هدایت تحصیلی موضوعی است که عمدتا در سال تحصیلی اول متوسطه به آن پرداخته می‌شود. دانش‌آموزان در مقطع سال نهم، پس از امتحانات پایان سال، ارزیابی می شوند و اولویت‌بندی رشته‌های تحصیلی به آنها اعلام می‌شود. اگرچه عنوان شده مسائل مختلفی از جمله علاقه و سلیقه دانش‌آموز و خانواده و سپس نمرات تحصیلی، در هدایت تحصیلی موثر است اما به نظر می‌رسد نمرات تحصیلی نقش تعیین کننده‌تری دارد و در این میان آنچه بی‌اهمیت باقی می‌ماند علاقه دانش‌آموز است. فشار خانواده‌ها و تب کسب درآمد از طریق مشاغل پزشکی و مرتبط با آن، دانش‌آموزان را به سمت رشته تجربی سوق داده و صندلی‌های رشته علوم ریاضی و علوم انسانی خالی باقی مانده است.
تب پزشکی
در سال‌های نه چندان دور، دانش‌آموزان به اجبار در رشته‌های علوم نظری تحصیل می‌کردند و اگر دانش‌آموزی قصد تحصیل در هنرستان داشت به چشم شاگرد تنبل به او نگاه می‌کردند. این حافظه و همچنین بیکاری دانش‌اموختگان رشته‌های مهندسی و علوم انسانی، باعث شده خانواده‌ها آمال و آرزوهای خود را در تحصیل فرزند در رشته تجربی و یکی از رشته‌های پزشکی جست و جو کنند.
بسیار دیده شده دانش‌آموز با نمره ریاضی ۱۰، به اصرار خانواده در رشته تجربی یا ریاضی دیپلم گرفته و نتوانسته وارد دانشگاه شود و البته مهارتی هم برای اشتغال کسب نکرده است، یا دانش‌آموزی که برای تحصیل در رشته پزشکی، سال‌ها پشت کنکور مانده و هزینه بسیاری برای انواع کلاس‌های کنکور پرداخته در نهایت در رشته خاک‌شناسی پذیرفته شده است.
این در حالی است که دانش‌آموز رشته کیف‌دوزی یا خیاطی که در هنرستان تحصیل کرده به راحتی پس از دیپلم و یا در همان حین تحصیل، می‌تواند برای خود شغل و درآمد ایجاد کند.
البته هدف از این نوشتار، تعیین اهمیت رشته‌های تحصیلی نیست، شاید اگر فردی بر اساس علاقه در رشته خاک‌شناسی تحصیل کرده بسیار موفق‌تر از فردی باشد که به اصرار خانواده در رشته پزشکی درس خوانده است.
به نظر می‌رسد هدایت تحصیلی، مثلث وارونه‌ای شده که علاقه دانش‌آموز در کف آن قرار گرفته و البته نیاز بازار کار هم در آن نادیده گرفته شده است. دانش‌آموزان، آینده‌سازان این کشور هستند که با هدایت تحصیلی درست و تحصیل در مقاطع بالاتر، میتوانند به شکوفایی رسیده و توسعه سرزمین خود را رقم بزنند اما این چرخه معیوب، اکنون دانش‌اختگان بیکار را به جامعه تحویل داده و مازندران هم از این قاعده مستثنی نیست.
خطای استراتژیک در هدایت تحصیلی
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش مازندران در این زمینه به ایرنا گفت: برای هدایت تحصیلی دانش‌آموزان سعی می‌کنیم از موارد توصیه‌ای استفاده کنیم.
محمد شعبانی با بیان اینکه برای ما مهم است که بتوانیم هدایت تحصیلی را از پایه هفتم رصد کنیم، اظهار کرد: شناسایی دانش‌آموز در یک سال، خطای استراتژیک در حوزه تحصیلی است.
وی با اشاره به اینکه به دنبال رصد دانش‌آموزان از متوسطه اول هستیم، افزود: امیدواریم در آینده بتوانیم رصد دانش‌آموزان برای هدایت تحصیلی را از مقطع ابتدایی وارد شویم.
