پایگاه خبری چهاردانگه نیوز: یکی از محصولات عمده کشاورزی منطقه چهاردانگه کاشت گندم می باشد. گندم در تمام مناطق چهاردانگه قابل کشت است اما در دهستان چهاردانگه و گرماب کاشت گندم بهره دهی مناسب دارد.کاشت گندم در منطقه به صورت دیم می باشد.
پایگاه خبری چهاردانگه نیوز در راستای اطلاع رسانی نحوه کاشت گندم را از منابع معتر تهیه نموده تا کشاورزان با دانش بیشتری اقدام به کشت گندم نمایند.
تهیه بستر بذرو عملیات زراعی گندم
عملیات زراعى و تهیهٔ بستر بذر براى گندم و سایر غلات، به استثناء ذرت و برنج، مشابه است. موقع و طرز تهیهٔ زمین با توجه به‌شرایط مختلف آب و هوائی، روش‌ها و سنت‌هاى ویژه، آبى یا دیم بودن مزرعه، سطح مکانیزاسیون، فصل بارندگی، تیپ گندم (پائیزه یا بهاره) و تناوب زراعى متداول در منطقه، متفاوت است.
در مناطقى که بارندگى شدید نبوده و فرسایش ناشى از بارندگى یا باد شدید نیست، در وهله اول با دیسک یا با گاوآهن برگردان‌دار زمین زراعى را به عمق ۱۰ تا ۳۰ سانتى‌متر شخم مى‌زنند. عمق دقیق شخم تابع شرایط منطقه و تاریخچهٔ زراعى زمین است. براى جلوگیرى از تشکیل لایهٔ غیرقابل نفوذ که بر اثر فشار گاوآهن طى چند سال در عمق مشخصى از زمین به‌وجود مى‌آید، از عمق‌شکن یا سب‌سویلر (Sub-soiler) استفاده مى‌کنند. در دیمزارها، استفاده از گاو‌آهن‌هاى برگردان‌دار و گاو‌آهن‌هاى یک‌طرفه معمولاً با مشکلات فرسایش خاک ناشى از بارندگى همراه بوده است؛ براى حل مشکلات مذکور یا کاهش اثر آنها، غالباً انواع مختلف کولتیواتور، مانند پنجه غازی، گاوآهن قلمى و هرس را به کار مى‌برند. شخم زدن دیمزارها باید به‌گونه‌اى باشد که ضمن از بین بردن گیاهان هرز رطوبت موجود در خاک نیز حفظ شود.
انتخاب بذر گندم
نخست باید براى منطقهٔ زراعى مورد نظر واریتهٔ مناسب و سازگار انتخاب شود. در مناطق کمباران با زمستان‌هاى نسبتاً ملایم (و نه خیلى سخت)، معمولاً از گندم‌هاى پائیزهٔ قرمز سخت که از لحاظ کیفیت نانوائى نیز مرغوب باشند، استفاده مى‌کنند. در مناطق کمباران با زمستان‌هاى بسیار سخت که زراعت گندم پائیزه امکان‌پذیر نیست، گندم‌هاى بهارهٔ قرمز سخت مناسب هستند.
ضد عفونی بذر گندم
ضدعفونى بذر گندم معمولاً براى مبارزه با بیمارى‌هاى سیاهک پنهان و موجودات ذره‌بینى خاک انجام مى‌گیرد. ضدعفونى بذر، به‌ویژه در مواقعى که شرایط محیطى براى جوانه‌زنى مناسب نیست و نیز در مواقعى که بذر پس از جدب رطوبت نسبتاً نرم و در مقابل بیمارى‌ها حساس مى‌شود، بسیار مهم است. ترکیبات آلى جیوه‌اى مانند سرزان و اگره‌زان از جمله مواد ضدعفونى‌کننده بذر هستند.
زمان بذر کاری گندم
زمان بذرکارى طبیعتاً تابع شرایط طبیعى منطقه زراعى است. پنجه‌زنى از خصوصیات واریته‌اى است اما بذرکارى خیلى زودتر و یا خیلى دیرتر گندم پائیزه از قدرت پنجه‌زنى آن مى‌کاهد.
بذرکارى خیلى زودتر، بوته را در معرض حملهٔ مگس گندم قرار مى‌دهد و اگر دیرتر کاشته شود احتمال سرمازدگى افزایش مى‌یابد و در نتیجه میزان عملکرد پائین مى‌رود. اگر بذرکارى در مناطق سردسیر کاملاً به‌تأخیر افتد بذور کاشته‌شده ممکن است تا بهار آینده جوانه نزنند و شاید به‌علت انجام نشدن فرآیند بهاره‌سازی، به ساقه نرفته سنبله‌اى نیز تولید نکنند.
به‌طور کلى مى‌توان گفت که در مناطق خشک‌تر و گرم‌تر، بذرکارى همیشه باید بلافاصله بعد از اولین باران کافى یا پس از اولین آبیاری، که رطوبت لازم را براى جوانه‌زنى تأمین کند، صورت بگیرد.
