دگردیسی نقش‌مایه‌های اساطیری مازندران در سیحون
نمایشگاه ” دگردیسی نقش مایه های اساطیری ” مولاییان اگر چه خارج از برنامه‌های هفته مازندران و بدون توجه به این موضوع برپا شده، ولی وجود بن مایه های اساطیری مازندرانی در آثارش حلقه وصل آن با این مناسبت شده است.
۱۴ آبان روز مازندران است و امسال برای گرامیداشت این روز برنامه های یک هفته ای تدارک دیده شده که تا بیستم آبان در نقاط مختلف استان ادامه دارد.
مولاییان در نمایشگاه دگردیسی نقش‌مایه‌های اساطیری ۲۰ تابلو بزرگ از جدیدترین نقاشی‌هایش را در گالری سیحون به نمایش گذاشت . همچنین در مراسم گشایش نمایشگاه که تعدادی از شاعران و هنرمندان مطرح کشور حضور داشتند، مجموعه شعر جدید مولاییان با نام «کبوتران نامه‌بر در سطل زباله تخم می‌گذارند» رونمایی شد. این کتاب را نشر جغد منتشر کرده است.
رحیم مولاییان در گفت‌وگوی تلفنی با خبرنگار ایرنا پیش از مراسم گشایش این نمایشگاه گفت: تمام نقاشی‌های این نمایشگاه محصول سال ۱۳۹۸ است که با ترکیب مواد مختلف تولید شده‌اند.
وی با اشاره به وجود نمادهای اساطیری در آثارش ، افزود: معمولا در آثار من موتیف‌هایی وجود دارد که در لایه‌های مختلف به امکانات مختلف بصری تبدیل می‌شوند. این موتیف‌ها و نمادها در دوره‌های مختلف تعاریف تازه‌ای پیدا می‌کنند. دگردیسی نقش‌مایه‌های اساطیری در واقع همین موضوع را بیان می‌کند که نمادهای اسطوره‌ای در آثارم قابلیت به روز شدن در زندگی امروز را دارند.
الهام از سقانفار
این نقاش مازندرانی در مورد ارتباط مجموعه جدیدش با مجموعه‌های قبلی هم گفت: بی‌تردید این مجموعه نمی‌تواند بدون پشتوانه آثار قبلی باشد. موضوع و مفهوم آثار، انتخابی است که در درازمدت اتفاق می‌افتد. تلخی و شیرینی زیستی من در جهان معاصر منجر به تفاوت تجربی در حیطه‌های بصری می‌شود. یا شناخت‌های بصری که از تجربیات کار با مواد مختلف به دست می‌آورم، اما در مجموع ساختار و زمینه کار، زیرمجموعه‌ای از همان کارهای اسطیری است که پیش‌تر تولید کرده‌ام و در ادامه آن مسیر قرار دارد.
مولاییان با بیان این‌که نمادهای بومی مازندران نقش مهمی در آثارش دارند، گفت: برای استفاده از نمادهای اساطیری، از سال‌ها پیش نگاه جدی‌تری به فرهنگ بومی زادگاهم داشتم. در دهه ۷۰ و ۸۰ از بیشتر سقانفارهای مازندران بازدید کردم. نقش و نگارهای این بناها نگرش و دید من را در نقاشی تغییر دادند و سبب شدند که داشته‌های فرهنگی و بومی خودمان را در آثارم برجسته کنم.
وی افزود: در آثارم از نمادهای بومی مازندران و عناصر به کار رفته در نقش‌مایه‌های موجود در معماری‌های مازندران همواره استفاده کرده‌امریا، اما معتقدم که یکی از ارزش‌های ماندگاری اسطوره‌ها در این است که قابلیت تبدیل به امکانات و مفاهیم را دارند. در کارهای من هم نمادها تعریف قطعی ندارند. به همین دلیل قابلیت اجرایی در زندگی امروز را دارند. این جابه‌جایی اسطوره‌ها در آثار من طی دوره‌های مختلف دیده می‌شود.
