حمل‌ونقل و جابه‌جایی مسافر و کالا در جوامع پیشرفته امروزی از اهمیت زیادی برخوردار است و جابه‌جایی آسان، ایمن، راحت و اقتصادی حرف اول را می‌زند.
امروزه نقش و جایگاه وسایل نقلیه عمومی در رفع چالش‌های درون‌شهری کاملا مشخص و قابل تامل است و تمامی کارشناسان اقتصادی و اجتماعی بر این واقعیت تاکید دارند که توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در سلامت جسمی و روانی جامعه تاثیر فراوانی دارد.
استان مازندران به عنوان یکی از پر ترددترین مناطق کشور از کمیت فراوان وسائل حمل و نقل عمومی برخوردار است اما یکی از مسایلی که همیشه جای سوال دارد و هیچ‌کس هم پاسخگو نبوده این است که چرا در این استان با وجود فراوانی کمی و به گفته مسئولان کیفی حمل و نقل عمومی همچنان نیمی بیش از ۹۰ درصد ترددهای استان با خوروهای شخصی انجام می شود؟
جالب است بدانید کارشناسان اقتصادی معتقدند هر وسیله نقلیه شخصی نیازمند ۷ مترمربع فضای خالی برای هر سفرکننده است، اما اتوبوس تنها ۱/۲ مترمربع فضا به ازای هر نفر نیاز دارد، به همین دلیل تجهیز یک شهر به سیستم حمل‌ونقل عمومی پرظرفیت، ایمن، راحت و کارا باعث متحد شدن اجزای یک جامعه برای حل مشکلات ترافیکی و محیط زیستی می‌گردد.
استان مازندران حدود ۱۱ هزار کیلومتر راه اصلی و فرعی دارد که از این میزان سه هزار کیلومتر محور مواصلاتی بین شهری و بین استانی است. بنابر گزارشهای مراجع رسمی بیش از ۵۰ میلیون تردد در استان مازندران انجام می شود که ۹۰ درصد آن توسط خودروهای شخصی و ۵۰ درصد آن به صورت تک‌سرنشینی است که به همین نسبت حجم قابل توجهی از خیابان های مازندران را به خود اختصاص داده است.
بیکاری حمل و نقل عمومی در جولان تک سرنشین ها
آمارهای رسمی نشان می دهد که در حال حاضر ۱۳ هزار و ۲۰۰ دستگاه انواع خودرو تاکسی درون شهری در استان مازندران فعال هستند.علاوه بر این تاکسی‌ها، در شهرهای مازندران نیز تعداد ۲۰۰ دستگاه اتوبوس، ۹۰ دستگاه مینی بوس شهری و ۴۰۰ دستگاه ون به ارائه خدمات حمل و نقل شهری مشغولند.
اما با این حال بر اساس استاندارهای تعریف شده حمل و نقل عمومی درون شهری، هم اکنون شهرهای مازندران با مازاد ۲۰ درصدی وسائل حمل و نقل عمومی مواجه هستند.
اگر استفاده از خودروهای شخصی برای جابجایی بین شهری را نیز در نظر بگیریم ، آمارها نشان می‌دهد که چهار هزار دستگاه انواع خودرو سواری عمومی برای حمل و نقل در سطح استان فعال هستند که از قضا آنها نیز با مازاد ۲۰ درصدی مواجه می باشند.
مدیرکل دفتر فنی ، امور عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری مازندران در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: مصرف سوخت بخصوص بنزین در مازندران بالاتر از میانگین کشوری است که نشان دهنده عدم الگوی مصرف صحیح است.
احمد توکلی اظهار داشت: بخش قابل توجهی از الگوی نادرست مصرف در مازندران ناشی از تردد خودروهای تک سرنشین است که ۵۰ درصد ترددهای مازندران را به خود اختصاص داده است و بنا بر تحلیل تازه ترین گزارش های موجود، دولت تاکنون و قبل از اصلاح قیمت سوخت ماهانه ۳۲۰ میلیارد تومان یارانه بنزین فقط برای تک سرنشینان استان مازندران پرداخت می کرد.
وی ادامه داد: در حالی شاهد تردد بی رویه خودروهای تک سرنشین و عدم استفاده از حمل و نقل عمومی در مازندران و روند روبه رشد آن هستیم که ساختار حمل و نقل عمومی مازندران بسیار گسترده و حتی مازاد است.
مدیرکل دفتر فنی استانداری مازندران با اشاره به اینکه بیش از ۹۰ درصد ترددهای استان در مسیرهای بین شهری و درون شهری است، گفت: خوشبختانه در یک دهه اخیر حمل نقل بین شهری و درون شهری مازندران توسعه خوبی را از نظر کیمی و کیفی شاهد بود ، اما همچنان با عدم استقبال مردمی مواجه هستیم.
