لزوم توسعه فرهنگ حفاظت از جنگلهای هیرکانی
یک کارشناس جنگل شناسی و اکولوژی جنگل گفت: برای حفاظت از جنگلهای هیرکانی باید فرهنگ آن را در جامعه توسعه داد.
جلیل کرمی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در دهه اخیر شیوع بیماری‌های درختان جنگلی مانند مرگ ناگهانی بلوط، مرگ نارون، بلایت، شب‌پره شمشاد و بیماری ذغالی در سطح جنگلهای جهان روز به روز بر سطح نگرانی‌ها در ارتباط با شیوع بیماری‌ها و چگونگی اثرگذاری آن‌ها بر اکوسیستم‌های جنگلی افزوده است، اظهار کرد: اگر چه مطالعات کمتری روی بیماری‌های درختان جنگلی انجام شده است اما با توجه به اهمیت و نقش جنگل‌ها در حیات انسان، این بیماری‌ها نیز به همان اندازه بیماری‌های انسانی و حیوانی مخرب هستند.
وی تصریح کرد: به طور عمده همراه با افزایش جمعیت بشر و مسافرت‌های متعدد و تجارت‌های بین المللی رو به رشد، ظهور بیماری‌های گیاهی نیز در حال افزایش است.
این کارشناس جنگل شناسی و اکولوژی جنگل خاطرنشان کرد: با این وجود در سال‌های اخیر اثرات ناشی از تغییرات آب و هوا و شیوع آفات و بیماری‌ها بر اکوسیستم‌های جنگلی به اصلی‌ترین چالش پیش روی محققان این حوزه تبدیل شده است.
کرمی با اشاره به اینکه افزایش درجه حرارت و تغییرات آن باعث تشدید حوادثی مانند سیلاب، خشکسالی و شیوع آفات و بیماری در جنگل شده است، گفت: این عوامل می‌توانند باعث تغییرات غیرقابل پیش‌بینی در ترکیب گونه‌ها، رقابت بین گونه‌ای و پتانسیل زنده‌مانی درختان جنگلی شوند.
وی ادامه داد: در میان طیف گسترده‌ای از عوامل زنده و غیرزنده، خشکسالی و قارچ‌های بیماری‌زا موثرترین عوامل تنش‌زا بر سلامت جنگل و درختان جنگلی بوده است.
این کارشناس جنگل شناسی و اکولوژی جنگل افزود: در چند سال اخیر بیماری ذغالی یکی از مهمترین عوامل مخرب جنگلهای بلوط زاگرس و شمال کشور شده است که در مجامع علمی و اجرایی کشور روز به روز نگرانی‌ها در این باره بیشتر می شود.
کرمی با بیان اینکه قارچ ذغالی بلوط به عنوان قارچ پارازیت فرصت طلب شناخته شده است، بیان کرد: تحلیل نقش قارچ‌ها، حشرات انگل و دیگر فاکتورهای زنده و غیره زنده در زوال درختان بلوط دشوار است زیرا عوامل و شرایط بسیاری در زوال درختان بلوط نقش دارند و بسیاری از این موجودات ممکن است سبب اختلالات فیزیولوژیکی شوند یا به طور کلی باعث القای خفیف و علائمی شده که به راحتی قابل مشاهده نیست.
وی تاکید کرد: برای ناتوان‌سازی درختان و افزایش استعداد آنان برای ابتلا به سایر آفات و بیماری‌ها و تحمل نکردن شرایط محیطی نامناسب به اندازه کافی این نوع بیماری‌ها توانا هستند.
این کارشناس جنگل شناسی و اکولوژی جنگل گفت: بیشتر گونه‌های بلوط مستعد به بیمار ناش از قارچ Hypoxylon هستند که این بیماری در درختان افرا، راش، آزاد، ممرز، و چنار مشاهده شده است و شیوع آن اغلب به دنبال یک دوره خشکی افزایش می‌یابد.
کرمی با اشاره به اینکه این بیماری در جنگل، مراتع مشجر و در درختان خانگی و مناطق مسکونی مشاهده شده است، تصریح کرد: درختانی که به آن‌ها تنش وارده شده یا به وسیله خشکی ضعیف و یا ریشه‌های آن‌ها صدمه دیده است بیشتر از درختان سالم مستعد این بیمار هستند.
وی یادآور شد: قارچ از طریق زخم وارد شاخه و تنه درخت می‌شود، در بیرون چوب رشده کرده که در نهایت باعث پوسیدگی آن می‌شود.
این کارشناس جنگل شناسی و اکولوژی جنگل تاکید کرد: عوامل طبیعی و انسانی مانند برگ‌خواری، رطوبت اشباع و فشردگی خاک، حفاری در محدوده ریشه درخت، برداشت خاک زیر تاج درختان، عوامل بیماری‌زا، به کارگیری علف‌کش‌ها، تداوم خشک‌سالی‌ها، افزایش درجه حرارت، کمبود عناصر غذایی در دسترس و رقابت یا تراکم بیش از حد درختان باعث ضعیف شدن اکوسیستم می‌شوند.
کرمی با بیان اینکه توسعه و تکثیر قارچ در چوب زنده‌ای که رطوبت طبیعی و نرمال دارد، دشوار است، اظهار کرد: عوامل ذکر شده می‌تواند درختان را تضعیف و ایجاد تنش کند که باعث پایین آمدن رطوبت چوب شده و برای توسعه قارچ عامل بیماری ذغالی مناسب است.
وی متذکر شد: تابستان‌های خشک طولانی و زمستان‌های با بارندگی زیاد، در نتیجه گرم شدن آب‌وهوا، احتمال ابتلای درختان به بیماری و سرعت گسترش آن را افزایش می‌دهد.
این کارشناس جنگل شناسی و اکولوژی جنگل گفت: این بیماری در اکثر جنگلهای بلوط اسپانیا، ایتالیا، آمریکا، ترکیه و ایران گسترش دارد و محدوده پراکنش و خسارات آن در جنگلهای جهان در حال توسعه است.
کرمی افزود: موثرترین راهکار پیشنهاد شده در مدیریت این بیماری اجتناب از استرس به درختان است بنابراین باید از ایجاد استرس بر درختان اجتناب و به آن‌ها کمک شود تا توان خود را برای مقابله طبیعی با این بیماری حفظ کنند.
وی یادآور شد: اگر درخت تحت تاثیر استرس قرار گیرد باید قبل از اینکه بیماری کاملاً به آن سرایت کند، اقدامات پیشگیرانه‌ای برای بازگرداندن شرایط مطلوب و حفظ سلامت درخت صورت گیرد.
این کارشناس جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل خاطرنشان کرد: اولین گزارش علمی در خصوص مدیریت بیماری ذغالی بلوط در سال ۲۰۱۷ ارائه شد که در تحقیقات نشان دادند که تلفیق روش‌های حمایتی، حفاظتی و بهداشتی می‌تواند در کاهش روند توسعه شدت بیماری ذغالی بلوط موثر واقع شود.
