مردم روستای پروریج آباد ( روستای پرویج آباد روستایی است از توابع دهستان تنگه سلیمان بخش کلیجانرستاق ساری در همسایگی بخش چهاردانگه ) که در بالا دست سد شهید رجایی قرار گرفته، با گذشت ۲۰ سال از افتتاح این سد، هنوز در انتظارند تا وعدههای داده شده به آنها عملی شود. قرار بود با افتتاح این سد، آب آن به روستا پمپاژ و زمینهای جو و گندم منطقه به باغ تبدیل شود.
برای رفتن به روستای پروریج آباد، مسیر جاده کیاسر را در پیش گرفتیم. افراد زیادی روستا را نمیشناسند، حتی راننده بریدگی منتهی به روستا را رد میکند و مجبور میشود کیلومترها مسیر را برگردد تا وارد سربالایی پروریج آباد شود. این روستا در دامنه کوه واقع شده و از داخل آن میتوان رودخانه تجن و مخزن سد شهید رجایی را دید. برداشت محصول از اراضی شالیزاری روستا به پایان رسیده و بخشی از زمینهایی که در زمان ساخت سد از مردم خریداری شده بود، طی این سالها به دلیل خشکسالیهای پیاپی تبدیل به محل رویش علفهای هرز شدهاست. هنوز چند دقیقهای از رسیدن به روستا نگذشته که خبر میرسد پلنگ، گاو یکی از اهالی را با خود بردهاست.
در پروریج آباد چهرههای جوان به ندرت به چشم میخورد. اهالی بیشتر پیرمردها و پیرزنهایی هستند که به خاک وطن خود دل بستهاند. جوانترها به دنبال شغل و کسب درآمد به شهرها مهاجرت کردهاند و گاهی در روزهای پایانی هفته به روستای خود باز میگردند تا دیداری تازه کنند. زمینهای گندم و جوی روستا که به صورت دیم کشت میشود امسال خالی از محصول است. اهالی میگویند ۶۰ سال است که خشکسالی مشابه امسال را تجربه نکردهاند. در گذشته از هر هکتار زمین گندم و جو ۵۰ کیسه ۷۵ کیلویی محصول برداشت میشده اما چند سالی است که هیچ محصولی از اراضی خود برداشت نکردهاند.
سید حمید کاظمی پیرمردی است که در گوشهای آرام نشسته است. آب شرب مورد نیاز اور را اهالی تامین میکنند زیرا پدر شهید است و پسر بزرگش هم در روستا زندگی نمیکند و مشکل دیسک کمر دارد. آب شرب این مرد و همسرش داخل یک دیگ مسی بزرگ ذخیره شده و روی این آب هم لایهای از غبار نشسته است. درباره وضعیت آب روستا که میپرسم، جواب میدهد که برای طهارت و کارهای ضروری آب نداریم. آب کشاورزی هم که مدت هاست تعطیل شدهاست.
در گوشه کنار روستا مردم با ظروف پلاستیکی مسیرهای طولانی را برای تامین آب طی میکنند. یکی با تریلر از چشمههایی که هنوز آب آن خشک نشده آب میآورد و دیگری به خانه تنها فرد خوش شانس روستا که هنوز چشمه تامین کننده آبش خشک نشده برای گرفتن ظرفی آب مراجعه میکند. مردم آب چند روز مانده در ظروف را میخورند. در پروریج آباد که در طول هفته ۶۰۰ نفر و در روزهای پایانی آن ۲۵۰۰ نفر جمعیت دارد از آب شفاف و زلال جاری در لولهکشی خبری نیست. محترم محمودی که در روستا زمین صیفی دارد میگوید که دکتر توصیه کرده آب را قبل از مصرف بجوشانند. آزمایشات نشان میدهد آب روستا آلوده است. باقیمانده سموم و آفت کشها هم در آب رودخانه تجن وجود دارد. وقتی آب خام رودخانه مصرف میشود، انواع بیماریهای گوارشی هم بین مردم روستا شایع میشود. میگویند هر دو سال یکبار؛ یک نفر به خاطر ابتلا به سرطان میمیرد. روستا سابقهای دیرین دارد.