این مسئول با بیان اینکه در بحث انتخاب رشته، سلیقه دانش‌آموز به عنوان نخستین مولفه مطرح است، تصریح کرد: نظر اولیا، نکته دوم در هدایت تحصیلی دانش آموزان محسوب می‌شود.
شعبانی با تاکید بر تاثیر میزان نمره دانش‌آموزان در پایان ترم، ادامه داد: نظر معلمان هم از مولفه‌های مهم در هدایت تحصیلی است.
وی با بیان اینکه برای هدایت تحصیلی دانش‌آموزان از آزمون‌های مشاوره‌ای استفاده می‌کنیم چرا که این آزمون لایه‌های پنهان دانش‌آموز را پیدا می‌کند، خاطرنشان کرد: این مرحله از هدایت تحصیلی در حوزه رغبت‌سنجی بر اساس آزمون‌های استاندارد مشاوره‌ای است و در پایان این آزمون، تحلیل می‌شود که دانش‌آموز وارد کدام رشته تحصیلی شود.
صندلی‌های خالی علوم انسانی و ریاضی
معاون پژوهشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش مازندران با اشاره به اینکه با مشکلاتی در حوزه هدایت تحصیلی مواجه هستیم، اظهار کرد: تب شدیدی نسبت به رشته تجربی وجود دارد و فاصله گرفتن از رشته ریاضی و علوم انسانی، برای جامعه خطرناک است.
این مسئول با بیان اینکه راز توسعه در توجه به رشته ریاضی و علوم انسانی است، افزود: این در حالی است که به شدت گرایش دانش‌آموزان به این ۲ رشته کاهش یافته و زنگ خطر در این زمینه به صدا درآمده است.
شعبانی گفت: این شرایط باعث شد تا در هر شهرستان، سهمیه‌ای به رشته تجربی اختصاص یابد و اگرچه معتقد به رفتار تحکمی نیستیم اما مجبور به تعیین سقف شدیم.
وی با اشاره به سهم عجیب رشته تجربی که بیش از ۵۰ درصد انتخاب دانش‌آموزان را به خود اختصاص داده است، تصریح کرد: ۵۰ درصد باقی مانده هم مربوط به رشته‌های ریاضی، معارف، علوم انسانی، فنی و حرفه‌ای وکار دانش است.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش مازندران با بیان اینکه ۴۰ درصد از متقاضیان رشته تجربی، پشت کنکور می‌مانند، ادامه داد: این در حالی است که صندلی‌های رشته ریاضی و علوم انسانی در دانشگاه‌ها خالی می‌ماند.
این مسئول خاطرنشان کرد: اگر اقدامی در این زمینه صورت نگیرد باید زنگ بحران در هدایت تحصیلی را به صدا درآوریم.
شعبانی با اشاره به اینکه آموزش و پرورش می‌تواند بحث هدایت تحصیلی را تلطیف کند، اظهار کرد: بخش مهمتر کار، ظرفیت‌سازی برای اشتغال دانش‌آموخته‌های رشته ریاضی و علوم انسانی است تا امید به اشتغال داشته باشند.
وی با بیان اینکه مشاهده کرده‌ایم رتبه‌های تک یا ۲ و سه رقمی کنکور، وارد دانشگاه فرهنگیان شده‌اند، افزود: در مصاحبه با این افراد به این نتیجه می‌رسیم نه بر اساس علاقه بلکه به دلیل آینده شغلی، این رشته را انتخاب کرده‌اند و کسی که به شغل معلمی یا هر شغل دیگری علاقه نداشته و بر اساس ترس ناشی از امنیت شغلی آن رشته را انتخاب کرده باشد در آینده به این ردیف شغلی آسیب می‌زند.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش مازندران با اشاره به اینکه بورسیه‌ها فرصت خوبی برای رشته‌های ریاضی و علوم انسانی است، گفت: می‌توانیم با کارخانه‌ها تفاهمنامه منعقد کنیم تا آینده شغلی دانش‌آموختگان رشته‌های مهندسی تامین شود، راه بسته نیست و دولت می‌تواند در این زمینه ورود کند تا نیروی تحصیلکرده و ماهر، وارد محیط کار کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی شود.
