مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون حفاظت از تالابها با اشاره به تلف شدن ۱۲ هزار پرنده مهاجر در تالاب میانکاله گفت: نهادهای مسوول نه تنها اطلاعات این موضوع را شفاف توضیح نمی‌دهند بلکه فضای کارشناسی را نیز سنگین کرده‌اند بطوری‌که در حال حاضر ما به عنوان فعالان حوزه تالابها هنوز علت اصلی این تلفات را به‌طور دقیق نمی‌دانیم.
حسین رفیع در گفت و گو با ایسنا افزود: دیدگاه‌های مختلفی در زمینه تلف شدن پرندگان مهاجر در میانکاله وجود دارد اما یکجا بیان نشده و مورد نقد و بررسی قرار نگرفته است تا مسوولان و کارشناسان با تبادل نظر به نتیجه واحدی برسند. به همین علت نمی‌توانیم به‌صورت دقیق درباره دلایل و خسارات این اتفاق اظهارنظر کنیم.
رفیع ابراز امیدواری کرد که در روزهای آینده دلایل کارشناسی شده، دقیق و مورد تایید صاحبنظران در این مورد به‌صورت رسمی اعلام و زمینه تحقیق و پژوهش برای جلوگیری از تکرار آن در همه تالابهای کشور فراهم شود.
وی با بیان اینکه بحث‌های متعددی درباره این تالاب مطرح است،گفت: میانکاله در ۱۰ تا ۱۲ سال اخیر تحت تأثیر جریانات اقتصادی صرف است که با وجود مخالفت فعالان و استادان محیط زیستی با کلیت آن‌ها، شاهد اقدامات چالش برانگیز متعدد در آن هستیم.
مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون حفاظت از تالابها در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه کنوانسیون حفاظت از تالابها حدود ۵۰ سال پیش در شهر رامسر ایران شکل گرفت، اظهار کرد: یکی از اهداف این کنوانسیون، حفاظت از تالابها در کنار بهره‌برداری خردمندانه از آن بود یعنی این اولین پیمان جهانی است که به واژه «بهره‌برداری» نیز اشاره می‌کند اما در کنار آن بر انجام خردمندانه این کار تأکید کرده است.
وی ادامه داد: تصرف تالابها شرط «خردمندانه» بودن استفاده از آن‌ها را دچار تردید می‌کند. تصرف ممکن است سودجویانه باشد و یا ناآگاهانه این کار انجام شود.
تصرف تالابها منجر به تخریب آن‌ها می‌شود
رفیع با بیان اینکه بیشتر تصرفات تالابها منجر به ناپایداری این اکوسیستم و تخریب آن می‌شود، اظهار کرد: اغلب تصرفات منجر به تغییر کاربری تالاب می‌شود که این موضوع نیز مشکلات فراوانی را به‌وجود می‌آورد.
بیشتر تالابهای ایران دچار تغییر کاربری شده‌اند
وی درباره تعداد تالاب‌هایی که تحت تأثیر تغییرات کاربری و تصرف واقع شده‌اند، گفت: بیشتر تالابها به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تأثیر این اقدامات هستند اما میزان تغییر کاربری و تصرفات در هریک از تالابها متفاوت است.
مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون رامسر (حفاظت از تالابها) در پاسخ به این پرسش ایسنا که چرا بیشتر تصرفات و تغییرات کاربری تالابها در شمال کشور اتفاق می‌افتد، اظهار کرد: البته بخشی از این اقدامات در تالابهای شمال کشور اتفاق می‌افتد اما سایر تالابهای کشور نیز از این اقدامات بی‌تأثیر نیستند. ولی به علت تقاضای زیاد در شمال کشور بویژه در مناطق تالابی از یک سو و شرایط اقلیمی و جغرافیایی خاص از سوی دیگر و قیمت بالای زمین در شمال کشور به همراه کمبود زمین، نهادهای مختلف و افراد سودجو مبادرت به تصرف و تغییر کاربری زمین‌های تالابی می کنند و در مواردی نیز خشک کردن تالاب و تبدیل زمین آن به کاربری‌های دیگر مشاهده شده است.
