد گردان/ محمد، یا محمد، یا محمد
قبای اطلسی داره محمد/ اگه خواندی محمد، ره شناسی/ بئو صل علی و ال محمد» تکه ای اشعار نوروزخوانی است که با مدح و ثنای اهل بیت (ع) عجین شده است.

نوروز خوانی آیین سه‌هزارساله ایست که از نیمه اسفندماه در مناطق مختلف استان مازندران اجرا می‌شود و نوروز خوانان، با حضور در محلات و روستاها، شادباش آمدن بهار را می‌دهند. نوروز خوانان که در قالب گروه‌های سه نفره، خواننده، نوازنده و بارکش مسیر محلات را پیاده طی می‌کنند، اشعاری در مدح امامان و ترانه‌های محلی می‌خوانند و مژده آمدن بهار را به اهالی روستا می‌دهند و صاحب‌خانه نیز با دادن پول، شیرینی، گردو، تخم‌مرغ و نخود، و کشمش از آنان پذیرایی می‌کند.

در نوروز خوانی افرادی که به آن‌ها نوروز خوان گفته می‌شد پیش از آغاز فصل بهار به‌صورت دوره‌گردی به شهرها و روستاهای مختلف می‌رفتند و اشعاری در مدح بهار یا با ذکر مفاهیم مذهبی به‌صورت بداهه یا از روی حافظه می‌خواندند. این اشعار به زبان فارسی و یا زبان‌های محلی بود و پس از اسلام اغلب پس از ستایش خدا در مدح امامان شیعه گفته می‌شده است.

نوروز خوانی، گونه‌ای از آوازخوانی ایرانی است که درگذشته‌های دور در سرزمین پهناور ایران اسلامی رواج داشت و در حال حاضر این آیین بیشتر در استان‌های مازندران و گیلان اجرا می‌شود

نوروز خوانی، گونه‌ای از آوازخوانی ایرانی است که درگذشته‌های دور در سرزمین پهناور ایران اسلامی رواج داشت و در حال حاضر این آیین بیشتر در استان‌های مازندران و گیلان اجرا می‌شود و به تأکید کارشناسان، دلیل اصلی اجرای این آیین بشارت نوروز به مردم بود که متأسفانه به دلایل مختلف شاهد از میان رفتن آن در جامعه هستیم.

جلال محمدی مشاور موسیقی حوزه هنری مازندران در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به راه‌اندازی کارناوال نوروزخوانی در استان گفتگو در این کارناوال، چند نفر سفره هفت‌سین را به‌صورت نمادین حمل می‌کنند و صنایع‌دستی را در این آیین می‌بینیم.

وی اظهار داشت: در این آیین که همراه با رقص محلی وعیدی دادن به کودکان همراه است، مراسم سال‌تحویل را به‌صورت کامل اجرا می‌کنیم و نوروز خوانی وصف بهار است و در این آیین لحظه تحویل سال را اجرا می‌کنیم.

مسئول ساماندهی نوروزخوانی یادآور شد: همچنین برای اولین بار نمادهای انسانی سفره هفت‌سین طراحی و ساخته‌ شده است که در این مراسم اجرا می شود.

درگذشته‌های نه‌چندان دور، نوروز خوانان که عموماً چند نفر بودند و ۱۵ روز قبل از رسیدن بهار به داخل روستاها می‌آمدند  و با خواندن اشعار در مدح امامان  و ترانه‌های محلی، طلیعه بهار را به آنان  مژده می‌دادند.

نوروز خوانان معمولاً سه نفر بودند، یکی می‌خواند و دیگری ساز می‌زد و نفر سوم نیز به او کوله‌کش می‌گفتند در خانه مردم می‌رفت و هدیه‌های آنان را دریافت می‌کرد. در حال حاضر به‌جز چند منطقه از ایران، این آیین در برخی از کشورهای حاشیه دریای خزر نیز اجرا می‌شود، آیین نوروز خوانی در شهرهای مختلف استان مازندران ازجمله آمل، بهشهر، سوادکوه، ساری، میاندورد و … در حال برگزاری است و این آیین تا شب سال‌تحویل ادامه دارد.