این مسئول تصریح کرد: یکی از دلایلی که شرکت‌های خصوصی دارای مشکل هستند به خاطر نداشتن نیروی متخصص است چون افرادی با استفاده از رانت، وارد این کارگاه‌ها و واحدهای تولیدی شده‌اند که تخصص ندارند.
خانواده‌ها به علاقه فرزند خود اهمیت دهند
شعبانی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه آموزش و پرورش، نقش خود را در استعدادیابی و هدایت تحصیلی ایفا می‌کند، ادامه داد: خانواده‌ها باید علاقه فرزندان خود را شناسایی کرده و به آن اهمیت دهند.
وی با تاکید بر لزوم هوشیار سازی خانواده‌ها در زمینه هدایت تحصیلی، خاطرنشان کرد: در این زمینه نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم تا خانواده‌ها بر اساس سلیقه خود، برای فرزندان انتخاب رشته نکنند.
معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش مازندران با بیان اینکه در سال‌های اخیر نسبت به تجهیز هنرستان‌ها اقدام کردیم و رشته‌های جدید مانند موسیقی و عکاسی در هنرستان‌ها راه اندازی شده است، اظهار کرد: اگر کیفیت هنرستان‌ها را افزایش دهیم کارآفرینی در مقطع دیپلم اتفاق می‌افتد.
دوخت لباس مدارس توسط دانش‌آموزان هنرستانی
این مسئول با اشاره به اینکه امسال بخشی از دوخت لباس مدارس را به هنرستان‌ها واگذار کردیم، افزود: با این کار، هم هزینه دوخت لباس برای خانواه‌ها کاهش می‌یابد و هم کارآفرینی اتفاق افتاده و دانش‌آموز هم احساس خوبی نسبت به رشته تحصیلی خود دارد.
شعبانی گفت: پیش‌بینی ما این است ۸۰ هنرستان در سطح استان مازندران از این طرح استقبال کنند.
وی در پایان یادآور شد: علاقه، توانمندی دانش‌آموز و هدایت تحصیلی، همه در کنار هم فرد موفق را به جامعه تحویل می‌دهد.
/۱۸۹۹/۹۹۲۷
هدایت تحصیلی موضوعی است که عمدتا در سال تحصیلی اول متوسطه به آن پرداخته می‌شود. دانش‌آموزان در مقطع سال نهم، پس از امتحانات پایان سال، ارزیابی می شوند و اولویت‌بندی رشته‌های تحصیلی به آنها اعلام می‌شود. اگرچه عنوان شده مسائل مختلفی از جمله علاقه و سلیقه دانش‌آموز و خانواده و سپس نمرات تحصیلی، در هدایت تحصیلی موثر است اما به نظر می‌رسد نمرات تحصیلی نقش تعیین کننده‌تری دارد و در این میان آنچه بی‌اهمیت باقی می‌ماند علاقه دانش‌آموز است. فشار خانواده‌ها و تب کسب درآمد از طریق مشاغل پزشکی و مرتبط با آن، دانش‌آموزان را به سمت رشته تجربی سوق داده و صندلی‌های رشته علوم ریاضی و علوم انسانی خالی باقی مانده است.
تب پزشکی
در سال‌های نه چندان دور، دانش‌آموزان به اجبار در رشته‌های علوم نظری تحصیل می‌کردند و اگر دانش‌آموزی قصد تحصیل در هنرستان داشت به چشم شاگرد تنبل به او نگاه می‌کردند. این حافظه و همچنین بیکاری دانش‌اموختگان رشته‌های مهندسی و علوم انسانی، باعث شده خانواده‌ها آمال و آرزوهای خود را در تحصیل فرزند در رشته تجربی و یکی از رشته‌های پزشکی جست و جو کنند.
بسیار دیده شده دانش‌آموز با نمره ریاضی ۱۰، به اصرار خانواده در رشته تجربی یا ریاضی دیپلم گرفته و نتوانسته وارد دانشگاه شود و البته مهارتی هم برای اشتغال کسب نکرده است، یا دانش‌آموزی که برای تحصیل در رشته پزشکی، سال‌ها پشت کنکور مانده و هزینه بسیاری برای انواع کلاس‌های کنکور پرداخته در نهایت در رشته خاک‌شناسی پذیرفته شده است.
