روستاهای مازندران؛ مقصدهای متفاوت گردشگری

طی دو دهه اخیر بسیاری از روستاهای مازندران دچار تغییراتی اساسی در ساختار و بافت و حتی فرهنگ بومی شدند. اما هنوز روستاهای متعددی را می‌توان در مازندران یافت که هویت روستا بودن‌شان حفظ شده است. در این گزارش تعدادی از این روستاها که ویژگی‌های ممتازی نسبت به سایر روستاهای مازندران دارند و می‌توانند مقصد سفر باشند را بسیار کوتاه و گذرا معرفی کرده‌ایم:

 

مالخواست

یکی از روستاهای دهستان پشتکوه بخش چهاردانگه شهرستان ساری که برای رسیدن به آن باید وارد جاده کیاسر شد. مالخواست از روستاهایی است که اقامتگاه بوم‌گردی روستایی با معیارهای زندگی بومی دارد. نزدیکی روستا با چشمه سورت هم از دیگر ویژگی‌های این روستاست.

وجود روستاهای دیگری مانند «اوروست» و «قلعه‌سر» در همسایگی این روستا فرصت گشت‌وگذار در چند محیط روستایی دیگر را هم به شما می‌دهد. اما ویژگی بارز مالخواست معماری سنتی آن است. مازندران چهار اقلیم ساحلی، دشت، جنگل و کوهستان دارد که هر کدام سازه‌های خود را می‌طلبند. برای آشنایی با معماری مناطق کوهستانی مازندران و حضور در یک بافت سنتی، مالخواست گزینه خوبی است. روستاهای پشتکوه تا حدودی دست نخورده باقی مانده‌اند. شاید اگر نهادهای مرتبط با روستاها به ساخت‌وساز مناطق روستایی نگاه ویژه داشتند و هر بنایی اجازه ساخت نداشت، امروز دهستان پشتکوه چهاردانگه ساری را می‌شد به عنوان یک ظرفیت عظیم در معماری بومی معرفی کرد.

هنوز دستان هنرمندان صنایع دستی در این معماری‌ها جاجیم و چادرشب و گلیمچه تولید می‌کند. دستان مردان کهنسال هم مشغول تولید تزیینات چوبی و لاک‌تراشی است. هنرهایی که در دل این معماری‌های قدیمی رواج دارند.

در مالخواست یکی از اهالی محوطه‌ای را به پذیرایی از گردشگران و تولید محصولات روستایی مانند عسل، محصولات دامی، انواع میوه و فرآورده‌های آن اختصاص داده که در آن محل اقامت هم وجود دارد و طی چند سال اخیر مورد توجه گردشگران خارجی قرار گرفته است. درختان مختلفی در باغ وجود دارند و نهری هم از دل باغ می‌گذرد.

عسل‌های این روستا کیفیت مرغوبی دارد. در مالخواست می‌توانید تجربه میل سه وعده غذای سالم کاملا بومی را کسب کنید. هم با پای پیاده و هم با اسب از مالخواست می‌توان به مناظر کم‌نظیر منطقه رسید. جایی در بالادست روستا که دامداران بیتوته می‌کنند و دارای چشمه‌های زیبایی است. دشت‌های اطراف روستا در منطقه شمال غربی چشمه سورت اوایل اردیبهشت پر از لاله‌های وحشی است. این دشت زیبا هنوز چندان مورد توجه گردشگران قرار نگرفته است.

چورِت

در بخش چهاردانگه یک روستای شاخص دیگر هم وجود دارد؛ «چورِت» که در حد فاصل ساری-کیاسر قرار گرفته دارای یک برکه یا دریاچه طبیعی است. چند دهه پیش به دلیل رانش زمین مسیر آب مسدود و محوطه‌ای بزرگ به یک مانداب بزرگ در میان جنگل‌های انبوه و وهم‌انگیز تبدیل شد. این روستا هم از اصالت بومی و معماری برخوردار است. البته معماری قدیم و جدید اینجا در هم مخلوط شده است. اما خانه‌های قدیمی هنوز وجود دارند.

