نویسنده :حامد خلیلی ازنی
مردم فهیم بخش چهاردانگه از دیر باز همراه با تمام ایرانیان عید نوروز را گرامی می داشتند و همچنین رسوم مخصوص به خود را داشتند. گرچه در سال های اخیر بعضی از این رسوم با تغییر نوع زندگی به فراموشی سپرده شده و یا دچار تغییر شده است . در این مختصر به بعضی از آداب رسوم مردم بخش چهاردانگه در نکوداشت نوروز اشاره می نماییم:
۱)خانه تکانی: مردم منطقه در اسفند ماه شروع به گرد گیری و ترمیم دیوار خانه های خود می کردند و با گل سفید و مخلوط گل و پهن گاو اقدام به تمیز نمودن دیوار خانه های خود که در طول زمستان به علت دود هیزم که سیاه شده بود می کردند که آن را «بیندوستن» می گفتند.
۲) تهیه لباس برای اعضای خانواده به خصوص در گذشته پارچه می خریدند و خیاط را به خانه می آوردند و برای اعضای خانواده لباس می دوختند.
۳) نوروز خوانی – نوروز خوانان در اواخر اسفند با نوروز خوانی که در کوچه پس کوچه های روستا ها می کردند آمدن بهار را مژده می دادند.
نوروز خوانان به خانه‌های مردم می‌رفتند وشعر می‌‌خواند:
باد بِهارون بِیَمو / نوروز سِلطون بِیَمو
مژده هادین دوستان / گل به گلستون بیمو
بهار آمد بهار آمد خِوش آمد / علی با ذولفقار آمد، خِوش آمد
وهمچنین در وصف صاحب خانه شعر می خواندند و در پایان صاحب خانه نیز با دادن پول، شیرینی، گردو، تخم مرغ ، از آنان پذیرایی می کرد.
۴) خانم ها اقدام به تهیه سمنو، انواع حلوا ، کماج و کلوچه برای سفره عید می نمودند.در گذشته های دور از میوه بر سر سفره های نوروزی خبری نبود.
۵) پخت آش گزنه در آخر چهار شنبه. اعتقاد دارند همه افراد خانواده باید آش گزنه را بخورند تا از دست گزنده درآن سال در امان باشند.
۶) چهارشنبه سوری : جوانان با روشن کردن آتش و پریدن از روی آن اقدام به شادی و جشن می کردند.
۷) غروب قبل از تحویل سال مردم به سر مزار می رفتند و برای اموات خود خیرات می نمودند و با خواندن فاتحه یاد عزیزان سفر کرده را گرامی می داشتند به این روز در فرهنگ مردم چهاردانگه «عرفه» می گفتند.
۸) مادرامه – یکی از اعضای خانواده که عموما از بچه ها انتخاب می شد چند لحظه فبل از تحویل سال به بیرون خانه می رفت با تحویل سال با سینی که حاوی قرآن، آیینه، آب، سبزه قرار دارد، وارد خانه می‌شود. چهارگوشه اتاق‌ها را آب می پاشد، قرآن را کنار سفره هفت سین می گذارد و شاخه‌های سبز(درخت آلوچه) را به این نیت که سال سرسبز و خوش و خرمی برای خانواده باشد، جلوی در اتاق آویزان یا روی طاقچه اتاق می گذارد و فرا رسیدن سال جدید را به اعضای آن خانواده تبریک می گفت. این فرد وارد همه اتاق ها می شد و کنار دیوار ها مقداری آب به عنوان روشنایی و پاکی می ریخت.و تا این فرد وارد اتاق ها نمی شد کسی حق نداشت وارد اتاق شود.
۹) دیدار با بزرگان فامیل و افرادی که در سال گذشته یکی از عزیزان خود را از دست داده بودند در اولویت بازدید بودند. بازدید گروهی به صورت پیر مردان و جوانان جدا از هم انجام می گرفت و از تمام اهالی روستا بازدید می نمودند.
۱۰)به بچه ها عموما تخم مرغ و حلوا هدیه می دادند.
۱۱) تخم مرغ جنگی – یکی از تفریحات جوانان در ایام عید نوروز تخم مرغ جنگی بود. به این صورت که دو نفر تخم مرغ ها را به هم می زدند. کسی که تخم مرغ او می شکس بازنده بود.
۱۲) گلی کا ( بازی با چوب) و تاب ( تو) بازی از سرگرمی های دیگر مردم در ایام عید نوروز بود.
۱۳) سیزه به در: مردم در روز سیزه به طبیعت می رفتند و به خصوص جوانان نیت می کردند و سبزه را به هم گره می زدند به امید اینکه با باز شدن این گره ها گره مشکلات آنها باز شود.
۱۴)طرف خانواده ی داماد لباس و مقداری شیرینی و … بعنوان عیدی به خانواده عروس داده می شود که از نظر اجتماعی مهم بشمار می رود.
