آیین و آداب عید سعید فطر در منطقه ی دوسرشمار

قبل از هر چیز فرا رسیدن عید سعید فطر، عید رمضان را به همه ی روزه داران عزیز چهاردانگه تبریک و تهنیت عرض می کنیم. امیدواریم در ماه مبارک رمضان علاوه بر قبولی طاعات و عبادات شما بزرگواران، توانسته باشیم نهایت استفاده و بهره را از این ماه عزیز فیض زیادی برده و دست پر به استقبال عید فطر رفته باشیم.

ماه مبارک رمضان با رویت هلال ماه شوال در غروب آخرین روز ماه رمضان به پایان می رسد. اولین روز ماه شوال عید فطر یا عید رمضان است. عید فطر یکی از اعیاد بزرگ ما مسلمانان است. مسلمانان با آیین ها و آداب و رسومی خاصی این عید بزرگ را گرامی می دارند. مردم منطقه ی دوسرشمار ( بالاده ، پایین ده ، تیله بن ، قلعه ، میرافضل واوسر ، واوسرنو – دهستان چهاردانگه، بخش چهاردانگه ) نیز همراه با دیگر مسلمانان، این عید بزرگ را با شکوه خاصی گرامی می دارند که آن را به طور خلاصه بازگو می کنیم.

در گذشته که وسایل ارتباط جمعی مثل رادیو و تلویزیون نبود مردم به ویژه ریش سفید ها و بزرگ تر ها جهت دیدن هلال ماه شوال در غروب آخرین شب های ماه رمضان ( غروب شب ۲۹ و ۳۰ رمضان ) در بلندی ها به آسمان خیره می شدند تا هلال ماه شوال را رویت کنند و با رویت هلال ماه شوال با شادی و شعف با اعلام آن عید فطر را به یکدیگر تبریک می گفتند. اگر هوا مساعد نبود علمای منطقه که در آبادی های دور و نزدیک بودند با فرستادن پیکی ، رویت ماه شوال را به دیگر روستاها خبر می دادند. در این مورد بزرگان منطقه بسیار حساس بوده و تا کاملاً مطمئن نمی شدند، هرگز روزه ی شان را افطار نمی کردند. آن ها می گفتند: در اول ماه رمضان  «  نَوین و بشنا » و در اول ماه شوال « بوین نشنا ». این حساسیت به دلیل این بود که اولا نمی خواستند حتی یک روز هم روزه شان سهوا افطار کنند دوم این که روزه گرفتن در روز عید فطر، یعنی اول ماه شوال حرام است. اما امروزه با وجود وسایل ارتباط جمعی به ویژه رادیو و تلویزیون که در شرایط کنونی می توان گفت که تنها وسلیه ارتباط جمعی منطقه است، زحمت رویت ماه را به خودشان نمی دهند بلکه از طریق صدا و سیما در جریال رویت هلال ماه شوال و اعلام عید فطر قرار می گیرند.

بعد از رویت هلال ماه با تبریک عید سعید فطر به یکدیگر در واقع عید فطر را به هم خبر می دادند . آن شب را هم مثل شب های دیگر ماه مبارک رمضان به مسجد می روند و آداب شب های این ماه و آداب مخصوص آن شب را به جا می آورند. زنان منطقه ی دوسرشمار چند روز مانده به عید فطر اسباب و اثاثیه منزل را مرتب می کنند. تدارکات روز عید فطر را که پختن نان محلی ( کالچه نون ) و شیرنی محلی ( سیو حلوا ، زرد حلوا و آغوز حلوا و قرتب ) و میوه و … می باشد را مهیا می کنند.

صبح روز اول شوال قبل از اذان صبح در گرمابه های عمومی روستاها یا در حمام خودشان غسل عید سعید فطر را به جا می آورند. نماز صبح را در اول وقت می خوانند و سفره ی عیدی را که با انواع نان و شیرینی های محلی که از قبل برای این روز آماده کرده اند می چینند. با طلوع آفتاب، اعضاء خانواده کنار سفره می نشینند و قبل از افطار کردن، فطریه ی خود را از مال خود جدا کرده و کنار می گذراند و مبلغی پول را دست به دست می چرخانند و به اصطلاح « در » می کنند. بعد با خرما و چای افطار می کنند و سپس جهت به جای آوردن نماز عید فطر به مسجد محله می روند تا با تصمیم روضه خوان محله و اگر روضه خوان نداشتند یکی از ریش سفیدان و بزرگان در همان مسجد نماز می خوانند یا به اتفاق هم به صورت گروهی به تنها امام زاده منطقه ی دوسرشمار یعنی امام زاده میر افضل می روند. این امام زاده در نزد اهالی منطقه ی دوسرشمار بسیار مورد احترام بوده و به  « تلون آقا یا آقاسر » معروف است.

نماز عید فطر در تلون آقا ( امام زاده میرافضل ) با هماهنگی روستا های منطقه ی دوسرشمار صورت می گیرد. البته طی بیست، سی سال گذشته و در پی مهاجرت اهالی منطقه ی دوسرشمار به دیگر نقاط استان مازندران و حتی سمنان به ویژه در زمستان که عبور و مرور سخت می شود اهالی منطقه ی دوسرشمار که در هر روستا و یا شهر واقع در دشت مازندران و سمنان سکونت دارند با اقتدا کردن به ریش سفید و بزرگی که در میان آنان است، نماز عید فطر را در منزل آن بزرگ و ریش سفید ادا می کنند. یاد مشد احمد دایی( کربلایی احمد فولادی قلعه ) به خیر، تا زمانی که زنده بود اهالی منطقه ی دوسرشمار که در روستای شهیدآباد بهشهر ساکن بودند در زمان عید سعید فطر به صورت گروهی و به تعداد زیاد به منزل ایشان می رفتند و به امامت آن خدا بیامرز نماز عید فطر را بر پا می کردند. یادم می آید که در برخی از مواقع تعداد اهالی به قدری بود که جای کافی برای همه وجود نداشت. در دیگر نقاط هم وضع به همین منوال بود.

بعد از پایان فریضه نماز عید فطر و زیارت آقا و فاتحه خوانی بر مزار اموات ، اهالی منطقه به روستا های خود می روند و به صورت گروهی با سرکشی از خانه های هم به تبریک گفتن این روز می پردازند. در ابتدا به منزل کسانی که در طی سال جاری عزیزی را از دست داده اند می روند و با ذکر فاتحه ، یاد و خاطر آن تازه گذشته را گرامی می دارند و ضمن تسلی بازماندگان برای متوفی آرزوی رحمت و مغفرت می کنند. بعد از بزرگ تر ها شروع می کنند به خانه یکدیگر می روند.

ناهار را معمولاً در خانه بزرگ خاندان خود یعنی پدر بزرگ یا پدر مهمان می شوند و آن روز یکی از روزهایی است که همه ی خانواده دور هم جمع می شوند و صفا و صمیمیتی بین همه به وجود می آید.

نویسنده: علی نظری