زندگی چورتی‌ها هنوز بر پایه کشاورزی، دامداری و زنبورداری است. اقامتگاه هم وجود دارد. در این روستا چند جوان این هنر را داشتند که گردشگری روستایی را ساماندهی کنند. در چورت سفر راحتی را می‌توانید تجربه کنید. ضمن این‌که می‌توانید از غذاهای سنتی، صنایع دستی، دمنوش‌ها یا فرآورده‌های دامی مصرف کنید و به عنوان سوغات مازندران آن‌ها را بخرید.

ویژگی جذاب این روستا مسیر کوتاه پیاده‌روی تا دریاچه است که می‌تواند مقصد جذابی باشد. پیشنهاد می‌کنیم برای رسیدن به دریاچه حتماً پیاده‌روی گروهی داشته باشید. استفاده از اسب یا دوچرخه کوهستان هم برای عبور از این مسیر پیشنهاد می‌شود.

سنگده

سنگده روستایی سبز، قدیمی و با امکانات مناسب از توابع بخش دودانگه در ارتفاعات ساری و مرز بین شهرستان‌های ساری و سوادکوه است. برای رسیدن به این روستا هم از پل‌سفید و هم از جاده کیاسر می‌توان اقدام کرد. سنگده به لحاظ جذابیت‌های دیداری یک مقصد گردشگری بی‌نظیر است. علاوه بر وجود جنگل کم‌نظیر هیرکانی، آبشار و رودخانه‌ را در یک محدوده کوچک می‌توانید ببینید. وجود غارهای متعدد و آبشارهای پنجگانه خزه‌ای و صخره‌ای «اوبن» هم از جذابیت‌های منحصربه‌فرد این منطقه است. جنگل‌های اطراف سنگده از یک سو به پارک ملی کیاسر که از جنگل‌های بولا ادامه پیدا می‌کند و از طرفی هم به منطقه حفاظت‌شده استان سمنان که در حوزه شهرستان مهدیشهر است ختم می‌شود.

در اطراف سنگده پس از پیاده‌روی به منطقه تالارسربند می‌توان رفت که منتهی‌الیه محدوده تحت حفاظت صنایع چوبی فریم است. از آنجا به سمت جنگل‌های «مرس‌سی» که پوشیده از جنگل‌های هیرکانی است دسترسی دارید. رودخانه و آبشارها و صدای گله‌هایی که در دوردست‌ها دیده می‌شوند و تماشای پرندگان و دشت و کوه‌های «کیجاقلعه» و «خِرونرو» هم از جذابیت‌های این مسیر است. می‌توان اقامت موقتی در کنار دامداران یا با ایجاد کمپ‌های موقت داشت و بعد به سمت قله‌های ۳ هزار و ۶۰۰ متری خِرونرو حرکت کرد. این مسیر معمولاً مورد توجه اصفهانی‌ها، تهرانی‌ها، خراسانی‌ها و البرزی‌ها قرار دارد. سفر در سنگده همیشه آرام است. چون امکانات خوبی دارد و مردمش هم گردشگرپذیر هستند.

لفور

لفور شامل چند پارچه آبادی است. این منطقه از بابل، قائمشهر و سوادکوه امکان دسترسی دارد که همین یکی از ویژگی‌های بارز این منطقه زیباست. جذابیت‌های خاص خود را دارد، برای همین به معرفی یک روستا مانند لفورک نمی‌توان بسنده کرد. قرارگیری سد البرز در این منطقه بر جذابیت‌های طبیعی افزوده است. گروه‌های مختلف گله‌داران بزرگ را هنوز در این منطقه می‌بینید و فرصت دارید با سبک زندگی دامداری سنتی آشنا شوید. زیبایی‌های اقلیمی و فرهنگی این منطقه برخی تهیه‌کنندگان سینما و کارگردانان را ترغیب کرد که فیلم‌های سینمایی‌شان را در این منطقه بسازند.

هنوز موسیقی بومی و زندگی روستایی واقعی در این منطقه جریان دارد. در برخی روستاهای لفور مردم اقامتگاه‌هایی ساختند که حال و هوایی بومی دارند. برخی از استخرهای پرورش ماهی هم با ساختن محل پذیرایی و اتاق‌های محل اقامت فضاهای خوبی را برای حضور گردشگران ایجاد کردند.

