از دپوی سنگین شیرخشک تا ممنوعیت آسیب‌زایی جلوگیری از صادرات

خبرگزاری فارس مازندران ـ سرویس اقتصادی؛ جاوید عباسی| یکی از عمده نگرانی‌های تولیدکنندگان در کشور نداشتن بازار فروش محصولات تولیدی است، بماند که یک مجموعه برای رسیدن به تولید با چه چالش‌های مواجه می‌شود اما پس از رسیدن به مرحله تولید به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب بخش جدی از مشکلات تولید در بحث فروش و بازاریابی است.

از همه مهم‌تر اینکه ماده تولیدی در عین حال که برای کشور امری ضروری است اما فسادپذیر بوده و نداشتن برنامه‌ مدون خسارت‌های جدی به بخش تولیدی ایجاد شده وارد می‌کند؛ صحبت از تولید شیر و مشکلاتی که فعالان این بخش با آن مواجه هستند.

ایجاد زیرساخت‌های لازم برای دامدارای از یک طرف و بحث فروش محصولات تولیدی از عمده‌ترین نگرانی‌های این روزهای دامداران است که در صورت برنامه‌ریزی مناسب می‌توانیم از ظرفیت تولیدی کشور به نحو مناسب بهره‌برداری کرد.

در تابستان سال ۹۷ وزارت صمت دستور توقف صادرات شیر خشک را صادر کرد؛ دستوری که با اعتراض تولید کنندگان شیرخشک، دامداران و نمایندگان مجلس روبرو شد، آنها معتقد بودند دستور توقف صادرات شیرخشک خارج از اختیارات وزارت صمت و دستوری غیرقانونی است که در نهایت، روند پیشرفت و توسعه این صنعت را دچار مشکل می‌کند، بازارهای صادراتی حذف و کشور از درآمدهای ارزی محروم می‌شود.

*نبود برنامه مدون برای حمایت از تولید

رضا سعیدی یکی از تولیدکنندگان شیر در شرق مازندران، درباره چالش‌های تولید شیر، گفت: برنامه حمایتی برای تولید شیر در کشور و حتی استان وجود ندارد.

وی با اعلام اینکه دامدار باید نهاده‌های دامی را به صورت نقد خریداری کند، افزود: کارخانه‌داران  بهای شیر را در طولانی مدت پرداخت می‌کنند و برخی مواقع هم به دلیل مطرح کردن بار میکروبی بالا از خرید امتناع می‌کنند.

این دامدار اضافه کرد: در حال حاضر انگیزه‌ای برای تولید شیر در مازندران با وجود اینکه علوفه نسبت به دیگر استان‌ها در دسترس است، وجود ندارد.

الهیار ولی‌زاده رئیس اتحادیه دامداران مازندران  نیز که خود یک دامدار است به بخشی از چالش‌های این قشر اشاره می‌کند و در ارتباط با چالشی که دامداران در مازندران دارند، گفت: کارخانجات شیر تولیدی دامداران را به موقع خریداری نکرده و نسبت به پرداخت بهای به موقع شیر اقدام نمی‌کنند.

رئیس اتحادیه دامداران مازندران با اعلام اینکه کارخانه‌داران به بهانه‌ی سنتی بودن تولید شیر در استان نسبت به خرید اقدام نمی‌کنند، گفت: ۸۰ درصد  شیرهای تولیدی در مازندران سنتی است که کم توجهی به این بخش ضربه جدی به مشاغل خرد سنتی در استان وارد می‌کند.

وی اضافه کرد: کارخانه تولیدی در استان باید برنامه‌ریزی برای تولید شیر مناسب بهداشتی را از طریق آموزش‌های لازم فراهم کند، این موضوع در همه دنیا هم نهادینه شده است، کارخانه‌داران انتظار دارند که تولیدکننده شیر همه مسائل لازم را رعایت کند اما در بحث خرید به صورت جدی ورود پیدا نمی‌کنند.

