اوقات شرعی کیاسر
در یک اقتصاد پویا ، غیر نفتی و در حال توسعه بورس مهم ترین بازار سرمایه و منبع جذب سرمایه یا تبادلات اقتصادی است.
بازار بورس ایران در چند سال اخیر با فاصله گرفتن اقتصاد کشور از وابستگی به درآمدهای نفتی نه تنها از رشد چشمگیر برخوردار بود، بلکه از چهارچوب پایتخت نشینی سرمایه خارج شد و بازار سرمایه را در همه استان ها نیز گرم کرد که امروز شاهد پویایی کارگزاری های همه استان‌ها به خصوص مازندران هستیم.
به طور مثال بورس منطقه ای مازندران در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ شاهد رشد بیش از سه برابری سهام معامله شده بود که از یک میلیارد و ۹۶۴ میلیون به ۶ میلیارد سهم رسید.
در یک قیاس دیگر می بینیم در همین استان ارزش معاملات سهام از هشت هزار میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال در سال ۹۶ به بیش از ۱۸ هزار و ۳۶۰ میلیون ریال در سال ۹۷رسید که نشان از رشد ۲ و نیم برابری داشت.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی علت این چنین رشدی در فاصله یک سال ریشه در تحریم‌های اقتصادی ، کاهش سودآوری بازار دلالی و واردات و همچنین نزدیکی قیمت ارز به ارزش واقعی خود دارد که سرمایه‌های غیر مولد را به میدان آورد.
اما آیا می‌توان افزایش نرخ ارز را با افزایش قیمت بنزین در یک چهارچوب مقایسه کرد و گفت افزایش قیمت بنزین نیز بر شرایط بورس چه به صورت منفی و چه مثبت تاثیر گذار است؟
اصلاح و افزایش قیمت بنزین که در بامداد ۲۴ آبان ماه امسال کلید خورد جدا از اتفاقات حاشیه‌ای، بیش از بازار محصولات مورد نیاز مردم و عرصه تولید ، بازار گمانه زنی‌ها و تحلیل‌های اقتصادی را در این روزهای سرد زمستانی گرم کرد.
در این میان بازاریان بورس کشور و استان مازندران نیز مستثنی نبودند و همراه با جریان اصلاح قیمت بنزین برخی تحلیل‌ها را در میان خود دست به دست کردند.
تعدادی از فعالان بازار بورس و کارشناسان اقتصادی تغییرات متفاوتی را برای بورس کشور متصور هستند که منجر به نگرانی برخی از سهامداران به خصوص سهامداران خرد شده است که بیش از ۸۰ درصد سهام بورس مازندران را در اختیار داشته و از شرایط آسیب‌پذیرتری برخوردار هستند.
اما آیا واقعا اصلاح و افزایش قیمت سوخت بنزین چه تغییراتی را در بورس ایجاد کرده و یا خواهد کرد؟
آمارگویای همه چیز است
یک کارشناس اقتصادی و فعال بازار بورس در این باره گفت: بورس عرصه عدد و رقم است و برای درک و پیش بینی آینده نیازی به تحلیل‌های عجیب و غریب نیست.
علی جعفری که خود نیز استاد حسابداری دانشگاه است، افزود: آمار بورس در ۲ هفته اخیر و همچنین نگاه به واکنش بازار بورس در چند سال اخیر به طرح افزایش نرخ بنزین به خوبی واقعیت را نشان می دهد و نباید در این باره فعالان بازار سرمایه و سهامداران به تحلیل‌ها که بیشتر موج هیجانی دارند توجه کنند.
او اظهار داشت که بازار سرمایه و خرید و فروش سهام بر پایه اطلاعات یا داده‌های واقعی است و گمانه‌زنی‌ها بر روی آن کمترین تاثیر منفی یا حتی مثبت را دارند.
بنزین اثر منفی بر بورس ندارد
این استاد دانشگاه تاکید کرد: بازار بورس هیچگاه حداقل در ایران تحت تاثیر اصلاح و تغییرات نرخ سوخت نبوده است و این بار نیز مستثنی نیست.
جعفری ادامه داد: بورس در جوامع اقتصادی از سوی تغییرات قیمت سوخت اثر پذیر است که نرخ فرآورده‌های نفتی همچون بنزین بر اساس بهای بین المللی توزیع شوند که تابع شرایط بین المللی نیز خواهند بود.
