وقتی کلاغ را به جای قناری جا می‌زنند
کارشناس و پژوهشگر حوزه چای، وضعیت این روزهای صنعت چای کشور را در سراشیبی سقوط دانست و افزود: توجه نکردن به کشاورزی چای، سبب پس رفت این صنعت پولساز در کشور شده است.
حمزه عبدالملکی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه چای تنها نوشیدنی بوده که در تمامی سفره‌های ایرانی جاخوش کرده است، از نوعی سودجویی در برخی از کارخانه ها پرده برداشت و تصریح کرد: چای بهاره به دلیل کیفیت و بازار پسندی بلافاصله به فروش می‌رسد اما برخی سودجویان با اضافه کردن اسانس در محصولات قدیمی و برخی ارقام دیگر آن را با نام بهاره به فروش می‌رسانند که این موضوع آسیب دیگری برای چای ایرانی محسوب می‌شود.
*چای اصیل ایرانی دیردم است
وی چای ایرانی را به دو دسته زود دم و دیر دم تقسیم بندی کرد و افزود: چای زود دم همراه با مواد افزودنی، رنگ‌ها و طعم دهنده های مختلفی است اما محصول اصیل ایرانی آن دیر دم و فاقد اسانس بوده که برای رسیدن به کیفیت مطلوب باید حداقل 20 دقیقه زمان برای آن در نظر گرفت.
وی با اشاره به ورود چای به کشور توسط کاشف السلطنه و گسترش آن در زمین های شمال کشور اظهار کرد: در آن زمان تنها شهرهای لاهیجان و تنکابن تحت کشت چای بود و همزمان با احداث کارخانه چای در این شهرها، استان‌های گیلان و مازندران تحت پوشش این نوع از کشاورزی قرار گرفت.
پایین آمدن کیفیت برگ سبز چای در سال‌های اخیر
وی با مقایسه چای در سال های دور با وضعیت برگ چای در سال های اخیر، کشاورزی این محصول را مغفول و رها شده دانست و تصریح کرد: وجود مزارع چای که عمدتا دارای بوته‌های پیر و چند ده ساله هستند و نیز نبود به زراعی و مراحل نگهداری و داشت بوته‌ها، سبب پایین آمدن کیفیت برگ سبز این محصول در سال های اخیر شده است.
این کارشناس حوزه چای با اشاره به این که بوته چای نیز همانند سایر ارقام کشاورزی نیاز به کود، سم، شخم و هرس دارند تا کیفیت برگ سبز افزایش یابد، تصریح کرد: بوته‌های چای باید به ازای هر پنج سال “کمر بُر” و هر 10 تا 12 سال “کف بُر” شوند.
مراحل داشت برای چایکاران مقرون به صرفه نیست
عبدالملکی با اشاره به این نکته که متاسفانه در سال های اخیر با بی مهری مسئولین و متولیان این حوزه و عدم رونق اقتصاد چای، کشاورزی آن از رواج و اعتبار افتاده و چایکار تمایلی به افزایش هزینه در مورد نگهداری برگ سبز ندارد، یادآور شد: از این رو چایکاران مراحل داشت را مقرون به صرفه نمی دانند.
وی با بیان این که کشاورزی در گذشته رونق بیشتر داشته است، به عدم رغبت نسل امروز نسبت به کار در مزارع و دامداری ها اشاره و خاطرنشان کرد: امروزه تصور جوانان از کشاورزی، انجام کاری پر زحمت، بدون دانش و علم بوده که به شکل موروثی انتقال پیدا کرده است؛ این نگرش حاصل بی تدبیری مسئولان در سایه عدم حمایت از کشاورزی است.
*نیروهای متخصص در کارخانه های چای شمال وجود ندارد
این کارشناس و پژوهشگر حوزه چای، به مشکلات کارخانه‌ها و عدم استفاده از نیروی متخصص و دانش آموخته در آنها اشاره و تاکید کرد: متاسفانه اغلب کارخانه های چای در استان مازندران و گیلان فاقد کارشناس و متخصص این حوزه هستند و تنها کارگران ماهر یا ساده در کارخانجات، مراحل چای سازی را انجام می دهند.
*عدم نظارت و نیازسنجی در پرداخت تسهیلات به چایکاران
وی درباره نحوه پرداخت تسهیلات به چایکاران گفت: در گذشته این تسهیلات در سایه نظارت مامورین سازمان چای در خارج از فصل برداشت و براساس نیاز سنجی به کشاورز مستحق اعطا شده و در هنگام تحویل برگ سبز چای با تهاتر در میزان نرخ برگ سبز تسویه حساب صورت می گرفت که هیچ فشاری را بابت بازپرداخت عاید کشاورز نمی‌کرد.
عبدالملکی افزود: امروزه کشاورزان صرفا با در دست داشتن دفترچه به اداره چای مراجعه کرده و تقاضای دریافت تسهیلات می کنند که البته هیچ گونه نظارت و نیاز سنجی هم در این خصوص صورت نمی گیرد.
این کارشناس در مورد نظارت دولت در سال های دور بر تمام مراحل واردات، صادرات، خرید و فروش با محوریت سازمان چای ایران خاظرنشان کرد: در گذشته تمامی اختیارات در انحصار سازمان چای قرار داشت؛ تجار، خریدار چای و بازرگانان این حوزه موظف بودند تا در ازای وارد کردن یک کیلو چای خارجی، دو کیلو چای ایرانی را خریداری کنند و بالطبع سود بیشتری در اختیار کشاورز قرار می گرفت.
*ورود افراد فرصت طلب و سودجو به این حوزه عامل افول صنعت چای شمال
وی در ادامه از ورود افرادی سودجو و فرصت طلب به حوزه تجارت چای سخن به میان آورد و آن ها را عامل سقوط و افول این صنعت دانست و یادآور شد: زمانی که انحصار سازمان چای با ورود این افراد در تجارت چای شکسته شد، کشور با افزایش حجم واردات و لجام گسیختگی در این حوزه روبه رو شد و از آنجا چای ایرانی تنزل شدیدی در کشت چای را آغاز کرد.
عبدالملکی با اشاره به اینکه این افراد در قبال خرید صوری و جعلی از چایکاران حواله‌های آن چنانی واردات چای از دولت دریافت می کردند، تصریح کرد: مقدار خرید چای این افراد از چایکاران به شکل جعلی، رقمی فراتر از میزان واقعی بود تا بتوانند در ازای آن حواله، واردات بیشتری از دولت بگیرند که با این سودجویی و منفعت طلبی شخصی، آسیب جبران ناپذیری بر پیکره این صنعت وارد آمد.
*کیفیت چای ایرانی هنوز مطلوب است
این کارشناس و پژوهشگر چای با بیان این که در کشورهایی نظیر هندوستان و سریلانکا باغ هایی بالغ بر 50 هکتار وجود دارد که در قالب یک شرکت اداره می شود و کارخانه چای مجزا در هر باغ تمام سود حاصل از چایکاری را عاید شرکت می کند، خاطرنشان کرد: با وجود تمام مشکلات موجود در سر راه صنعت چای کشور، هنوز کیفیت چای ایرانی در حد مطلوب باقی مانده و فقط تنوع ارقام مانند ممتاز، شکسته، قلم و غیره است که کیفیت این محصول را کاهش یا افزایش می دهد.
گفت و گو از نوید ساداتی خبرنگار ایسنا