الگوگیری از دنیا در حمایت از تولیدکنندگان شیر

ولی‌زاده ادامه داد: دنیا مشکلات خویش در تولید شیر مازاد یا حتی شیرهای تولیدی سنتی را با احداث کارخانه شیر خشک حل کرده است اما در مازندران متولیان امر به جای برنامه‌ریزی برای تولید نسبت به واردات این محصول اقدام می‌کنند.

رئیس اتحادیه دامداران مازندران  اضافه کرد: کارخانجات می‌توانند به راحتی نسبت به تولید شیرخشک اقدام کنند اما در این زمینه ورود پیدا نمی‌کنند.

وی با اعلام اینکه شیرهای سنتی استان هم قابلیت تبدیل شدن به شیرخشک را دارند، افزود: با میکروب‌زدایی می‌توانیم زنجیره تولید شیر در مازندران را کامل کنیم، اقدامی که در استان با وجود زیرساخت‌های لازم به آن توجه نشده است.

اسماعیل خاتمی‌مقدم عضو انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران درباره مزایای تولید شیرخشک، گفت: در همه جای دنیا تولید شیرخشک و کره در درجه اول به‌عنوان روش نگهداری شیرخام و بالانس شیرخام عمل می‌کند تا در زمانی که شیر کمتری نیاز داریم و در مناطق کم برخوردار به عنوان روش نگهداری و سهولت در حمل و نقل و ایجاد ماندگاری استفاده می‌شود.

برنامه‌ریزی برای حمایت از تولید شیر در سایر نقاط دنیا

وی افزود: برای نگهداری طولانی‌مدت فاز چربی جدا شده و تبدیل به کره می‌شود و فاز غیرچربی آب شیرخشک شده و مواد موثر شیر باقی می‌ماند تا در بخش کم برخوردار محصول استفاده شود.

رئیس انجمن شیر و صنایع غذایی ایران بیان کرد: در دنیا برخی از کشورها سرانه بالایی دارند این کشورها شیر خشک را تولید کره و در اختیار کشورهایی قرار می‌دهند که تولید کافی نداشته و نیاز بالایی دارند.

خاتمی‌مقدم با اشاره به اینکه دانش فنی تولید شیر خشک در سراسر کشور وجود دارد و کارخانه‌های متعددی در این زمینه فعالیت دارند، اضافه کرد: این تکنولوژی وارداتی است و دستگاه‌ها مستقر است.

وی در ارتباط با مشکلات اصلی که مانع تولید شیر خشک می‌شود، تصریح کرد: در کشور ما به لحاظ موقعیت جغرافیایی تولید شیرخشک جز مزیت‌های اقتصادی نیست به این دلیل که تولید نسبت به سرانه مصرف پایین است در حالیکه متوسط سرانه مصرف شیر در دنیا تا ۲۵۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم بوده ولی در کشور ما در خوشبینانه‌ترین حالت حدود ۸۰ کیلوگرم است.

رئیس انجمن شیر و صنایع  غذایی مازندران با اعلام اینکه تولید ما پاسخگوی سرانه مصرف نیست، افزود: ولی عملا داریم شیر خشک تولید می‌کنیم دلیل آن این بوده سرانه مصرف در حال کاهش است؛ در واقع باید گفت ما نه تنها کمک نکردیم که سرانه مصرف رشد کند بلکه سرانه مصرف در حال کاهش است و باعث می‌شود سرانه تولید نسبت به استاندارد پایین است تولید کمی بیشتر بوده است.

خاتمی‌مقدم ادامه داد: در واقع باید گفت ما شیر مازاد نداریم بلکه کمبود مصرف داریم به این معنا که همه آنچه که در کشور تولید می‌کنیم در داخل کشور مصرف کنیم باز هم هنوز با افق ۱۴۰۴ فاصله داریم.

ما تولیدکننده شیرخشک هستیم

وی بیان کرد: به‌دلیل پایین بودن سرانه مصرف یک بخشی را در قالب لبنیات صادر می‌کنیم و بخشی را تبدیل به شیرخشک می‌کنیم پس ما تولیدکننده شیرخشک هستیم نه به دلیل مازاد بر مصرف به‌دلیل کمبود مصرف همین تولید کم هم اضافه می‌آید به جای اینکه سفره مردم را پر از لبنیات کنیم به بحث صادرات ورود پیدا کردیم.