صنایع دستی هم در این منطقه زنده و پویاست. لفور یکی از مراکز مهم صنایع دستی است. استفاده از خوراک و دمنوش‌هایی که در منطقه می‌رویَد هم فرصت دیگری برای گردشگری است. در مجموع لفور منطقه مناسب و امنی است که اگر گردشگر در آن دچار مشکلی شود به سرعت می‌تواند به محل رفع نیاز دسترسی پیدا کنند.

لاجیم

روستای لاجیم را با برج تاریخی آن می‌شناسند. برجی خشتی که در دوره فرمانروایی آل زیار بر تبرستان طی سال‌های ۳۱۶ تا ۴۴۳ هجری قمری ساخته شد. مسیر اصلی رسیدن به این روستا از شهر زیراب است که پس از طی یک جاده زیبا و روستای اتو به لاجیم می‌رسد. اما از جاده کیاسر نیز راه دسترسی به این روستا وجود دارد.

برای رفتن به لاجیم از جاده کیاسر باید وارد جاده سد سلیمان‌تنگه شد و پس از ورود به روستای «ورکی» و گذر از آن به سمت جنگل، با طی کردن یک جاده خاکی و جنگلی به طول ۷ کیلومتر وارد جاده‌ای آسفالته شد که ادامه آن پس از ۵ کیلومتر به لاجیم می‌رسد.

شورمست

اگر دل‌تان می‌خواهد در یک روستای قرار گرفته بین جنگل‌ها که کوچه‌ها و خیابان‌های سنگفرش شده دارد و رنگ و بوی بومی بودن در آن احساس می‌شود ساعاتی را بگذرانید و با کمی پیاده‌روی به یک دریاچه بین جنگل‌های هیرکانی برسید، شورمست بهترین گزینه ممکن است. روستایی در سوادکوه و با فاصله ۶ کیلومتری از شهر پل‌سفید که برای ورود به آن باید وارد جاده فرعی که در خروجی جنوبی شهر پل‌سفید قرار دارد شوید.

این روستا از معدود روستاهای مازندران است که طی سال‌های اخیر طرح هادی در آن با تمرکز بر حفظ ساختار بومی بافت روستایی و کف‌سازی و جداره‌سازی بر اساس معماری بومی انجام شد. یکی از لوکیشن‌های خوب برای ثبت عکس‌های یادگاری کوچه‌های همین روستا هستند. کمی هم که از روستا دور شوید به یکی از زیباترین دریاچه‌های جنگلی شمال ایران می‌رسید که با نام همین روستا حالا شهرتی بین‌المللی دارد.

 زروم

بین روستاهایی که برای سفر در شرق مازندران انتخاب می‌نید حتما روستای زروم از توابع شهرستان نکا را هم مد نظر قرار دهید. روستایی که می‌توان از آن به عنوان تنها روستای رنگی شمال کشور یاد کرد. اصلا بیراه نیست اگر بگوییم زروم رنگی‌ترین روستای ایران است. ذوق و سلیقه اهالی باعث شده که رنگ از در و دیوار و نرده‌های چوبی این روستا ببارد. تصور کنید که این رنگ‌ها در بین سبزینگی و رنگ‌های متعدد طبیعت منطقه چقدر می‌تواند زیبا باشد.

اگر قصد رفتن به زروم را دارید باید از کمربندی نکا به سمت هزارجریب بروید و پس از طی کردن ۶۰ کیلومتر، به رنگی‌ترین روستای ایران برسید. البته بعید هم نیست که زیبایی جنگل‌ این مسیر شما را چند بار متوقف کند. وارد روستا که شدید حتما یکی از نخستین تصاویری که به ذهن‌تان می‌رسد جعبه مدادرنگی است. مردمی مهربان دارد و به انواع محصولات سنتی و صنایع دستی می‌توانید بین این حجم از رنگ‌ دسترسی داشته باشید.

آغوزدره

روستایی در دهستان توسکاچشمه بخش مرکزی شهرستان گلوگاه وجود دارد که انگار خوشبختانه معماری‌اش در چند دهه گذشته متوقف شده است. آغوزدره از بهترین گزینه‌ها برای یک روستاگردی متفاوت است. سفری که بتوانید در آن حال و هوای روستاهای بومی مازندران در دهه ۴۰ و ۵۰ را حس کنید. برخی قسمت‌های روستا هنوز با بافت و معماری بومی قدیمی‌شان حفظ شده‌اند و عمده بناها همچنان با معماری بومی و قدیمی‌شان اعم از خشتی و چوبی و لارده‌ای پابرجا هستند. حمام قدیمی روستا نیز که از دوران قاجار به جا مانده ۱۵ سال پیش به ثبت ملی رسید.

