اوقات شرعی کیاسر
یک کارشناس با اشاره به اینکه موفقیت یک کشور در تمام زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در گرو برخورداری از یک نظام آموزشی منسجم و پویاست، مدعی شد که پس از گذشت ۶ سال از اجرای طرح سند تحول بنیادین هنوز اهالی آموزش و پرورش، مدیران و کارکنان مدارس، معلمان و دانش آموزان نتوانستند خود را با این نظام متحول شده مطابقت داده و در راستای آن حرکت کنند.
اجرای سند تحول وقتی که بسترها مهیا نیست
یک کارشناس حوزه‌های فرهنگ و تعلیم و تربیت با بررسی دلایل عدم موفقیت این طرح معتقد است: این تحول در مدارس و ادارات آموزش و پرورش اتفاق نیفتاده است بلکه تنها کتب درسی مشمول اجرای طرح شدند.
حجت الاسلام نیما ارزانی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ماهیت سند تحول بنیادین مطلوب است، اظهار کرد: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر این اساس ایجاد شد که نظام آموزشی از حالت خشک و صِرف تدریس خارج شده تا معلم بتواند از همه امکانات، ابزارها و روش‌ها برای جذاب شدن مطالب درسی استفاده کند.
وی با اشاره به اینکه کتب موجود، قابلیت شوق انگیزی و جذابیت دارند، تصریح کرد: دروس به گونه‌ای طراحی شدند که علاوه بر ارتباط طولی و عرضی باهم، در محتوا نیز با یکدیگر مرتبط بوده و به شکل مناسبتی طراحی شدند، به عنوان مثال معلم می‌تواند درس هدیه آسمانی سیزدهم را حتی در هفته دوم آموزش دهد، در واقع دست معلم در تدریس کاملا باز گذاشته شده است.
این کارشناس حوزه فرهنگی کلیه آسیب‌های فعلی نظام آموزش و پرورش را مربوط به کمبود نیروی انسانی توانمند دانست و با اشاره به اینکه معلمان هنوز با روش سنتی کتب جدید را تدریس می‌کنند، گفت: اتکا به برگزاری چند کلاس ضمن خدمت برای معلمان کافی نیست وقتی ۸۰ درصد معلمان وزارت و آموزش و پرورش سنتی هستند، بنابراین ضرورت دارد نگاه معلم، مدیر، ناظم و ادارات آموزش و پرورش در اجرای سند تحول، تغییر کند.
ارزانی ادامه داد: به طور مثال معلمی می‌خواهد عمل ضرب و تقسیم پایه سوم را در حیاط مدرسه تدریس کند، ناظم و مدیر مدرسه مانع کار او شده و معتقدند معلم باید در کلاس تدریس کند و هیچ حمایتی صورت نمی‌گیرد و کلیت این اتفاق یعنی تمام هزینه‌ها برای اجرای طرح سند تحول بیهوده بوده و بستر اجرای سند هنوز فراهم نشده است.
وی افزود: از دیگر انتقاداتی که به سند تحول وارد می‌شود، این است که این طرح توسط افرادی تنظیم شد که سابقه تدریس در مدارس را نداشتند تا درک کنند چه ظرافت‌هایی باید در سند تحول لحاظ شود.
این کارشناس حوزه فرهنگ و علوم تربیتی با ابراز گلایه از اینکه متاسفانه در کشور رویکرد تئوری و آماری غالب شده و هیچ تصمیمی برپایه مهارت و تخصص انجام نمی‌گیرد، یادآور شد: کسانی که نظام آموزشی را تدوین می‌کنند معلم نبودند تا درک کنند دانش آموزان برای یادگیری دروس با چه مشکلاتی مواجه هستند.
ارزانی کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش را مورد نقد قرار داد و گفت: اجرای بسته حمایتی و جذب نیروهای آزاد و بدون تخصص و مهارت تدریس در نظام آموزش پرورش به هیچ وجه پذیرفته نیست و ادامه این روند فاجعه بار خواهد بود.
وی تصریح کرد: نظام آموزشی کشور تا اندازه‌ای بدون چارچوب و قاعده است و آنقدر برای متولیان حوزه تعلیم و تربیت بی‌ارزش شده که تربیت و آموزش حساس‌ترین قشر تحصیلی بر عهده کسانی است که هیچ گونه تخصص، مهارت و دانش کافی در این زمینه را ندارند بنابراین نباید انتظار داشت آسیب‌های اجتماعی و انحرافات در جامعه رخ ندهد.
این کارشناس حوزه فرهنگ و علوم تربیتی در ادامه به بررسی و مقایسه نظام آموزشی ایران با سایر کشورها پرداخت و افزود: نظام آموزشی ایران با نظام آموزشی در ترکیه، مالزی، و ژاپن به لحاظ ساختاری یکی است، به این معنا که مقطع ابتدایی از ۶ سالگی شروع شده و شش سال نیز ادامه دارد.