توکلی از گلایه همیشگی رانندگان حمل و نقل عمومی استان از کمبود مسافر صحبت کرد و گفت: با این وجود مردم مازندران خودروهای شخصی را ترجیح می دهند.
اما اینکه چرا هنوز مردم مازندران بجای وسایل شخصی از حمل ونقل عمومی استفاده نمی کنند سوالی است که بی پاسخ می ماند.
نگاه مدیریت به حمل و نقل عمومی در استان مازندران و عدم نگاه به این مسئله از دید مخاطبین و مصرف کنندگان یکی از عیوب اصلی توسعه حمل و نقل مازندران به حساب می آید.
مطلوبیت گمشده حمل و نقل عمومی مازندران
کارشناس حمل و نقل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه نمی توان در عدم استفاده از حمل و نقل عمومی مردم را مقصر دانست اظهار داشت: نه تنها در مازندران ، بلکه در تمام دنیا برخورداری از حمل و نقل عمومی تابع “مطلوبیت” سفر است .
سید محسن هاشمی گفت: مردم همواره مسئله مطلوبیت سفر با حمل و نقل عمومی یا خصوصی را در اولویت خود قرار داده و سپس به انتخاب دست می زنند.
وی ادامه داد : مطلوبیت شامل فاکتورهای متعددی است که شامل مقایسه هزینه ، زمان سفر ، راحتی ، قابل اعتماد بودن و عوامل دیگر است که باید در اقناع عمومی در نظر گرفته شود.
این کارشناس حمل و نقل هزینه را مهم ترین عامل استفاده از خودروی شخصی عنوان کرد و گفت: مسافر همیشه در حال مقایسه ارزان بودن استفاده از حمل و نقل عمومی یا گران بودن بهره‌مندی از خودروی شخصی دست به مقایسه می زند.
هاشمی تصریح کرد: به عبارت دیگر زمانی یک مسافر از حمل و نقل عمومی استفاده می کند که یا این ناوگان ارزانتر باشد و یا بکارگیری خودروی شخصی گرانتر باشد.
وی زمان سفر را از دیگر عوامل موثر در حرکت به سوی حمل و نقل عمومی عنوان کرد و گفت: اگر زمان سفر در حمل و نقل عمومی تفاوت زیادی با رسیدن به مقصد با خودروی شخصی داشته باشد نباید از عموم انتظار روی آوردن به حمل و نقل عمومی داشت.
به گفته این کارشناس حمل و نقل، برای مردم مازندران هزینه و راحتی مهم ترین فاکتور در استفاده از حمل و نقل عمومی یا خودروی شخصی است که متاسفانه کفه ترازو به نفع خودروی شخصی است.
هاشمی پوشش حمل و نقل عمومی مازندران بخصوص در سطح مناطق شهری را بسیار محدود و یا تکه تکه عنوان کرد و افزود: مسافران برای سفر خود باید چندین مرتبه سوار و پیاده شوند که منجر به شکست برنامه های عمومی می شود.
علاوه بر این وی ادامه داد: با وجود اینکه از لحاظ کمی ازدیاد وسائل حمل و نقل عمومی در مازندران وجود دارد، هیچ مزیتی نسبت به خودروی شخصی نداشته و حتی از کیفیت پایین تری نیز برخوردار هستند.
او راحتی را نیز عامل موثری برای مردم مازندران توصیف کرد و گفت: حمل و نقل عمومی مازندران از کیفیت پایین برخوردار است و هیچگونه راحتی برای مسافر به همراه ندارد.
این کارشناس با تاکید بر اینکه برنامه ریزان حمل و نقل عمومی باید مطلوبیت را از نگاه مسافران ببینند، گفت: تا زمانی که فاکتورهای مطلوبیت برای مردم دیده نشود، خودروهای شخصی همچنان تنها گزینه روی میز مسافرت در مازندران است.
با این حال استفاده از وسایل نقلیه عمومی باعث کاهش هزینه نگهداری و تعمیر اتومبیل، حفظ محیط زیست و جلوگیری از ترافیک و اتلاف وقت خواهد شد.
بی‌شک باید این فرهنگ در همه شهروندان به ویژه در شهرهای گردشگر پذیر که همواره با تردد بالا روبرو است، استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی باید یک فرهنگ و نیاز جوامع شهری محسوب شود.
اما در کنار فرهنگ سازی لازم است، ناوگان حمل و نقل عمومی هم از نظر کیفی و کمی مجهزتر و توسعه یافته تر شود و منطقی است که توانایی جایگزینی صددرصد سفرهای درون شهری و برون شهری را ندارد، اما می‌تواند نقش مؤثری در حل مشکلات و چالش‌های سفر، ترافیک، آلودگی هوا و افزایش بیماری‌های جسمی و روحی داشته باشد.