جنت‌رودبار

غرب استان هم پر از روستاهای زیبا و منحصربه‌فرد است. یکی از زیباترین مناطق گردشگری طبیعی و روستایی مازندران در غربی‌ترین نقطه استان، دهستان جنت‌رودبار از توابع شهرستان رامسر است. روستایی که چشم‌اندازهای طبیعی و فرصت‌های گردشگری بسیار زیادی دارد. جنت‌رودبار روستاهای بکر زیادی را در خود جای داده است. سبک زندگی روستایی را هنوز می‌توان در این روستاهای بکر و سرسبز دید. تصاویری کاملاً بکر و گیرا از جنگل‌ها، رقص ابرها، آبشارهای کوچک و بزرگ و رودخانه و دشت‌های سرسبز همه در این دهستان گرد هم آمده‌اند.

انواع محصولات محلی هم در این منطقه وجود دارد. جنت‌رودبار یکی از مناطقی است که طی سال‌های اخیر بوم‌گردی با فعالیت تعدادی از جوانان و اهالی در آن رونق پیدا کرده است. می‌توانید از این فضای ایجاد شده برای گذراندن لحظاتی خوش در دل روستاهای بکر غرب مازندران استفاده کنید.

گرسماسر

از توابع بخش مرکزی شهرستان رامسر است و در مسیر جاده جنت‌رودبار و ۴۰ کیلومتری جنوب غربی شهر رامسر قرار دارد. این روستا به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در کشور انتخاب شده است. با دو هزار متر ارتفاع از سطح دریا زمستان‏هایی سرد و تابستان‏هایی معتدل دارد.

یک قلعه تاریخی در این روستا قرار دارد که گفته می‌شود، از آثار تاریخی به جا مانده از دوره حسن صباح است. بقایای دیوار قلعه از سنگ و ملاط، بر روی قله سنگی مخروطی‌شکل ساخته شده است.

رابینو در سفرنامه مازندران و استرآباد از این قلعه باستانی و روستای گرسماسر یاد کرده است. رستم‌سر، تله‌بن، راه‌کنار، مسجد آبجی، دزکول و فولادچشمه کوه گردش‌گاه‌های‌ این روستای ییلاقی هستند. گرسماسر در مسیر عبور کوهنوردانی است که برای استفاده از مناظر طبیعی و زیبای لپاسر به قله ۳۶۰۰ متری سماموس راهی می‌شوند.

سلیم‌آباد

اگر به غرب مازندران و تنکابن سفر کردید، بازدید از دهکده ملی سفال ایران را هم در برنامه‌ریزی سفرتان قرار دهید؛ سلیم‌آباد. فاصله چندانی از شهر تنکابن ندارد و از کمربندی این شهر پس از طی مسافتی کوتاه می‌توان به سلیم‌آباد رسید. روستایی که علاوه بر زیبایی‌های طبیعت، مهم‌ترین جاذبه آن کارگاه بزرگ سفال‌گری خاندان محبی است. سفال‌گری در این خانواده نزدیک به یک و نیم قرن قدمت دارد.

جواهرده

نمی‌شود از جاذبه‌های شهرستان رامسر حرف زد و به روستای جواهرده اشاره نکرد. روستایی که به دلیل آب‌وهوای مناسب و مطبوعش در تابستان به یکی از مقاصد مهم گردشگری تبدیل شده است. البته افزایش ساخت‌وسازها در سال‌های اخیر چهره این روستا را تغییر داد. اما جاذبه‌های طبیعی این روستا را همچنان نمی‌توان نادیده گرفت. در جواهرده امکانات اولیه رفاهی برای سفر مانند فروشگاه یا واحدهای اقامتی استیجاری وجود دارد. البته یکی از مشکلات رسیدن به جواهرده جاده نامناسب آن است که در سال‌های اخیر در چند نوبت دچار رانش شد.