اشعار نوروزخوانی در مدح ائمه اطهار است

محمدرضا اسحاقی هنرمند پیشکسوت موسیقی نواحی مازندران نیز  می‌گوید: نوروزخوانی در مازندران از ۲۰ روز مانده به نوروز آغاز می‌شود و تا شب تحویل سال نو ادامه دارد، بیشتر اشعار نوروزخوانی ها را مدح ائمه اطهار و همچنین اشعاری با محتوای بهار و مژده عید تشکیل می‌دهند. این آهنگ‌ها از زمان باربد در ایران وجود داشته‌اند که محتوای آن‌ها را فقط بهاریه ها تشکیل می‌داده است، پس از آمدن اسلام به ایران به محتوای آن‌ها، تم مذهبی هم افزوده‌شده است.

وی در مورد مراسم سنتی نوروز خوانی در مازندران گفت: نوروز خوان‌های مازندرانی در شب‌های مختلف به خانه آشنایان و به‌خصوص افرادی که اهل ذوق و هنر هستند می‌روند و در آنجا فضایی شاد را با اجرای دو خوانی‌هایشان به وجود می‌آورند. نوروزخوانی ها در مناطق مازندران بیشتر بدون ساز اجرا می‌شوند و دو خواننده به‌صورت هماهنگ باهم به اجرای اشعار می‌پردازند.

اسحاقی خاطرنشان کرد: نوروز خوانان مازندرانی در حین اجرای اشعار نوروزی نام اهالی خانه‌ای را که در آن به اجرای قطعه می‌پردازند را تکرار می‌کنند و این موضوع به‌نوعی باعث مشارکت اهالی خانه در موسیقی می‌شود. نوروز خوان باید حافظه بسیار قوی داشته باشد تا در حین اجرای قطعه موسیقی، تمام اسامی اهالی خانه را هم یادش بماند و در میان قطعات از نام آن‌ها استفاده کند.

وی ادامه داد: نوروزخوانی در تمامی مناطق مازندران رواج دارد و این افراد به‌صورت فعال در آخرین روزهای زمستان با اجرای موسیقی به پیشواز بهار می‌روند. مردم هم با این نوروز خوانان همکاری زیادی دارند و منتظرند تا بهار بیاید و نوروز خوانان به اجرای آثار بپردازند.

اسحاقی خاطرنشان کرد: اگرچه نوروز خوانان در شهرها فعالیتشان کم‌تر شده است، اما در روستاها به شکل مستمر فعالیت می‌کنند. تقریباً در تمام محله‌های مازندران نوروز خوان وجود دارد، اما به‌طور حرفه‌ای تنها چند گروه هستند که فعالیت می‌کنند. این چند گروه هم به همت چند تن از پژوهشگران نواحی به تهران و جشنواره‌های موسیقی آمده‌اند.

معرفی فرهنگ مازندران در آیین های بهاری

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران نیز نوروزخوانی را از برنامه‌های فرهنگی این اداره کل برشمرد و گفت: امسال نیز در برخی مناطق استان این برنامه اجرا می‌شود.

احد جاودانی با اشاره به برنامه‌های نوروزی این اداره کل تصریح کرد: در برنامه‌های نوروزی سعی شده تا مسافران و گردشگران بافرهنگ غنی استان بیشتر آشنا شوند و برنامه‌هایی در این راستان تهیه‌شده است.

نوروز خوانان، پیام‌آوران شادی و بهار هستند که در آستانه سال نو و روزهای پایانی سال، بساطشان در مناطق مختلف مازندران گسترده می‌شود و از گذشته دور با فروکش کردن سرمای زمستان و نزدیک شدن بهار و تجدید حیات طبیعت، پیک‌های نوروزی روستاها و شهرهای مازندران با اجرای مراسم، بازی‌های نمایشی، خواندن اشعار و ترانه‌هایی در وصف بهار و نوروز، به عاشقان طبیعت بشارت آمدن نوروز را می‌دادند./مهر