این در حالی است که دانش‌آموز رشته کیف‌دوزی یا خیاطی که در هنرستان تحصیل کرده به راحتی پس از دیپلم و یا در همان حین تحصیل، می‌تواند برای خود شغل و درآمد ایجاد کند.
البته هدف از این نوشتار، تعیین اهمیت رشته‌های تحصیلی نیست، شاید اگر فردی بر اساس علاقه در رشته خاک‌شناسی تحصیل کرده بسیار موفق‌تر از فردی باشد که به اصرار خانواده در رشته پزشکی درس خوانده است.
به نظر می‌رسد هدایت تحصیلی، مثلث وارونه‌ای شده که علاقه دانش‌آموز در کف آن قرار گرفته و البته نیاز بازار کار هم در آن نادیده گرفته شده است. دانش‌آموزان، آینده‌سازان این کشور هستند که با هدایت تحصیلی درست و تحصیل در مقاطع بالاتر، میتوانند به شکوفایی رسیده و توسعه سرزمین خود را رقم بزنند اما این چرخه معیوب، اکنون دانش‌اختگان بیکار را به جامعه تحویل داده و مازندران هم از این قاعده مستثنی نیست.
خطای استراتژیک در هدایت تحصیلی
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش مازندران در این زمینه به ایرنا گفت: برای هدایت تحصیلی دانش‌آموزان سعی می‌کنیم از موارد توصیه‌ای استفاده کنیم.
محمد شعبانی با بیان اینکه برای ما مهم است که بتوانیم هدایت تحصیلی را از پایه هفتم رصد کنیم، اظهار کرد: شناسایی دانش‌آموز در یک سال، خطای استراتژیک در حوزه تحصیلی است.
وی با اشاره به اینکه به دنبال رصد دانش‌آموزان از متوسطه اول هستیم، افزود: امیدواریم در آینده بتوانیم رصد دانش‌آموزان برای هدایت تحصیلی را از مقطع ابتدایی وارد شویم.
این مسئول با بیان اینکه در بحث انتخاب رشته، سلیقه دانش‌آموز به عنوان نخستین مولفه مطرح است، تصریح کرد: نظر اولیا، نکته دوم در هدایت تحصیلی دانش آموزان محسوب می‌شود.
شعبانی با تاکید بر تاثیر میزان نمره دانش‌آموزان در پایان ترم، ادامه داد: نظر معلمان هم از مولفه‌های مهم در هدایت تحصیلی است.
وی با بیان اینکه برای هدایت تحصیلی دانش‌آموزان از آزمون‌های مشاوره‌ای استفاده می‌کنیم چرا که این آزمون لایه‌های پنهان دانش‌آموز را پیدا می‌کند، خاطرنشان کرد: این مرحله از هدایت تحصیلی در حوزه رغبت‌سنجی بر اساس آزمون‌های استاندارد مشاوره‌ای است و در پایان این آزمون، تحلیل می‌شود که دانش‌آموز وارد کدام رشته تحصیلی شود.
صندلی‌های خالی علوم انسانی و ریاضی
معاون پژوهشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش مازندران با اشاره به اینکه با مشکلاتی در حوزه هدایت تحصیلی مواجه هستیم، اظهار کرد: تب شدیدی نسبت به رشته تجربی وجود دارد و فاصله گرفتن از رشته ریاضی و علوم انسانی، برای جامعه خطرناک است.
این مسئول با بیان اینکه راز توسعه در توجه به رشته ریاضی و علوم انسانی است، افزود: این در حالی است که به شدت گرایش دانش‌آموزان به این ۲ رشته کاهش یافته و زنگ خطر در این زمینه به صدا درآمده است.
شعبانی گفت: این شرایط باعث شد تا در هر شهرستان، سهمیه‌ای به رشته تجربی اختصاص یابد و اگرچه معتقد به رفتار تحکمی نیستیم اما مجبور به تعیین سقف شدیم.