بذرکارى در بهار نیز حتى‌الامکان باید زودتر انجام گیرد تا قبل از گرماى اوایل تابستان، که گندم نسبت به آن حساس است، گیاه به ساقه رود و سنبله تشکیل دهد. کاشت زودتر، دورهٔ رشد گندم بهاره را زیادتر مى‌کند که در افزایش عملکرد بسیار مؤثر خواهد بود.
در مناطقى که سرماى زمستانى براى گندم خطر فوق‌العاده‌اى ندارد، بهترین تاریخ کاشت موقعى است که بوته بتواند قبل از آنکه دماى محیط زیر صفر درجهٔ سانتى‌گراد برود به مرحلهٔ سه‌برگى برسد. در مناطقى که چرانیدن مزارع گندم متداول است کاشت باید زودتر انجام بگیرد تا پیش از فرا رسیدن سرما بوته‌هاى چرانیده شده فرصت کافى براى رشد مجدد داشته باشند. باید توجه داشت که بذرکارى خیلى زود در مناطق دیم ممکن است موجب رشد بیش از حد بوته‌ها در فصل پائیز شود که در این حالت با مصرف زیادتر رطوبت خاک در این فصل، محصول را در مقابل کمبود آب در مراحل رشد بعدى قرار دهد.
میزان بذر گندم
عامل مهم در تعیین مقدار بذر در مناطق دیم، میزان رطوبت قابل مصرف پیش‌بینى شده در خاک است. بدین‌معنى که هر قدر شرایط محیطى رشد گیاه خشک‌تر باشد به‌همان نسبت باید تراکم یا تعداد بوته‌ها در واحد سطح کمتر باشد. معمولاً، مقدار بذر را موقعى زیاد در نظر مى‌گیرند که رطوبت قابل مصرف پیش‌بینى شده زیاد بوده بذرکارى نیز به‌تأخیر افتاده باشد. مقدار بذر بدون اینکه در میزان عملکرد تأثیر فوق‌العاد‌اى داشته باشد مى‌تواند به میزان قابل توجهى تغییر کند. این مقدار در مناطق دیم بین ۱۸ تا ۱۳۵ کیلوگرم در هکتار گزارش شده است. در صورتى‌که میزان بارندگى بیش از ۵۰۰ میلى‌متر و توزیع آن هم متناسب باشد مقدار بذر در مناطق دیم از ۱۲۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار نوسان مى‌کند.
عمق بذرکاری گندم
عمق مناسب براى بذرکارى در دیمزارها با توجه به نوع خاک، اندازهٔ بذر، و میزان رطوبت موجود در سطوح مختلف خاک، بین ۳ تا ۸ سانتى‌متر است؛ در خاک‌هاى سبک و شنى بذر را عمیق‌تر و در خاک‌هاى سنگین و رُسى نزدیک‌تر به سطح زمین مى‌کارند؛ به‌علاوه بذر هر چه درشت‌تر باشد عمیق‌تر کاشته مى‌شود. براى تضمین عملکرد بیشتر، لازم است که بذرکارى در بستر مرطوب صورت بگیرد.
روش بذر کاری گندم
روش بذرکارى با توجه به نوع خاک، اقلیم، آداب و رسوم منطقه و سطح مکانیزاسیون متفاوت است. بذرپاشى سنتى که هنوز هم در بعضى از نقاط ایران متداول است به‌علت معایب متعددى که دارد به‌تدریج جاى خود را به استفاده از بذرپاش‌هاى سانتریفوژ، انواع بذرکارها مى‌دهد.
کود های شیمیایی
زمان مطلوب مصرف کودهای ازته متغیر بوده و بستگی به پراکنش و مقدار بارندگی دارد و بهتر است براساس آزمون خاک و توصیه مناطق ازت خالص (به صورت دو سوم در پاییز در موقع کاشت و در صورت اطمینان از بارندگی‌های بهاره یک سوم آن را در بهار و به صورت سرک) مصرف کرد. مصرف کودهای فسفره نیز براساس آزمون خاک و توصیه مناطق در پاییز و قبل از کاشت و یا هم‌زمان با کاشت توصیه می‌شود. استفاه از بذرکارهایی که کود و بذر را به طور جداگانه در بستر کشت قرار می‌دهند (جایگذاری کود در زیر بذر به فاصله حدود ۵-۳ سانتی‌متر) توصیه می‌شود.
برداشت
مناسب‌ترین موقع برداشت محصول وقتی است که رطوبت دانه آن بین ۲۰-۱۵ درصد است. کاربرد ماشین‌های برداشت (کمباین و یا دروگر) سبب تسریع در برداشت محصول و بهبود کیفی و کمی آن می‌شود. با توجه به اینکه عدم دقت کافی در برداشت به وسیله ماشین‌های مربوطه سبب بروز ضایعات می‌گردد، کنترل و کاهش ضایعات در مرحله برداشت از موارد مهم تلقی شده و اکیداً توصیه می‌شود.