وی با اشاره به اینکه موضوع سوخت را باید از تاثیر نفت خام بر بازار بورس جدا کرد ، افزود: نفت خام به عنوان کالای پایه و زیربنایی حوزه صنعت تاثیر گسترده ای بر تولید ، تجارت و دیگر حوزه‌ها دارد.
این استاد اقتصاد دانشگاه بنزین را کالای مصرفی روزمره عنوان کرد و گفت: بنزین در پایین‌ترین زنجیره اقتصادی قرار دارد و از آنجایی که خود تابع عوامل دیگر است ، بر بازار سرمایه به عنوان کالای تجاری تاثیر ندارد.
وی حتی نوسانات ارزش و شاخص قیمت سهام بورس در ۲ هفته اخیر را نیز طبیعی توصیف کرد و اظهار داشت: در هفته نخست پس از اصلاح قیمت بنزین با وجود اینکه شاخص سهام حدود ۲ هزار واحد کاهش داشت، اما در دومین هفته شاهد رشد بیش از ۶ هزار واحدی شاخص قیمت بودیم که نشان می‌دهد عملا مسئله بنزین هیچگونه تاثیری بر بازار سرمایه نداشته است.
تصور تاثیر مثبت دور از ذهن نیست
کارشناس اقتصادی بورس نه تنها تاثیر افزایش قیمت بنزین را منفی ندانست، بلکه اعتقاد دارد که در برخی مواقع نیز رشد نرخ بنزین اثرات مثبتی بر شرایط بازار بورس خواهد گذاشت.
استدلال جعفری این است که افزایش قیمت بنزین در تمام دنیا منجر به بالا رفتن ارزش سهام صنایع پتروشیمی و شرکت های وابسته به آن می شود که در ایران نیز این مسئله مستثنی نیست.
به گفته وی، بالا رفتن ارزش سهام شرکتهای حوزه پتروشیمی نه تنها صاحبان سرمایه را تشویق به سرمایه گذاری در این بخش می‌کند، بلکه به دلیل قابل اتکا بودن سهام پتروشیمی‌ها و بالا رفتن استقبال از سهام این بخش در برخی مواقع به بازارهای بورس شتاب خواهد بخشید.
استاد حسابداری دانشگاه در مازندران همچنین گفت: با توجه به حساسیت بالای سهام شرکتهای صنعتی در ایران به دلیل تحریم ها، همواره صنایع پتروشیمی از کمترین ضریب ریسک و بالاترین ضریب اعتماد برای سرمایه‌گذارای فعالان بورس برخوردار بود.
قیمت سوخت باید زودتر اصلاح می‌شد
جعفری همچنین اقدام دولت برای افزایش و اصلاح قیمت بنزین را دیرهنگام توصیف کرد و اظهار داشت که دولت باید خیلی زودتر از زمان حاضر در مسیر اصلاح قیمت قدم بر می‌داشت.
وی اصلاح قیمت بنزین را نیز بر اساس قانون برنامه ششم توسعه دانست که مجلس تصویب و دولت را مکلف به اجرا آن کرد که نباید جای هیچ نگرانی برای این مسئله بوده باشد.
به بیان این استاد دانشگاه چنانچه دولت از ابتدای برنامه ششم اقدام به افزایش و اصلاح نرخ بنزین کرده و هر ساله حدود ۲۰درصد افزایش نرخ را اعمال می کرد ، تقریبا اکنون قیمت هر لیتر بنزین سه هزار تومان بود و نیازی به بنزین سهمیه‌ای نیز نبود و مدیریت این مسئله نیز بهتر می بود.
جعفری با اشاره به اینکه مسئله حمایت از عملکرد یک دولت خاص و یا طرفداری از طیف خاصی نیست ، افزود: قوانین و برنامه های توسعه ای باید همواره اجرا شوند که متاسفانه همواره تاخیر در اجرای قواعد توسعه که خودمان نوشته و تصویب می کنیم را شاهد هستیم.
با این تحلیل می توان دید که بر اساس گفته‌های این کارشناس نه تنها اتفاقات بنزینی تاثیر منفی بر بازار بورس نخواهد داشت، بلکه در یک ساختار اقتصادی پویا می توان حتی بخش قابل توجهی از بازار را رونق ببخشد.
البته این گزارش مربوط به بازار بورس بوده و ارتباطی با بازارهای دیگر همچون کالاهای مصرفی و دیگر موادر ندارد و حتی ارتباطی نیز وجود داشته باشد باید در بستر خود بررسی شود.