انواع تصرفات و تغییر کاربری تالابها
رفیع افزود: این تصرفات نیز به همین خاطر اتفاق می‌افتد و همیشه کار مردم عادی نیست و گاهی این تصرفات از طریق برخی نیروها یا از طریق نهادهای ذینفع مانند شیلات، کشاورزی و صنایع و معادن و … اتفاق می‌افتاد چراکه این نهادها خود را به نوعی محق می‌دانند و با توجیه‌های مختلف همچون توسعه کشاورزی، گردشگری، صنعتی، کارآفرینی و… به تصرف تالابها روی می‌آورند. بخش دیگری از تصرفات از طریق دستگاه‌ها نظامی و انتظامی صورت می گیرد که آن‌ها دلیل این کار خود را مباحث امنیتی و نظامی ذکر می‌کنند.
مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون بین‌المللی رامسر با اشاره به اینکه نوع تصرف متفاوت است،گفت: یک تصرف نظامی است که نه تنها بر معیشت تأثیر مثبت نمی‌گذارد بلکه در برخی موارد تأثیر منفی نیز بر اقتصاد جوامع محلی دارد اما ممکن است درعین حال به امنیت کشور کمک کند که می توان آن را نیز با ملاحظات زیست محیطی همراه کرد.
وی ادامه داد: یک سری تصرفات از سوی صنایع اتفاق می‌افتد که غالبا بدون مجوزهای محیط زیستی و اجتماعی است و امکان دارد که در کوتاه‌مدت تأثیر اولیه خوبی به همراه داشته باشد اما در بلند مدت تأثیر منفی بسیار زیاد و غیر قابل جبرانی بر جای می‌گذارد یعنی ما بعضی وقت‌ها مصالح کوتاه مدت را فدای مصالح بلندمدت می‌کنیم که نه تنها اثرات اقتصادی منفی دارد بلکه بر سلامت و تندرستی اجتماع نیز تأثیر می‌گذارد.
خشکسالی تالابها عاملی برای خیزش گرد و غبار
رفیع در بخش دیگری از سخنانش به معضل خشکسالی تالابها هم اشاره کرد و با بیان اینکه خشکسالی تالابها باعث پدید آمدن گرد و غبار می‌شود، اظهار کرد: گرد و غبارها گاهی آنقدر وحشتناک است که باعث مهاجرت و تخلیه مناطق می‌شود. این وضعیت در سیستان و بلوچستان در بخش «تالاب هامون» و یا تالاب‌هایی مانند «گاوخونی» به‌راحتی قابل مشاهده است و نه تنها مردم مناطق تالابی را تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه در برخی موارد اثرات آن بر استان و یا استان‌های همجوار نیز قابل مشاهده است.
وی تاکید کرد: این مساله به لحاظ اقتصادی هزینه‌های بسیار زیادی را بر کشور تحمیل می‌کند و از سوی دیگر بر بهداشت و تندرستی اجتماعی نیز تاثیرات جبران ناپذیری را گذاشته است. در حال حاضر کشور به علت کم‌توجهی به تصرفات تالابها و تغییر کاربری زمین‌های تالابی هزینه‌های سنگینی را پرداخت می‌کند.
مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون حفاظت از تالابها با اشاره به دریاچه ارومیه گفت: در این دریاچه نوع دیگری از چالش‌های تالابی از تغییر کاربری تا تغییر الگوی کشت بدون توجه به ظرفیت‌های منطقه، از تصرف حق‌آبه تالاب تا افزایش بی رویه جمعیت را شاهد هستیم که هزینه‌های اقتصادی بسیار سنگین‌تری را در پی دارد.
رفیع افزود: اگر با مدیریت درست تالاب اجازه نمی دادیم که دریاچه ارومیه به وضعیت کنونی دچار شود و با این کار بودجه را صرف کارهای بنیادی در منطقه می‌کردیم شاید اکنون شرایط مناسب‌تری را از لحاظ اقتصادی و از بعد کارآفرینی برای مردم منطقه مهیا کرده بودیم.
مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون حفاظت از تالابها با اشاره به تلف شدن ۱۲ هزار پرنده مهاجر در تالاب میانکاله گفت: نهادهای مسوول نه تنها اطلاعات این موضوع را شفاف توضیح نمی‌دهند بلکه فضای کارشناسی را نیز سنگین کرده‌اند بطوری‌که در حال حاضر ما به عنوان فعالان حوزه تالابها هنوز علت اصلی این تلفات را به‌طور دقیق نمی‌دانیم.
حسین رفیع در گفت و گو با ایسنا افزود: دیدگاه‌های مختلفی در زمینه تلف شدن پرندگان مهاجر در میانکاله وجود دارد اما یکجا بیان نشده و مورد نقد و بررسی قرار نگرفته است تا مسوولان و کارشناسان با تبادل نظر به نتیجه واحدی برسند. به همین علت نمی‌توانیم به‌صورت دقیق درباره دلایل و خسارات این اتفاق اظهارنظر کنیم.
رفیع ابراز امیدواری کرد که در روزهای آینده دلایل کارشناسی شده، دقیق و مورد تایید صاحبنظران در این مورد به‌صورت رسمی اعلام و زمینه تحقیق و پژوهش برای جلوگیری از تکرار آن در همه تالابهای کشور فراهم شود.
وی با بیان اینکه بحث‌های متعددی درباره این تالاب مطرح است،گفت: میانکاله در ۱۰ تا ۱۲ سال اخیر تحت تأثیر جریانات اقتصادی صرف است که با وجود مخالفت فعالان و استادان محیط زیستی با کلیت آن‌ها، شاهد اقدامات چالش برانگیز متعدد در آن هستیم.
مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون حفاظت از تالابها در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه کنوانسیون حفاظت از تالابها حدود ۵۰ سال پیش در شهر رامسر ایران شکل گرفت، اظهار کرد: یکی از اهداف این کنوانسیون، حفاظت از تالابها در کنار بهره‌برداری خردمندانه از آن بود یعنی این اولین پیمان جهانی است که به واژه «بهره‌برداری» نیز اشاره می‌کند اما در کنار آن بر انجام خردمندانه این کار تأکید کرده است.
وی ادامه داد: تصرف تالابها شرط «خردمندانه» بودن استفاده از آن‌ها را دچار تردید می‌کند. تصرف ممکن است سودجویانه باشد و یا ناآگاهانه این کار انجام شود.
تصرف تالابها منجر به تخریب آن‌ها می‌شود
رفیع با بیان اینکه بیشتر تصرفات تالابها منجر به ناپایداری این اکوسیستم و تخریب آن می‌شود، اظهار کرد: اغلب تصرفات منجر به تغییر کاربری تالاب می‌شود که این موضوع نیز مشکلات فراوانی را به‌وجود می‌آورد.
بیشتر تالابهای ایران دچار تغییر کاربری شده‌اند
وی درباره تعداد تالاب‌هایی که تحت تأثیر تغییرات کاربری و تصرف واقع شده‌اند، گفت: بیشتر تالابها به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تأثیر این اقدامات هستند اما میزان تغییر کاربری و تصرفات در هریک از تالابها متفاوت است.
مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون رامسر (حفاظت از تالابها) در پاسخ به این پرسش ایسنا که چرا بیشتر تصرفات و تغییرات کاربری تالابها در شمال کشور اتفاق می‌افتد، اظهار کرد: البته بخشی از این اقدامات در تالابهای شمال کشور اتفاق می‌افتد اما سایر تالابهای کشور نیز از این اقدامات بی‌تأثیر نیستند. ولی به علت تقاضای زیاد در شمال کشور بویژه در مناطق تالابی از یک سو و شرایط اقلیمی و جغرافیایی خاص از سوی دیگر و قیمت بالای زمین در شمال کشور به همراه کمبود زمین، نهادهای مختلف و افراد سودجو مبادرت به تصرف و تغییر کاربری زمین‌های تالابی می کنند و در مواردی نیز خشک کردن تالاب و تبدیل زمین آن به کاربری‌های دیگر مشاهده شده است.
