شناسایی و مستندنگاری 6 کیلومتر از دیوار تاریخی چهاردانگه ساری
چهاردانگه، قسمتی از منطقه تاریخی هزارجریب* و امروزه بخشی در شهرستان ساری در استان مازندران. بخش چهاردانگه در جنوب و جنوب‌شرقی شهرستان ساری قرار دارد و مشتمل است بر دهستانهای پشتکوه و گرماب و چهاردانگه، و شهر کیاسر که مرکز بخش می‌باشد. بخش چهاردانگه کوهستانی است و ارتفاعات البرز شرقی در آن امتداد دارد. کوههای چهارنو، قلعه شاه دژ، شیت، آلشکوه و هفت‌خال، با ارتفاع بیش از دو هزار متر در این بخش واقع‌اند.
یکی از آثار باستانی ارزشمند در بخش چهاردانگه، دیوار چهاردانگه می باشد، در کتب تاریخی نامی از آن برده نشده است اما شيخ سيف الله يساري که اولین معلم رسمی کیاسر در سال 1304 بود در کتاب خطی خود درباره اتین دیوار چنين مي‌نويسد: اين روستا(روستای کلکنار) آثار تاريخي قابل ذكري ندارد، مگر يك خندق(جَر) كه به هند مازيار ناميده مي‌شود. احتمالا اين خندق مرز بين ايالت مازندران با قومس بوده است.( کتاب خطی تاریخ مازندران، تالیف شیخ سیف الله یساری)
تا این که در سال 1401در نخستین فصل بررسی و شناسایی دیوار تاریخی چهاردانگه ساری که با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی وگردشگری انجام شد، حدود شش کیلومتر از دیوار توسط هیئت باستانشناسی، شناسایی و مستندنگاری شد.
محمد مرتضایی سرپرست هیئت باستانشناسی با اعلام این خبر گفت: «این بررسی با هدف شناسایی دیواری که در منطقه چهاردانگه کشف شده بود، انجام شد.»
این باستان‌شناس افزود: «این پژوهش از روستای کلکنار آغاز شد و پس از عبور از روستاهای ایول و چالو به سمت شمال شرق مازندران ادامه دارد.»
مرتضایی با بیان‌اینکه در این فصل حدود شش کیلومتر از دیوار توسط هیئت باستانشناسی، شناسایی و مستندنگاری شده است، تصریح‌کرد: «مصالح به کار رفته در این دیوار به صورت بوم آورد و از لاشه سنگ است.»
به گفته سرپرست هیئت باستانشناسی، عرض دیوار در بعضی از قسمت‌ها تا 35 متر نیز می‌رسد که از دو پشته تشکیل شده و برای شناخت بیشتر ساختار دیوار و دوره آن نیاز به گمانه‌زنی و پژوهش‌های بیشتر است.
مرتضایی در پایان خاطرنشان‌کرد: «با توجه به شواهد موجود، این دیوار به سمت شمال شرق ادامه داشته و با برنامه‌ریزی‌های انجام شده، امید است در فصل دوم بتوان اطلاعات جامعی در باره ادامه دیوار و همچنین ساختار و دوره تاریخی آن بدست آورد.»(خبرگزاری میراث آریا 22آبان 1401)