وی با اشاره به سهم عجیب رشته تجربی که بیش از ۵۰ درصد انتخاب دانش‌آموزان را به خود اختصاص داده است، تصریح کرد: ۵۰ درصد باقی مانده هم مربوط به رشته‌های ریاضی، معارف، علوم انسانی، فنی و حرفه‌ای وکار دانش است.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش مازندران با بیان اینکه ۴۰ درصد از متقاضیان رشته تجربی، پشت کنکور می‌مانند، ادامه داد: این در حالی است که صندلی‌های رشته ریاضی و علوم انسانی در دانشگاه‌ها خالی می‌ماند.
این مسئول خاطرنشان کرد: اگر اقدامی در این زمینه صورت نگیرد باید زنگ بحران در هدایت تحصیلی را به صدا درآوریم.
شعبانی با اشاره به اینکه آموزش و پرورش می‌تواند بحث هدایت تحصیلی را تلطیف کند، اظهار کرد: بخش مهمتر کار، ظرفیت‌سازی برای اشتغال دانش‌آموخته‌های رشته ریاضی و علوم انسانی است تا امید به اشتغال داشته باشند.
وی با بیان اینکه مشاهده کرده‌ایم رتبه‌های تک یا ۲ و سه رقمی کنکور، وارد دانشگاه فرهنگیان شده‌اند، افزود: در مصاحبه با این افراد به این نتیجه می‌رسیم نه بر اساس علاقه بلکه به دلیل آینده شغلی، این رشته را انتخاب کرده‌اند و کسی که به شغل معلمی یا هر شغل دیگری علاقه نداشته و بر اساس ترس ناشی از امنیت شغلی آن رشته را انتخاب کرده باشد در آینده به این ردیف شغلی آسیب می‌زند.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش مازندران با اشاره به اینکه بورسیه‌ها فرصت خوبی برای رشته‌های ریاضی و علوم انسانی است، گفت: می‌توانیم با کارخانه‌ها تفاهمنامه منعقد کنیم تا آینده شغلی دانش‌آموختگان رشته‌های مهندسی تامین شود، راه بسته نیست و دولت می‌تواند در این زمینه ورود کند تا نیروی تحصیلکرده و ماهر، وارد محیط کار کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی شود.
این مسئول تصریح کرد: یکی از دلایلی که شرکت‌های خصوصی دارای مشکل هستند به خاطر نداشتن نیروی متخصص است چون افرادی با استفاده از رانت، وارد این کارگاه‌ها و واحدهای تولیدی شده‌اند که تخصص ندارند.
خانواده‌ها به علاقه فرزند خود اهمیت دهند
شعبانی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه آموزش و پرورش، نقش خود را در استعدادیابی و هدایت تحصیلی ایفا می‌کند، ادامه داد: خانواده‌ها باید علاقه فرزندان خود را شناسایی کرده و به آن اهمیت دهند.
وی با تاکید بر لزوم هوشیار سازی خانواده‌ها در زمینه هدایت تحصیلی، خاطرنشان کرد: در این زمینه نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم تا خانواده‌ها بر اساس سلیقه خود، برای فرزندان انتخاب رشته نکنند.
معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش مازندران با بیان اینکه در سال‌های اخیر نسبت به تجهیز هنرستان‌ها اقدام کردیم و رشته‌های جدید مانند موسیقی و عکاسی در هنرستان‌ها راه اندازی شده است، اظهار کرد: اگر کیفیت هنرستان‌ها را افزایش دهیم کارآفرینی در مقطع دیپلم اتفاق می‌افتد.
دوخت لباس مدارس توسط دانش‌آموزان هنرستانی
این مسئول با اشاره به اینکه امسال بخشی از دوخت لباس مدارس را به هنرستان‌ها واگذار کردیم، افزود: با این کار، هم هزینه دوخت لباس برای خانواه‌ها کاهش می‌یابد و هم کارآفرینی اتفاق افتاده و دانش‌آموز هم احساس خوبی نسبت به رشته تحصیلی خود دارد.
شعبانی گفت: پیش‌بینی ما این است ۸۰ هنرستان در سطح استان مازندران از این طرح استقبال کنند.
وی در پایان یادآور شد: علاقه، توانمندی دانش‌آموز و هدایت تحصیلی، همه در کنار هم فرد موفق را به جامعه تحویل می‌دهد.
/۱۸۹۹/۹۹۲۷