انواع تصرفات و تغییر کاربری تالابها
رفیع افزود: این تصرفات نیز به همین خاطر اتفاق می‌افتد و همیشه کار مردم عادی نیست و گاهی این تصرفات از طریق برخی نیروها یا از طریق نهادهای ذینفع مانند شیلات، کشاورزی و صنایع و معادن و … اتفاق می‌افتاد چراکه این نهادها خود را به نوعی محق می‌دانند و با توجیه‌های مختلف همچون توسعه کشاورزی، گردشگری، صنعتی، کارآفرینی و… به تصرف تالابها روی می‌آورند. بخش دیگری از تصرفات از طریق دستگاه‌ها نظامی و انتظامی صورت می گیرد که آن‌ها دلیل این کار خود را مباحث امنیتی و نظامی ذکر می‌کنند.
مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون بین‌المللی رامسر با اشاره به اینکه نوع تصرف متفاوت است،گفت: یک تصرف نظامی است که نه تنها بر معیشت تأثیر مثبت نمی‌گذارد بلکه در برخی موارد تأثیر منفی نیز بر اقتصاد جوامع محلی دارد اما ممکن است درعین حال به امنیت کشور کمک کند که می توان آن را نیز با ملاحظات زیست محیطی همراه کرد.
وی ادامه داد: یک سری تصرفات از سوی صنایع اتفاق می‌افتد که غالبا بدون مجوزهای محیط زیستی و اجتماعی است و امکان دارد که در کوتاه‌مدت تأثیر اولیه خوبی به همراه داشته باشد اما در بلند مدت تأثیر منفی بسیار زیاد و غیر قابل جبرانی بر جای می‌گذارد یعنی ما بعضی وقت‌ها مصالح کوتاه مدت را فدای مصالح بلندمدت می‌کنیم که نه تنها اثرات اقتصادی منفی دارد بلکه بر سلامت و تندرستی اجتماع نیز تأثیر می‌گذارد.
خشکسالی تالابها عاملی برای خیزش گرد و غبار
رفیع در بخش دیگری از سخنانش به معضل خشکسالی تالابها هم اشاره کرد و با بیان اینکه خشکسالی تالابها باعث پدید آمدن گرد و غبار می‌شود، اظهار کرد: گرد و غبارها گاهی آنقدر وحشتناک است که باعث مهاجرت و تخلیه مناطق می‌شود. این وضعیت در سیستان و بلوچستان در بخش «تالاب هامون» و یا تالاب‌هایی مانند «گاوخونی» به‌راحتی قابل مشاهده است و نه تنها مردم مناطق تالابی را تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه در برخی موارد اثرات آن بر استان و یا استان‌های همجوار نیز قابل مشاهده است.
وی تاکید کرد: این مساله به لحاظ اقتصادی هزینه‌های بسیار زیادی را بر کشور تحمیل می‌کند و از سوی دیگر بر بهداشت و تندرستی اجتماعی نیز تاثیرات جبران ناپذیری را گذاشته است. در حال حاضر کشور به علت کم‌توجهی به تصرفات تالابها و تغییر کاربری زمین‌های تالابی هزینه‌های سنگینی را پرداخت می‌کند.
مرجع ملی سازمان‌های مردم نهاد در کنوانسیون حفاظت از تالابها با اشاره به دریاچه ارومیه گفت: در این دریاچه نوع دیگری از چالش‌های تالابی از تغییر کاربری تا تغییر الگوی کشت بدون توجه به ظرفیت‌های منطقه، از تصرف حق‌آبه تالاب تا افزایش بی رویه جمعیت را شاهد هستیم که هزینه‌های اقتصادی بسیار سنگین‌تری را در پی دارد.
رفیع افزود: اگر با مدیریت درست تالاب اجازه نمی دادیم که دریاچه ارومیه به وضعیت کنونی دچار شود و با این کار بودجه را صرف کارهای بنیادی در منطقه می‌کردیم شاید اکنون شرایط مناسب‌تری را از لحاظ اقتصادی و از بعد کارآفرینی برای مردم منطقه مهیا کرده بودیم.