رئیس انجمن شیر و صنایع  غذایی مازندران با بیان اینکه شیرخشک دو دسته کاربرد دارد و حتی تبدیل به شیر می‌شود، اضافه کرد: بخش دیگر استفاده از شیرخشک در صنایع دیگر از جمله شیرینی و شکلات، داروسازی، خوراک دام و موادلبنی  استفاده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه قبلا شیرخشک مورد نیاز کشور وارد می‌کردیم، گفت: به مرور زمان دو اتفاق افتاد، تولید شیرخام با شیب ملایم در حال رشد و مصرف شیرخام نیز با شیب ملایمی در حال افت است که ترکیب اینها نیاز به ورود شیرخشک را به حداقل رساند.

نبود برنامه مدون برای تولید شیرخشک‌های صنعتی در کشور

رئیس انجمن شیر و صنایع  غذایی مازندران اضافه کرد: کمی جلوتر رفتیم شیر خشک بازار صادراتی هم پیدا کرد یادمان رفت این شیر خشک، شیر از سفره خانوار خارج شده و تبدیل به شیرخشک شده،دولت‌ها باید همه کاری کنند تا این شیر دوباره به سفره مردم برگردد و مصرف لبنیات مردم افزایش یابد.

خاتمی‌مقدم بیان کرد: البته بحث دلار نیز بی‌تاثیر نیست الان قیمت جهانی شیرخشک تا دو دلار است و ما آن را به کشور عراق ۱.۱ تا ۱.۲ دلار به‌دلیل اختلاف قیمت دلار ‌می‌فروشیم  درحالی‌که برای خود شیر در ۵۰ درصد قیمت تمام شده دولت یارانه می‌دهد و این یارانه که مردم و مصرف‌کنندگان باید دریافت کنند، صرف صادرات می‌شود.

ممنوعیت صادرات شیر هم کمک کار نبوده است

وی با بیان اینکه تا سال گذشته صادرات شیرخشک ممنوع بود  ولی اخبار غیررسمی نشان می‌دهد به دلیل اختلاف قیمت ارز اگرچه آمار گمرک صفر بوده ولی بنا به نظر متخصصان قاچاق صورت گرفته است،اظهار کرد: امسال در ادامه کاهش مصرف و بالا رفتن شیب ملایم رشد تولید شیر خام، واحدها با دپوی سنگین شیرخشک مواجه شدند با این وجود کارخانجات شیر را از دامداران خریداری و تبدیل به پودر کرد که این مسئله موجب دپو شدن سرمایه واحدها شد و آنها خواستار صادرات شدند.

رئیس انجمن شیر و صنایع  غذایی مازندران بیان کرد: ادعا بر این شد در حال حاضر در انبارها بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تن شیرخشک وجود دارد که اجازه صادرات یک مرحله ۱۰ هزار تن صادر شد الان در حال برنامه‌ریزی برای صادرات ۱۰هزار تنی هستند درحالی‌که در شرایط کرونایی بسیاری از کشورهای پیشرفته به فکر ذخیره کالاها و موادغذایی هستند.

خاتمی مقدم گفت: تا افق ۱۴۰۴ پنج سال فاصله داریم درحالی‌که مصرف با شیب ملایم در حال کاهش است و در این زمینه اقدام جدی صورت نگرفته است.

وی با تاکید بر اینکه درست است صادرات شیرخشک مشکل امروز صنایع لبنی و دامپروری را حل می‌کند، خاطرنشان کرد: ولی فاقد برنامه اجرایی و عملیاتی در این زمینه هستیم.

علیرضا عطائی‌نژاد معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی مازندران هم طرف دیگر این مصاحبه بود که به دلیل مشغله کاری با وجود هماهنگی‌های انجام شده قرار بود که پاسخ پرسش‌های ما درباره وضعیت تولید شیرخشک در استان مازندران و برنامه‌های حمایتی دولت را اطلاع‌رسانی کند که تا زمان تهیه این گزارش پاسخی ارسال نکرده است.

 /۸۶۰۰۴/ج/ی