دلایل التهاب در بازار برنج/ شالیکار و مردم ناراضی؛ دلال راضی

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: هر ساله همزمان با برداشت برنج افت چند هزار تومانی به ازای هر کیلوگرم در بازار برنج مازندران ثبت می‌شود و این وضعیت درحالی است که با اتمام دوره برداشت، دوباره قیمت‌ها افزایش می‌یابد.

با یک حساب سرانگشتی به این نتیجه خواهیم رسید که افت قیمت برنج در دوره عرضه و برداشت با سود کمتر کشاورز همراه است و افزایش قیمت در دوره پس از پایان عرضه، سود بیشتری را به جیب بنکداران، دلالان و واسطه‌ها روانه می‌کند.

اکثر شالیزارهای مازندران امسال به زیر کشت ارقام محلی نظیر طارم رفت و قیمت این محصول که تا قبل از برداشت تا کیلویی ۲۵ هزار تومان بود اکنون در فصل عرضه و برداشت به سختی تا ۲۰ هزار تومان می‌رسد و این وضعیت درحالی است که کشاورز آن را به قیمت پایین‌تر از نرخ کنونی باید به چرخه واسطه‌ به فروش برساند.

درحال حاضر عمده برنج دست دلالان و بنکداران است و این مسئله بازار این محصول استراتژیک را نوسانی و پرالتهاب کرده است که حذف ارز دولتی، تغییر گروه کالایی و افزایش قیمت برنج خارجی در کاهش قیمت محصول داخلی نقش آفرین بوده است.

نامناسب بودن قیمت برنج با تورم و هزینه‌های تولید و تأثیر مضاعف بنکداران و دلالان بر بازار برنج ایرانی، سبب شده تا به گفته فعالان بخش کشاورزی، دخل و خرج شالیکاران با یکدیگر همخوانی نداشته باشد.

یک شالیکار مازندرانی که خود را برای برداشت شالیزارش آماده می‌کند، در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: هزینه‌های تولید نظیر دستمزد کارگر، سم، نهاده‌های کشاورزی، وجین، هزینه برداشت و غیره سبب می‌شود تا هر کیلوگرم برنج برای کشاورز حدودی ۱۵ هزار تومان هزینه داشته باشد.

هزینه‌های تولید نظیر دستمزد کارگر، سم، نهاده‌های کشاورزی، وجین، هزینه برداشت و غیره سبب می‌شود تا هر کیلوگرم برنج برای کشاورز حدودی ۱۵ هزار تومان هزینه داشته باشد

حسن محمدی ادامه داد: افزایش هزینه‌های تولید در حالی بوده که شالیکار مجبور است برای تأمین هزینه‌ها، حداکثر برنج مرغوب خود را به قیمت بین ۱۶ تا ۱۷ هزار تومان به دلال و بنکدار بفروشد و آن وقت مصرف کننده باید آن را به قیمت بالای ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان خریداری کند.

وی با اظهار اینکه کشاورز و شالیکار نقشی در افزایش قیمت برنج ندارد بلکه دلال و بنکدار تعیین کننده اصلی است، می‌گوید: در حال حاضر شاهد آن هستیم که برنج‌های بی کیفیت خارجی بین ۱۴ تا ۱۷ هزار تومان به فروش می‌رسد، درحالی که برنج داخلی و محلی در مقایسه آن قیمتی ندارد.

عباس پورباقری رئیس اتحادیه صنف برنج فروشان استان مازندران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به نقش واسطه‌ها در افزایش قیمت برنج می‌گوید: اگر واسطه‌ها و بازاری ها نباشند و خرید فقط توسط دولت انجام شود، سرنوشت برنج شبیه گندم و دیگر محصولات می‌شود زیرا دولت به هرقیمتی که بخواهد خریداری و هر زمانی که تمایل داشته باشد، وجه آن را به کشاورز پرداخت می‌کند.

وی ادامه داد: بازاری و واسطه حلقه واسطه بین کشاورز و مصرف کننده به شمار می‌رود و اگر این گروه برنج را از کشاورز خریداری نکند، ترس ماندن برنج روی دست شالیکار همواره وجود دارد چرا که مرکزی برای عرضه مستقیم برنج توسط کشاورز به مصرف کننده وجود ندارد.