بیش از ۲۵۰ سال است که مردم آن از طریق چشمهای که در بالای کوه است آب مورد نیاز خود را تامین کردهاند اما این روزها چوب و کاغذ مازندران جنگلهای حریم روستا را تصرف کرده و درختان منطقه را قطع میکند. در برخی مناطق فاصله درختان جنگلی به بیش از ۱۰۰ متر هم میرسد. بر خلاف قوانین رایج که فصل قطع، زمستان است؛ حتی در دل تابستان هم اره برقیها در این منطقه از کار نمیافتند. هنوز درختان تکه تکه شده در حاشیه جاده منتظرند تا با کامیون به کارخانه حمل شوند. این برداشتها از جنگل، هوای منطقه را گرم کرده و چشمههای آب را خشکاندهاست. همان اندک آب باقی مانده در چشمه هم به دلیل فعالیتهای چوب و کاغذ مازندران به شدت آلوده شدهاست. آب چشمه انگل دارد چون حیات وحش هم سهم خود از این آب را میخواهند. سید علی کاظمی دهیار منطقه میگوید که از سال ۸۶ مشکل آب در منطقه حاد شد. در حال حاضر هم برای جلوگیری از مصرف آب خام رودخانه، وزارت نیرو هفتهای ۱۰ هزار لیتر آب با تانکر به روستا منتقل میکند. اما با توجه به حجم آبی که در منبع اصلی روستا ذخیره میشود، به نظر میرسد حجم آب تحویلی کمتر از ۱۰ هزار لیتر باشد.
اینجا در دل مازندران، استان سرسبز ایران به مردمان روستاهای نوکنده و پروریج آباد با تانکر آبرسانی میشود. محمد رضا رنجبر، رییس شورای روستا میگوید که ۲۰ سال قبل که سد شهید رجایی افتتاح شد، قرار بود از این سد یک انشعاب آب برای روستا در نظر گرفته شود تا زمینهای گندم و جو به باغات تبدیل شوند. با این شیوه، فرسایش خاک منطقه که به دلیل کشت روی شیب زیاد ایجاد شده هم متوقف خواهد شد.
رنجبر بیان میکند که از سال ۸۶ با ایجاد مشکل در آب شرب منطقه وزارت نیرو تصمیم گرفت تا با حفر یک چاه عمیق ۹۰ متری در حاشیه تجن و استفاده از پمپاژ آب، نیازهای آبی روستا را تامین کند. اما بهرغم پیشقدم شدن مردم روستا و اختصاص رایگان زمین و مسیر دسترسی به آن، چاه حفر شد اما هنوز پمپ مورد نیاز روی آن نصب نشدهاست. یحیی اکبری رییس سابق شورای دهیاری هم میگوید که ایجاد پمپاژ برای چاه آب حفر شده امسال بین ۵۰۰ تا یک میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. در حالی که اگر همان روزهایی ابتدایی حفر چاه این پمپ روی چاه نصب میشد با هزینههای بسیار کم میتوانستند آب را به روستا برسانند. او میگوید که بیش از سه هزار روستا در حاشیه رودخانه تجن قرار دارند که فاضلاب خام خود را در رودخانه رها میکنند و این آب آلوده به صورت خام برای رفع نیازهای مردم روستا استفاده میشود.
در ساعات پایانی روز درون روستا گشتی میزنیم. میگویند فقط روستا یک مخزن اصلی دارد که همان اندک آب باقیمانده در چشمه را درون آن ذخیره میکنند تا با آبی که تانکرهای وزارت نیرو به روستا منتقل میکند، مخلوط شده و در بین روستاییان توزیع شود. البته آب تانکر فقط یک ساعت در روز به داخل سیستم لوله کشی فرسوده روستا هدایت میشود و مردم در این یک ساعت باید ظروف پلاستیکی خود را از آب پر کنند. پروریج آباد مملو از پتانسیلهای گردشگری است. محل زندگی قرقاول و کبک است پس میتواند پذیرای پرنده نگرهای زیادی باشد. زیستگاه پلنگ ایرانی است و به فاصله نزدیکی از روستا، قلعهای تاریخی متعلق به دوره ساکاها وجود دارد. حتی سایت پرواز کایت هم در نزدیکی روستا ایجاد شده و همه چیز برای جذب گردشگر مناسب است. اما متاسفانه جاده دسترسی به روستا خاکی است و بهای آب معدنی در این منطقه سه برابر شهر است. در حال گشت و گذار در روستا برای بررسی پتانسیلهای گردشگری آن هستیم که صدای فریاد اهالی به گوش میرسد. میفهمیم آب به روستا آمدهاست.