ارزیابی ابعاد و مؤلفههای تابآوری شهری به منظور کاهش خسارت ناشی از سیل
در دفاع از یک رساله دکتری در مازندران، ارزیابی ابعاد و مولفههای تابآوری شهری به منظور کاهش خسارت ناشی از سیل در مناطق حساس، بررسی شد.
به گزارش پایگاه خبری چهاردانگه، به نقل از ایسنا، امروزه افزایش تاب آوری نسبت به سوانح طبیعی به حوزهای مهم و گسترده تبدیل شده است، به طور ی که در حال حاضر از حرکت همزمان و متقابل توسعه پایدار و مدیریت سوانح به سمت افزایش تاب آوری بحث میشود. تاب آوری بجای جلوگیری یا کاهش اثر خسارات و تلفات ناشی از بلایای طبیعی، بر بالا بردن عملکرد یک سیستم در مواجهه با مخاطرات تمرکز میکند.
بر این اساس شمسیسادات میراسدالهی در رساله دکتری خود در رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری در دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، ارزیابی ابعاد و مؤلفههای تابآوری شهری به منظور کاهش خسارت ناشی از سیل را مورد مطالعه قرار داده است.
عدم توجه به جنبههای اجتماعی و مشارکتی در افزایش تابآوری
میراسدالهی در جلسه دفاع از رساله خود، با اشاره به اینکه سیل به عنوان یکی از بلایای طبیعی و به شکل طغیان رودخانهها رخ میدهد، اظهار کرد: به گفته کارشناسان سیلابها بسیار زودتر از دورههای بازگشت طبیعی به وقوع میپیوندند که تقویت شاخصهای تاب آوری تا حد زیادی میتواند در تعدیل و کاهش خسارات مربوط به سیلاب اثرگذار باشد.
وی با بیان اینکه مسئله تحقیق در شهر گرگان ارزیابی ابعاد و مؤلفههای تاب آوری شهری به منظور کاهش خسارت ناشی از سیل بوده است، ادامه داد: مطالعه از بعد هدف کاربردی از نظر ماهیت توصیفی تحلیلی و میدانی و اطلاعات کتابخانه ای و میدانی و مهمترین ابزار آن فیش جداول نمودارها و پرسشنامهها بوده است.
این دانشجوی دکترا، جامعه آماری این پژوهش را از گروه نخبگان و شهروندان ساکن در شهر گرگان عنوان کرد و افزود: بر اساس جدول مورگان برای هر جامعه ۳۸۳ نمونه انتخاب شده است و پرسشنامه مربوط به هر گروه به صورت نمونه گیری تصادفی ساده بین دو گروه توزیع و جمع آوری شد که در نهایت دادهها توسط نرم افزار spss پرداخته شده و از طریق Gis مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میرشمسی افزود: در بخش نخبگان مشخص شده است که وضعیت تاب آوری در منطقه مورد مطالعه در بروزرسانی اطلاعات، ایجاد سیستمهای هشدار سریع، مرکز برنامه بازسازی از نیازهای جمعیت گرفتار در بلایا، تخصیص بودجه، اعمال قوانین ساخت و ساز قانونی و سرمایهگذاری در زمینه ایجاد زیربناهای کاهش دهنده خطر پذیری، به طور کلی وضعیت زیرساختی در حاشیه رودخانه زیارت در وضعیت مناسبی قرار ندارد.
وی تصریح کرد: در بخش شهروندان نیز مشخص شده است که تاب آوری گرگان به لحاظ شاخصهای نهادی و اجتماعی در وضعیت پایین بوده و در زمینه تاب آوری اقتصادی وضعیت متوسط را داشته است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در بخش بررسی تطبیقی مناطق مختلف در حاشیه رودخانه از نرم افزار GIS جهت تجزیه و تحلیل استفاده شد و نقاط آسیب پذیر هر یک از شاخصهای تاب آوری مشخص شد، خاطر نشان کرد: در کنار توجه به ابعاد سازمانی، نهادی، قانونی و اقتصادی که یکی از مهمترین مؤلفههای شاخصهای اجتماعی است، ایجاد تشکلهای مردم نهاد و انجمنهای داوطلبانه ترویج روحیه مشارکت پذیری و توجه به پیوستهای اجتماعی در مدیریت بحران از جمله سیلاب نقش مهم و مؤثری در افزایش تاب آوری دارد و این در حالی است که به جنبههای اجتماعی و مشارکتی در افزایش تاب آوری کمتر توجه میشود.
لزوم بهره گیری مدیران از راهکارهای ارائه شده در زمینه تاب آوری
صدرالدین متولی نیز در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه دانشگاه هم باید کارآفرین باشد و هم به موضوعات و چالشهای جامعه بپردازد، اظهار کرد: ارزیابی مؤلفههای تاب آوری شهر در مقابل سیلاب یکی از اهدافی است که در این رساله دنبال شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور تصریح کرد: این رساله دکتری در چهار مؤلفه حوزه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، مدیریتی، نهادی و زیرساختی کالبدی مورد بررسی قرار گرفته شد.
وی با اشاره به اینکه هرکدام از این مولفهها در نقاط مختلف آسیب پذیر نقشهای متعدد دارند، افزود: افزایش تاب آوری مؤلفههای یادشده یکی از روشهایی است که میتوان خسارت جانی و مالی کشور را کم کرد.
این استاد راهنما ادامه داد: دانستن تاب آوری این مؤلفهها که در چه سطحی قرار دارند و راهکار مناسب در جلوگیری از سیل خیزی و خسارت ناشی از سیل در این رساله مورد بررسی قرار گرفته است و بر این اساس باید صورت نقطهای مناطقی که در پهنه بندی خطر بالا در سیلاب قرار دارند مورد مطالعه قرار داده میشد که گامی نو در کشور است.
متولی با اشاره به اینکه پهنهبندی شهرهایی که در مقابل سیلاب آسیب پذیر هستند مورد مطالعه قرار گرفت، گفت: پهنههای مختلف دارای خطرهای مختلف متوسط و بالا هستند که با بررسی مؤلفهها و با توجه به اینکه همه مؤلفهها آسیب پذیر نیستند و حتی در بعضی از آنها رنج خیلی خوب مشاهده میشود آنهایی که از درجه پایینتر قرار دارند تاکید بیشتر میشود که اگر آنها تقویت شود به هیچ وجه آن منطقه دستخوش سیلاب نمیشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور در پایان یادآورشد: مسئولان کشور به ویژه مدیرانی که در حوزه مدیریت شهری در حال فعالیت هستند از این پروژه الگو برداری کنند و به جای تحمل هزینههای سنگین، از راهکارهای ارائه شده در این رساله برای رفع مشکلات بهره بگیرند.
گزارش از: زینب تذکاری خبرنگار ایسنا مازندران