حمل‌ونقل و جابه‌جایی مسافر و کالا در جوامع پیشرفته امروزی از اهمیت زیادی برخوردار است و جابه‌جایی آسان، ایمن، راحت و اقتصادی حرف اول را می‌زند.
امروزه نقش و جایگاه وسایل نقلیه عمومی در رفع چالش‌های درون‌شهری کاملا مشخص و قابل تامل است و تمامی کارشناسان اقتصادی و اجتماعی بر این واقعیت تاکید دارند که توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در سلامت جسمی و روانی جامعه تاثیر فراوانی دارد.
استان مازندران به عنوان یکی از پر ترددترین مناطق کشور از کمیت فراوان وسائل حمل و نقل عمومی برخوردار است اما یکی از مسایلی که همیشه جای سوال دارد و هیچ‌کس هم پاسخگو نبوده این است که چرا در این استان با وجود فراوانی کمی و به گفته مسئولان کیفی حمل و نقل عمومی همچنان نیمی بیش از ۹۰ درصد ترددهای استان با خوروهای شخصی انجام می شود؟
جالب است بدانید کارشناسان اقتصادی معتقدند هر وسیله نقلیه شخصی نیازمند ۷ مترمربع فضای خالی برای هر سفرکننده است، اما اتوبوس تنها ۱/۲ مترمربع فضا به ازای هر نفر نیاز دارد، به همین دلیل تجهیز یک شهر به سیستم حمل‌ونقل عمومی پرظرفیت، ایمن، راحت و کارا باعث متحد شدن اجزای یک جامعه برای حل مشکلات ترافیکی و محیط زیستی می‌گردد.
استان مازندران حدود ۱۱ هزار کیلومتر راه اصلی و فرعی دارد که از این میزان سه هزار کیلومتر محور مواصلاتی بین شهری و بین استانی است. بنابر گزارشهای مراجع رسمی بیش از ۵۰ میلیون تردد در استان مازندران انجام می شود که ۹۰ درصد آن توسط خودروهای شخصی و ۵۰ درصد آن به صورت تک‌سرنشینی است که به همین نسبت حجم قابل توجهی از خیابان های مازندران را به خود اختصاص داده است.
بیکاری حمل و نقل عمومی در جولان تک سرنشین ها
آمارهای رسمی نشان می دهد که در حال حاضر ۱۳ هزار و ۲۰۰ دستگاه انواع خودرو تاکسی درون شهری در استان مازندران فعال هستند.علاوه بر این تاکسی‌ها، در شهرهای مازندران نیز تعداد ۲۰۰ دستگاه اتوبوس، ۹۰ دستگاه مینی بوس شهری و ۴۰۰ دستگاه ون به ارائه خدمات حمل و نقل شهری مشغولند.
اما با این حال بر اساس استاندارهای تعریف شده حمل و نقل عمومی درون شهری، هم اکنون شهرهای مازندران با مازاد ۲۰ درصدی وسائل حمل و نقل عمومی مواجه هستند.
اگر استفاده از خودروهای شخصی برای جابجایی بین شهری را نیز در نظر بگیریم ، آمارها نشان می‌دهد که چهار هزار دستگاه انواع خودرو سواری عمومی برای حمل و نقل در سطح استان فعال هستند که از قضا آنها نیز با مازاد ۲۰ درصدی مواجه می باشند.
مدیرکل دفتر فنی ، امور عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری مازندران در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: مصرف سوخت بخصوص بنزین در مازندران بالاتر از میانگین کشوری است که نشان دهنده عدم الگوی مصرف صحیح است.
احمد توکلی اظهار داشت: بخش قابل توجهی از الگوی نادرست مصرف در مازندران ناشی از تردد خودروهای تک سرنشین است که ۵۰ درصد ترددهای مازندران را به خود اختصاص داده است و بنا بر تحلیل تازه ترین گزارش های موجود، دولت تاکنون و قبل از اصلاح قیمت سوخت ماهانه ۳۲۰ میلیارد تومان یارانه بنزین فقط برای تک سرنشینان استان مازندران پرداخت می کرد.
وی ادامه داد: در حالی شاهد تردد بی رویه خودروهای تک سرنشین و عدم استفاده از حمل و نقل عمومی در مازندران و روند روبه رشد آن هستیم که ساختار حمل و نقل عمومی مازندران بسیار گسترده و حتی مازاد است.
مدیرکل دفتر فنی استانداری مازندران با اشاره به اینکه بیش از ۹۰ درصد ترددهای استان در مسیرهای بین شهری و درون شهری است، گفت: خوشبختانه در یک دهه اخیر حمل نقل بین شهری و درون شهری مازندران توسعه خوبی را از نظر کیمی و کیفی شاهد بود ، اما همچنان با عدم استقبال مردمی مواجه هستیم.