ارزانی اظهار کرد: رویکرد اصلی مدارس در کشور ژاپن حول محور شاداب سازی است، بر این اساس ۲ سوم فعالیت دانش آموزان غیردرسی است، یادگیری و مهارت آموزی در این چند ساعت مدرسه به گونه‌ای طراحی شده که میزان بازده عملکردی و جذب علمی دانش آموز در ساعات غیر درسی بیشتر است.
وی به رعایت اصول شاداب سازی در محیط مدارس و کلاس‌های درسی ژاپن اشاره کرد و گفت: نور، رنگ، فضا، تهویه و چیدمان کلاس و تعداد دانش آموزان کاملا رعایت شده چراکه این اصول در ناخودآگاه ذهن کودک تاثیرگذار است.
این کارشناس حوزه فرهنگ و علوم تربیتی تاکید کرد: در ایران بهترین خبر در مدارس غیبت معلم است اما در کشور ژاپن وقتی دانش آموز از غیبت معلم مطلع شد، غصه دار می‌شود چراکه می‌داند تمام فعالیت جنبی و بازی محور او منوط به حضور معلم است، این رویکرد در واقع تاثیر حضور معلم در روند شاداب سازی و تجربه آموزی دانش آموزان را نشان می‌دهد.
ارزانی خاطرنشان کرد: در کشور هندوستان مقطع ابتدایی ۸ سال بوده که در آن یادگیری زبان دوم(عمدتا انگلیسی)اجباری است. در مالزی نیز فارغ التحصیل دیپلم به‌راحتی انگلیسی صحبت می‌کند و جالب اینجاست که دانش آموزان زبان دوم را فقط در مدرسه می‌آموزند.
وی با بیان اینکه در ایران دانشجویان دانشگاه حتی از گفتن یک جمله انگلیسی عاجزند، بیان کرد: یادگیری زبان دوم در ایران ساز و کار مناسبی نداشته و برای دانش آموزان یادگیری آن و کم شدن نمره در این دروس مهم نیست، این یعنی دروس فقط تدوین شده و ارزش و اهمیتی ندارند.
رشد شخصیتی کودکان در دستور کار نیست
این کارشناس حوزه فرهنگ و علوم تربیتی با بیان اینکه یکی از اصول نظام آموزشی رشد شخصیت دانش آموزان است، تصریح کرد: برنامه رسمی آموزش و پرورش برای رشد شخصیت کودکان چیست و چه کارهایی در این زمینه انجام گرفته است، صرف اجرای نمادین چند طرح و برنامه که پذیرفته نیست.
ارزانی ادامه داد: رویکردهایی مانند جشنواره جابربن حیان، طرح کرامت و انس با قرآن در واقع طرح‌های فوق برنامه‌ای هستند که معلم می‌تواند اجازه انجام چنین طرح‌هایی را ندهد، در صورتی که برگزاری این جشنواره‌ها به شرط اجرای درست و اصولی آن می‌تواند باعث رشد شخصیت کودکان شود.
وی با ابراز گلایه از صوری شدن اکثر طرح و برنامه های ادارات آموزش و پرورش یادآور شد: این ساز و کارها اکنون از هدف اصلی منحرف شده و به ابزاری برای افزایش آمار و گزارش عملکرد تبدیل شده‌اند که این بزرگترین آفت یک نظام آموزشی است.
این کارشناس حوزه فرهنگ و علوم تربیتی اجرای طرح‌هایی نظیر کرامت و انس با قرآن را موجب مستحکم شدن بنیان دینی و اعتقادی کودکان دانست و گفت: اگر این طرح‌ها به درستی در مدارس اجرا شود دانش آموزان در آینده نسبت به بسیاری از ضدارزش‌ها، عنادها و هنجارها بیمه خواهند شد.
ارزانی دلیل عدم شکل گیری چنین طرح‌هایی را به رویکرد سنتی معلمان نسبت داد و افزود: چون معلمان سنتی برای تدریس وقت کم داشته و باید برای اجرای چنین طرح‌هایی از وقت و زمان کلاس خود بگذرند بنابراین تمایلی برای اجرا نشان نداده و موافق نیستند اما با اجرای طرح سند تحول، تدریس به زمان کمتری نیاز داشته و معلم می‌تواند در جهت رشد شخصیت دانش آموزان فعالیت‌های جنبی اجرا کند.
وی با بیان اینکه در نظام آموزشی فعلی دروس از منظر کاربرد و اهمیت درجه بندی نشده‌اند، خاطرنشان کرد: رویکرد نگارش و مفاد کتب درسی به هیچ عنوان تخصصی و کاربردی نیست، مصداق آن وجود دروس نظری در مقطع کار و دانش و دروس ریاضی تخصصی در گرایش تجربی است چراکه نه در زمان تحصیل و نه پس از آن این دروسِ غیرمرتبط، فایده و کاربرد بیرونی برای آن فرد ندارد.