دهستان دوهزار

دهستان دو هزار ۳۱ روستا را در خود جای داده است. دره سرسبز دوهزار در جنوب شهر تنکابن به دلیل جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فرد شرایط ویژه‌ای را ایجاد کرده است. چشم‌‏اندازهای بدیع کوهستانی، چمن‏زار و جنگل‌‏های مرتفع جلگه‌‏ای در این منطقه هر گردشگری را می‌تواند تا ساعت ها سرگرم کند. دره دوهزار یک مقصد طبیعت‌گردی با جاذبه‌‏های متنوع است. روستاهای واقع در این منطقه در تعطیلات نوروز محل حضور گردشگران از سراسر کشور هستند.

کندلوس

هر چند که کجور پر از روستاهای بکر و زیباست، اما نمی‌توان از روستاگردی در مازندران گفت و نام کندلوس را نیاورد. هرچقدر هم که تاکید بر سفر به این روستا تکرار شده باشد، باز هم باید یادآوری کرد که یکی از بهترین بسته‌های سفر روستایی در مازندران را می‌توانید در کندلوس بیابید. از نخستین موزه روستایی جهان گرفته تا غذاهای محلی، اقامتگاه‌های بومی روستایی و مدرن، بافت سنتی و بهسازی شده اصیل روستا، پوشش سنتی مردم، کوچه‌های سنگفرش و دیوارهای کاهگل و طبیعت زیبا و منحصربه‌فرد در کنار باغ‌های زیر کشت داروهای گیاهی و فروشگاهی برای سوغاتی‌های محلی را در این بسته گردشگری روستایی در اختیار دارید. اگر خوش‌شانس باشید و سفرتان با یک عروسی در روستا مقارن شود، می‌توانید از تماشای عروسی‌های بومی این روستای شناخته شده هم لذت ببرید.

آسیابسر

آسیابسر ۱۷ کیلومتر با بهشهر فاصله دارد. طبیعت کم‌نظیر، بکر و منحصربه‌فرد این روستا محیط زیبایی را برای گردشگری ایجاد کرده است.

قرار گرفتن روستای آسیابسر در کنار رودخانه و عوامل طبیعی مناسب موجب شد که این منطقه مکان مناسبی برای تاسیس آسیاب‌های آبی شود. گفته می‌شود تعداد آسیاب‌های آبی این روستا در حدود چهار قرن پیش به ۴۰ آسیاب می‌رسید که پس از گذشت زمان شمارشان کم شد و به مرور از کار افتادند که بقایایی از آن‌ها هنوز وجود دارد. اما جاذبه‌های تاریخی این روستا به آسیاب‌های تخریب شده ختم نمی‌شود.

مقبره سادات بابلکانی با نام‌های میرکمال‌الدین و میرشمس‌الدین بابلکانی که درقرن هشتم و نهم هجری در طوسان (آسیابسرکنونی) به خاک سپرده شدند در مرکز روستا به چشم می‌خورد.

آتشکده کیوس‌بن‌قباد ساسانی و قلعه طوس نوذر که به قلعه شاه‌نشین معروف است هم در ضلع جنوب‌غربی روستا از دیگر بناهای تاریخی این روستا به‌حساب می‌آیند. برای رفتن به این قلعه باید از ۵ خندق عبور کرد. قلعه نرگسی یکی دیگر از آثار باستانی این روستاست که در داخل جنگل واقع شده است.

لاویج

نام این روستا شهرتی فراتر از مرزهای ایران پیدا کرده است. چشم‌اندازی سرسبز و زیبا و آرامشی مثال‌زدنی در لاویج وجود دارد. برای رسیدن به لاویج باید به جاده نور-چمستان وارد شوید و پس از ورود به یک مسیر جنگلی به لاویج رسید. این روستا در ۱۸ کیلومتری جنوب چمستان قرار گرفته است.

زیبایی لاویج فقط در محدوده روستا نهفته نیست. از لحظه ورود به جاده جنگلی این روستا لذت سفر به لاویج آغاز می‌شود. جاده‌ای که در مسیر منتهی به لاویج جنگلی انبوه را در اطراف خود دارد. وجود مجموعه تفریحی کشپل در این مسیر هم از مزایای این محور جنگلی زیباست. آبگرم لاویج هم از اصلی‌ترین شاخصه‌های گردشگری این روستا به شمار می‌آید که سالانه هزاران مسافر را به خود جذب می‌کند.