توکلی از گلایه همیشگی رانندگان حمل و نقل عمومی استان از کمبود مسافر صحبت کرد و گفت: با این وجود مردم مازندران خودروهای شخصی را ترجیح می دهند.
اما اینکه چرا هنوز مردم مازندران بجای وسایل شخصی از حمل ونقل عمومی استفاده نمی کنند سوالی است که بی پاسخ می ماند.
نگاه مدیریت به حمل و نقل عمومی در استان مازندران و عدم نگاه به این مسئله از دید مخاطبین و مصرف کنندگان یکی از عیوب اصلی توسعه حمل و نقل مازندران به حساب می آید.
مطلوبیت گمشده حمل و نقل عمومی مازندران
کارشناس حمل و نقل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه نمی توان در عدم استفاده از حمل و نقل عمومی مردم را مقصر دانست اظهار داشت: نه تنها در مازندران ، بلکه در تمام دنیا برخورداری از حمل و نقل عمومی تابع “مطلوبیت” سفر است .
سید محسن هاشمی گفت: مردم همواره مسئله مطلوبیت سفر با حمل و نقل عمومی یا خصوصی را در اولویت خود قرار داده و سپس به انتخاب دست می زنند.
وی ادامه داد : مطلوبیت شامل فاکتورهای متعددی است که شامل مقایسه هزینه ، زمان سفر ، راحتی ، قابل اعتماد بودن و عوامل دیگر است که باید در اقناع عمومی در نظر گرفته شود.
این کارشناس حمل و نقل هزینه را مهم ترین عامل استفاده از خودروی شخصی عنوان کرد و گفت: مسافر همیشه در حال مقایسه ارزان بودن استفاده از حمل و نقل عمومی یا گران بودن بهره‌مندی از خودروی شخصی دست به مقایسه می زند.
هاشمی تصریح کرد: به عبارت دیگر زمانی یک مسافر از حمل و نقل عمومی استفاده می کند که یا این ناوگان ارزانتر باشد و یا بکارگیری خودروی شخصی گرانتر باشد.
وی زمان سفر را از دیگر عوامل موثر در حرکت به سوی حمل و نقل عمومی عنوان کرد و گفت: اگر زمان سفر در حمل و نقل عمومی تفاوت زیادی با رسیدن به مقصد با خودروی شخصی داشته باشد نباید از عموم انتظار روی آوردن به حمل و نقل عمومی داشت.
به گفته این کارشناس حمل و نقل، برای مردم مازندران هزینه و راحتی مهم ترین فاکتور در استفاده از حمل و نقل عمومی یا خودروی شخصی است که متاسفانه کفه ترازو به نفع خودروی شخصی است.
هاشمی پوشش حمل و نقل عمومی مازندران بخصوص در سطح مناطق شهری را بسیار محدود و یا تکه تکه عنوان کرد و افزود: مسافران برای سفر خود باید چندین مرتبه سوار و پیاده شوند که منجر به شکست برنامه های عمومی می شود.
علاوه بر این وی ادامه داد: با وجود اینکه از لحاظ کمی ازدیاد وسائل حمل و نقل عمومی در مازندران وجود دارد، هیچ مزیتی نسبت به خودروی شخصی نداشته و حتی از کیفیت پایین تری نیز برخوردار هستند.
او راحتی را نیز عامل موثری برای مردم مازندران توصیف کرد و گفت: حمل و نقل عمومی مازندران از کیفیت پایین برخوردار است و هیچگونه راحتی برای مسافر به همراه ندارد.
این کارشناس با تاکید بر اینکه برنامه ریزان حمل و نقل عمومی باید مطلوبیت را از نگاه مسافران ببینند، گفت: تا زمانی که فاکتورهای مطلوبیت برای مردم دیده نشود، خودروهای شخصی همچنان تنها گزینه روی میز مسافرت در مازندران است.
با این حال استفاده از وسایل نقلیه عمومی باعث کاهش هزینه نگهداری و تعمیر اتومبیل، حفظ محیط زیست و جلوگیری از ترافیک و اتلاف وقت خواهد شد.
بی‌شک باید این فرهنگ در همه شهروندان به ویژه در شهرهای گردشگر پذیر که همواره با تردد بالا روبرو است، استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی باید یک فرهنگ و نیاز جوامع شهری محسوب شود.
اما در کنار فرهنگ سازی لازم است، ناوگان حمل و نقل عمومی هم از نظر کیفی و کمی مجهزتر و توسعه یافته تر شود و منطقی است که توانایی جایگزینی صددرصد سفرهای درون شهری و برون شهری را ندارد، اما می‌تواند نقش مؤثری در حل مشکلات و چالش‌های سفر، ترافیک، آلودگی هوا و افزایش بیماری‌های جسمی و روحی داشته باشد.