بومی‌گرایی انتزاعی
وجود بن‌مایه‌های اساطیری بومی مازندران در آثار مولاییان و نوع نگرش این هنرمند به نمادها و اسطوره‌ها در آثارش، معمولا مورد توجه اسطوره‌شناسان نیز قرار می‌گیرد و برای آنان نیز جذاب است.
دکتر ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق نویسنده و اسطوره‌شناس و استاد دانشگاه شهید بهشتی درباره آثار مولاییان و نمایشگاه دگردیسی نقش‌مایه‌های اساطیری معتقد است که بومی‌گرایی و نمادپردازی‌های کهن‌نیاکانی در دوره‌ای از ادوار هنری این هنرمند در وهله اول چشم هر بیننده‌ای، بویژه بیننده غیر بومی را خیره می‌سازد.
وی بر این باور است که تماشای دگردیسه شده نقش‌مایه‌های سقاتالارها، نگاره‌های قجری، هنر لاک الکلی روی چوب یا موجودات شگرفی چون فرشتگان و آفریدگان وهمی بالدار، موجودات ترکیبی، ماهی – پرنده، دیو – پرنده، ماهی – انسان، پرنده – انسان و شیر – انسان، تماشاگر را به اعماق اماکن سنتی سقانفارها، تکایا و زیارتگاه‌ها می‌برند و بهره‌مندی از فضاهای مینیاتوری جدید مخاطب را به جهانی باستانی و رازگونه می‌کشاند.
به اعتقاد اسماعیل‌پور مطلق، در تماشاخانه هنرمند می‌توان روزها و ساعت‌ها به تماشای صورت‌های ازلی نشست که کهن‌نمونه‌های بازآفریده ذهن آفرینشگر مولاییان هستند.
این اسطوره‌شناس معتقد است که روایات اساطیری که سوژه‌ها و روایاتی بصری‌اند و در نهان خود داستان‌ها و قصه‌هایی درونی را روایت می‌کنند، ناخودآگاه ملهم از آثار بدیع و اسطوره‌پردازانه «هانیبال الخاص» هستند که به گونه داستان‌پردازی‌های آیینی سنتی، ولی در قالب بومی ویژه هنرهای سنتی مازندران نگاریده شده‌اند.
استاد دانشگاه شهید بهشتی ترکیب مواد در آثار و تابلوهای مولاییان را بخشی از شناسنامه هنری مولاییان در آثارش می‌داند و معتقد است که بهره‌گیری از تکه‌پاره‌های روزنامه، چوب و مواد و مصالح دیگر با نقوش ماهی–انسان و ماهی–پرنده‌ها، طرح‌واره‌های قدیمی روی نمد، جاجیم و گلیم و حصیر که یادآور خاطرات کودکی هنرمند هستند و به ویژه در آثار اخیر او به چشم می‌خورد تحولی نو در فرایند هنری است.
شعر و طرح
مولاییان که سال ۱۳۹۳ مجموعه شعر «رنگ‌خوانی» را منتشر کرد، درباره مجموعه شعر جدید خود که امروز روگشایی شد گفت: فضای شعرهای من معمولا در عین حال که وجه انتزاعی زبانی دارد، فضایی تصویری نیز هست. «کبوتران نامه‌بر در سطل زباله تخم می‌گذارند» نیز تلفیقی از اشعار کوتاه و بخشی از طراح‌های من است که با توجه به ارتباط مفهومی بین طرح و شعر در کنار هم قرار گرفته‌اند.
مولاییان افزود: این مجموعه شعر با حضور ناشر و هنرمندان و شاعران روگشایی می‌شود و پخش آن نیز در سراسر کشور آغاز خواهد شد.
نمایشگاه دگردیسی نقش‌مایه‌های اساطیری تا ۲۹ آبان هر روز – به جز دوشنبه‌ها – از ساعت ۱۱ تا ۱۹ و روزهای جمعه از ساعت ۱۶ تا ۲۰ در گالری سیحون برپا خواهد بود.