پورباقری درباره قیمت برنج نیز می‌گوید: مغازه دار و بنکدار طبق قانون باید ۲۰ تا ۲۵ درصد سود ببرد و اگر بخواهیم با قیمتی که دولت برای خرید ارائه می‌دهد، برنج از کشاورز خریداری کنیم، شالیکار متضرر خواهد شد.

مغازه دار و بنکدار طبق قانون باید ۲۰ تا ۲۵ درصد سود ببرد و اگر بخواهیم با قیمتی که دولت برای خرید ارائه می‌دهد، برنج از کشاورز خریداری کنیم، شالیکار متضرر خواهد شد

وی در عین حال غیرفعال شدن برخی شالیکوبی ها به دلیل هزینه‌های بالا و استهلاک دستگاه‌ها را از دیگر مشکلات عنوان می‌کند و می‌گوید: عمده برنجی که تاکنون وارد بازار شده از شهرهای فریدونکنار و بابلسر هست و این محصولات حدود ۲۰ هزار تومان توسط بنکدار و فروشگاه دار خریداری می‌شود.

وی با اشاره به مشکلات فراروی تبدیل شلتوک به برنج در شالیکوبی ها اشاره می‌کند و می‌گوید: قبلاً هر قطعه لاستیک دستگاه پوست کن شلتوک را ۷۰۰ هزار تومان خریداری می کریدم و اکنون این قطعه به سه میلیون تومان رسیده است.

مسعود فرجی شالیکوبی دار و رئیس اتحادیه گونی دوزان مازندران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مشکلات این قشر می‌گوید: کمبود نیروی کار از جمله دغدغه‌ها است و به دلیل سخت و زیان آور بودن، نیروی بومی راغب به فعالیت در این حرفه نیست و ناچاریم از نیروی غیربومی استفاده کنیم.

وی درباره کارمزد شالیکوبی ها برای تبدیل برنج نیز می‌گوید: کارمزد تا سال گذشته ۶۸۰ هزار تومان به ازای هر تن بود که امسال به یک میلیون و ۷۵ هزار تومان رسیده است.

فرجی درباره نوسانات قیمت برنج با اظهار اینکه متأسفانه قیمت برنج در فصل برداشت کاهش و سپس افزایش می‌یابد، ادامه داد: واردات برنج خارجی در نوسانی شدن بازار برنج داخلی تأثیر بسیار زیادی دارد.

گلایه مصرف کننده از نرخ بالای برنح

درحالی که شالیکار و کشاورز از قیمت پایین برنج در آستانه فصل برداشت گلایه دارند، مصرف کنندگان از قیمت بالای آن شکوه می‌کنند و معتقدند افزایش چندبرابری قیمت برنج در سال‌های اخیر سبب شده تا این محصول غذایی از سفره بسیاری از خانوارها حذف شود.

یک شهروند ساروی با اشاره به گرانی قیمت برنج می‌گوید: واقعاً بسیاری از خانواده‌ها توان خرید برنج کیلویی تا ۲۵ هزار تومان ایرانی و محلی را ندارند و اگر برنج‌های به اصطلاح خارجی و ارزان قیمت نباشد، ماه‌ها از طبخ برنج در منزل خبری نیست.

نوسانات قیمت برنج در حالی است که عزیزاله شهیدی فر رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه تعیین کننده اصلی قیمت برنج، عرضه وتقاضا است، می‌گوید: اگر قیمت برنج طبق تورم و هزینه‌های تولید واقعی نشود، اقتصاد کشاورزان به مخاطره می‌افتاد و کشاورزان برای حفظ مزارع دچار تردید خواهند شد.

وی با بیان اینکه واردات برنج باید با ارز نیمایی باشد نه دولتی، ادامه می‌دهد: هنوز بخشی از برنج‌های وارداتی با ارز یارانه‌ای و دولتی در انبارها وجود دارد که باید در قالب سبد معیشتی بین نیازمند و یا نیروهای مسلح توزیع شود.

مازندران سالانه بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن شلتوک و یک میلیون و ۵۰ هزار تن برنج در ۲۱۵ هزار هکتار از شالیزارها تولید می‌کند که ۴۰ درصد نیاز کشور را پوشش می‌دهد.