روایتی از جریان زندگی در خانه های قدیمی کیاسر/ هنری که به تاریخ پیوست!

کوچه های باریک و خشتی کیاسر را به دنبال پیدا کردن خانه های قدیمی جست و جو می کنم؛تا بتوانم ردپای از هویت تاریخی؛فرهنگی کیاسر در انجا یافت کنم؛افسوس خانه های خشتی جای خود را به سیمان و اجر سرد داده اند.

بافت تاریخی ارزشمندترین میراث هر شهری است که فراموشی و تخریب ان مانع توسعه گردشگری در هر شهری میشود.در بافت های قدیمی؛بناهای نفیسی قرار دارد که؛
اصالت فرهنگی؛تاریخی؛سبک زندگی و معماری هر دیاری را نشان می دهد.

توجه به این بناها و احیای؛ ان اولویت اول مسولان هر شهر است. که”متاسفانه و متاسفانه”در کیاسر خبری از ان نیست.

دیار ما کیاسر نیز داری بناهای ناب و زیبا با سبک و صیاق خاص خود بوده که در قدیم تماما داری یک شکل و نما بوده و نمای منحصر به فرد به کیاسر می داده. که اینک تنها حداکثرچند تا از ان باقی مانده و بقیه تخریب شده و اثری از ان به جا نمانده است.

نگاهی داریم به این بناها:

خانه های کیاسر معمولا از نوع خشت خام و در دو طبقه؛

که با سقف چوبی؛که در گذشته های دورتر از ساقه برنج و نوعی علف به نام(گاله)پوشانده میشد و در زمان های نزدیکتر با (سیمکا).دیوارهای ان هم که معمولا قطور بوده اند و اندازه ان از۶۰ سانتی متر تا یک متر بوده است نیز از،مخلوط خاک ؛آب و قطعه های ریز جو و گندم به نام(ننگه)که موجب اتصال دانه های خاک بوده است.و خشت نامیده می شده درست شدند بدونه اسکلت.که سنگینی خشت ها موجب این بوده که وزن ساختمان را به زمین انتقال می داده و همچنین به عنوان عایق از ورود و خروج سرما و گرما در زمستان و تابستان استفاده می شد.

سقف اطاق از چوب های به نام(پردی) و (پلور) بوده که پشت ان را با گل می پوشانده تا به عنوان عایق عمل کند.ودر گذشته استفاده از بخاری های هیزمی و دود حاصل از ان این چوب ها را عایق می کرد تا از نفوذ موریانه و……جلوگیری کرده و مدت بیشتری سالم بمانند.

درب و پنجرها و نردها همه از چوب جنگلی بوده و درها معمولا یک لنگه بوده؛قد ان نیز کوتاه بود تا اینکه افراد با حالت خمیده وارد شوند. واین نشان تواضع و احترام بوده. است
درها معمولا به وسیله کلیدهای چوبی که(کلیندون)نامیده می شده قفل می شد. والبته بعدترها جای خود را به(زفلینگ) و قفل داده اند.

برای پنجرها از شیشه استفاده نمی شده و به جای ان پنجرها را دو لنگه و بزرگتر ساخته تا از نور بیرون استفاده شود و همچنین با چوب محافظ های مشبک زیبا نیز برای پنجره استفاده می شد.

برای رفتن به پشت بام نیز از نردبان های(چپر) از داخل اطاق یا ایوان استفاده می شد.

پنجرها ی نیز بودهاند که به صورت ریلی از پاین به بالا استفاده می شد به نام(ارستی)که خیلی محدود بوده است.

اطاق ها معولا در دو ردیف بالا و پایین داری طاق های فراون بوده برای گذاشتن وسایل و ملزومات زندگی. و معولا بین دو اطاق بعل هم نیز دری تبیعه میشد تا در صورت لزوم نیاز به بیرون رفتن از اطاق و رفتن به اطاق دیگر نباشد. مثل زمستان.

داخل خانه نیز به وسیله گل رس؛سفید؛قرمز؛زرد با مخلوط کردن اب؛گل رس؛پهن گاو به صورت زیبا(دست ایندو)می شد. و بازهم برای زیبایی خانه ان را با دو رنگ متفاوت گل رس زیبا می نمودند. گل رس هم از نزدیک محل به نام(گل چارون) اورده می شد.

درایوان طبقه پایین نیز از(کله) برای پخت و پز استفاده می شد. در ان زمان چیزی به نام آشپزخانه معمولا وجود نداشت

در خانه های پایین که معمولا حالت انباری داشت در پایین در سورا خی تبیعه می شد برای ترد مرع و خروس ها.

برای پوشش کف خانه نیز از نمد؛گلیج استفاده می شده. خارج خانه را نیز با گل رس زیبا می نمودند. حتی اگر در زمستان گوساله ای به دنیا می امد برای در امان ماندن گوساله از سرما ان را در خانه و در گوشه ای نگهداری می کردند.

خانه های قدیمی در عین سادگی داری زیبایی بودند. خانه های که داری حیاط بودند ودرب حیاط از چوب بود از درکوب های فلزی استفاده می شد یا در های اطاق داری طرح های کتیبه ای بوده است.یا بعضی خانه ها نمای های شبیه به شومینه داشتند.

به خاطر نزدیکی چشمه معولا خانه ها فاقد حوض بوده و حتی خانه ها حیاط نداشته و دیوار کشی دور خانه ها نبوده است. طویله را هم در نزدیکترین مکان نسبت به خانه درست می کردند تا دسترسی در شب ها و زمستان ها راحت تر باشد.

خانه های قدیمی سرشار از زیبایی؛ظرافت بوده و از مصالح موجود در محل استفاده می شد. و همه خانه ها یک شکل و متحدالشکل بودند. با کمترین امکانات خانه های مستحکم و زیبا ساخته می شد. هویت و اصالت در این خانه ها بود.

متاسفانه دیگر از ان همه خانه ها زیبا خبری نیست به جزء چند عکس؛و این جای بسی تاسف دارد. از این خانه می شد استفادهای به جا نمودند و جاذبه گردشگری؛ استراحتگاهی سنتی؛و منبع درامد شهر می شد.

نویسنده: علی جلایی کیاسری