یوش

هر کسی که حتی یک شعر نو خوانده باشد با نام نیما آشناست. شاعری که نام روستای پدری‌اش را به نام هنری خود پیوند زد. برای رفتن به یوش هم می‌توان از جاده آب‌پری رویان به بلده رفت، هم از جاده کندوان پس از پشت‌سرگذاشتن منطقه کجور به این روستا رسید و هم از جاده هراز اقدام کرد.

مسیر رسیدن به «یوش» هم جذاب دیدنی است. از جاده هراز باید وارد یک مسیر کوهستانی شد. اما از جاده‌های آب‌پری رویان و منطقه کجور تجربه گذر از مسیرهای جنگلی را نیز می‌توان داشت.

یوش علاوه بر این که خانه نیما را در خود جای داده و پذیرای دوستداران فرهنگ و ادب پارسی است، بافت تاریخی زیبا و طبیعتی چشم‌نواز دارد.

گل‌محله

این روستا از توابع دهستان چپکرود شهرستان جویبار است. وجود آب‌بندان قدیمی و امامزاده عبدالله مسافران زیادی را به این روستای هدف گردشگری جذب می‌کند. این روستا نیز مانند سایر روستاهای منتخب و هدف گردشگری موقعیت طبیعی ویژه‌ای برای رونق گردشگری دارد.

کردکلا

کردکلا در ۲۸ کیلومتری شمال غربی جویبار واقع شده است. وجود یک تکیه قدیمی که سال ۱۲۸۰ هجری قمری ساخته شده نشان‌دهنده قدمت این روستاست.

این بنا نمایی آجری و سقفی پوشیده از سفال دارد. دارای یک ایوان و شش ستون چوبی است که در ایوان آن کتیبه‌ها و نقاشی‌هایی از صحنه‌های جنگ، شکار حیوانات و مراسم مذهبی به چشم می‌خورد. اما کردکلا علاوه بر این جاذبه تاریخی موقعیت خوبی برای حضور گردشگران از نظر اقلیمی و طبیعی هم دارد.

هندوکلا

در اطراف شهر آمل روستاهای زیبای زیادی قرار دارند که یکی از این روستاها هندوکلاست. این روستا نیز در بین روستاهای هدف گردشگری استان دیده می‌شود. برای رفتن به هندوکلا باید وارد جاده آمل-بابل شد. در ابتدای مسیر به سمت بابل تابلوی ورودی روستا قابل مشاهده است.

سقانفار هندوکلا از قدیمی‌ترین مکان‌های این روستا محسوب می‌شود. در گوشه‌ای از میدان کوچک روستا، دو سقانفار به چشم می‌خورد که یکی از آن‌ها ساده و فاقد نقش و دیگری دارای نقوش بی‌شمار است. گستردگی خط و نوشته، موجب تمایز این سقانفار با نمونه‌های همسان خود شده است. به گونه‌ای که از تمام اشعار مرثیه دوازده‌بند محتشم کاشانی به صورت گزیده استفاده شده است.

نقش دیو سفید مازندران که چندین بار تکرار شده و نقش مردی برهنه و حیوانی در حال خوردن بدن او، از نقوش جالب این سقانفار است. اطراف هندوکلا پر از مناطق دیدنی و جاذبه‌های طبیعی است.

روستاهای لاریجان

این روستا که در کیلومتر ۸۰ مسیر آمل-تهران قرار دارد علاوه بر طبیعت زیبا و جاذبه‌های تاریخی، از نظر فرهنگی نیز قابل توجه است. وجود آیین‌های مختلف در این روستا، به ویژه آیین سنتی «ورف چال» این روستا را به یکی از روستاهای مطرح گردشگری تبدیل کرده است. محصولات لبنی و سنتی این روستا مانند بسیاری از روستاهای منطقه لاریجان به معنای واقعی جاذبه گردشگری غذایی محسوب می‌شوند.

در بخش لاریجان فرصت لذت بردن از حضور در چشمه‌های آب‌گرم را هم دارید. وجود چشمه‌های متعدد آب گرم با دمای بیش از ۶۰ درجه شهرتی بین‌المللی به لاریجان داده است. قرار گرفتن این چشمه‌ها و برخی روستاها و شهر رینه در پای قله دماوند هم از دیگر جاذبه‌های بخش لاریجان محسوب می‌شود.