مدیر گروه جهانگردی دانشگاه مازندران گفت: رشد گردشگری امروزه از مهمترین علل مهاجرت در مازندران است.
مهدی رمضان‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این که از نظر دیدگاه‌های تئوری کلاسیک هر گونه رفت و آمد فیزیکی از مکانی به مکان دیگر مهاجرت محسوب می‌شود، اظهار کرد: مهاجرت‌ها بر دو بعد است؛ مهاجرت از مبدا به مقصد یعنی در جایی زندگی می‌کنم و به جایی دیگر می‌روم و دیگری این که از جای دیگر وارد این مقصد می‌شوم؛ در هر دو حالت تعریف، مهاجرت کلی اتفاق افتاده است.
وی با اشاره به این که شایع‌ترین مهاجرتی که در مازندران در سال‌های بعد از انقلاب اتفاق افتاده حرکت مردم از روستا به شهر به هر دلیل و انگیزه‌ای از جمله ازدواج، ادامه تحصیل یا کسب درآمد است، افزود: در سال‌های اخیر الگوی مهاجرت تغییر کرده یعنی رشد گردشگری امروزه مهمترین علل مهاجرت در مازندران است که بعدهای مختلفی را در بر گرفته است؛ مهاجرت‌های روستا به شهر اما با الگوی ثابت متفاوت است.
رئیس کارگروه گردشگری و صنایع دستی اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران ادامه داد: مهاجرت از روستا به شهر با فروش اراضی روستایی اتفاق افتاده است؛ فروش املاکی که پولی را برای خانوار روستایی به همراه داشته و این پول تشویق می‌کند تا این خانوار به فضای بزرگ تر حرکت کند و در پی آن سرمایه‌گذاری جدیدتر و الگوی معیشتی آن‌ها تغییر پیدا می‌کند؛ رشد گردشگری و تقاضای اجتماعی بالای زمین این نوع الگو را شکل داده است.
صاحبان خانه دوم یک الگوی تفریح را برای مازندران رقم زده‌اند
مدیرگروه جهانگردی دانشگاه مازندران ادامه داد: در سال حدود ۷۰ تا ۸۰ روز را می‌بینیم که جمعیت یک روستا در مازندران و مناطق کوهستانی ۲.۵ برابر می شود که مهاجرت‌های مقطعی و سطحی را شامل می‌شود؛ این آمار حکایت از رشد گردشگری نوع سوم مهاجرت به مناطق روستایی و در فصل‌هایی که منطبق بر حضور گردشگران است، دارد.
این استاد دانشگاه افزود: این‌ها مهاجران یا نیروی کاری هستند که در مناطق توریستی کوهستانی روستاها و به خصوص امروزه در سواحل در فصل تابستان وارد مازندران شدند؛ رشد گردشگری در سال‌های اخیر در مازندران دیدگاه جامعه بیرونی را نسبت به مازندران تغییر داده است؛ نکته کلیدی این مهاجرت ها این است که کشور ایران به لحاظ اضمحال موقعیت جغرافیایی به سمت موقعیت های منزوی از جمله مشکلات آب، زیست محیطی، فرسایش خاک، پایین بودن رادمان کشاورزی در مناطق حاشیه کویر، روستاها و شهرها که مشکل آب دارند، پیش می رود.
مازندران موقعیت ممتازی از لحاظ داشتن آب در آینده دارد
وی با اشاره به این که شهر های بزرگ مانند یزد، اصفهان با مشکل بزرگ کم آبی روبه رو بوده و مشکلات شان رو به افزایش است؛ چاره کار را در مهاجرت به سمت مناطقی که موقعیتی مانند مازندران دارد، دیدند، یادآور شد: متقاضیان کلان امروز مازندران غیر بومی‌هایی هستند که نگران سرمایه آینده خود هستند؛ بررسی ها نشان داده که مازندران موقعیت ممتازی در داشتن آب در آینده دارد و وضعیت آن به مراتب بهتر از حتی استان‌های گیلان و گلستان است.
رمضان زاده تصریح کرد: جذابیت منابع آب و موقعیت جغرافیای مازندران تقاضای اجتماعی مهاجرین را افزایش داده و متاسفانه این نوع مهاجرت امروز به مازندران مخصوصا در غرب که حجم سرمایه گذاری بالایی داشته بیشتر است.
مدیر گروه جهانگردی دانشگاه مازندران با بیان این که مهم ترین پیامد این مهاجرت بحث اقتصاد بومی و غیر بومی است که در مازندران اتفاق می افتد، خاطرنشان کرد: توسعه پایدار دارای بعدهای نهاد گرایی، بوم گردی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و بعد زیست محیطی است؛ تاکید بر روی بعد اجتماعی فرهنگی و اقتصادی است؛ این مقوله با توسعه پایدار تضاد دارد، سرمایه می آید اما منابع حاصل از آن برای جمعیتی است که خارج از منطقه آمده و این جا جامعه محلی مظلوم واقع می شود و آن منابع و مزایایی که قرار است در اثر مهاجرت به منطقه داشته باشیم، نمی بینیم.
استاد دانشگاه با تاکید بر این که این بی عدالتی باعث مهاجرت بومی های منطقه خواهد بود گفت: در این مواقع جامعه یکدست ما دچار ناهمگنی فرهنگی و اجتماعی می شود و فرهنگ مازنی مورد تهاجم قرار می‌گیرد و کم کم الگوهای زندگی، سبک زندگی، کیفیت زندگی یا نحوه نگرش ما، لباس محلی در اثر همین الگوهای مهاجرتی به مرور زمان از بین برود؛ شیوه زندگی، بعد مسکن، معماری و حتی نحوه معیشیت مردم دگرگون شده و این خود پیامدهایی جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت.
رمضان زاده با اشاره به این که به لحاظ زیست محیطی وقتی مهاجرت به داخل اتفاق بیافتد، مهاجرت از استان در اثر بی عدالتی ها به مردم بومی به وجود می آید یادآور شد: با بررسی جامعه شناسانه می توان به راحتی این مساله را واکاوی کرد؛ پیامد این اتفاق این است که نیروی کاری برای تولیدات مازندران از دست می رود.
پیامدهای خوب مهاجرت معکوس در مازندران
وی افزود: نوع دیگر مهاجرت، مهاجرت معکوس بوده که پیامدهای خوبی خواهد داشت؛ یعنی یک مازندرانی از شهر خود مهاجرت کرده و وقتی می بیند که استانش پیشرفت کرده و توسعه در آن اتفاق افتاده استت تصمیم به برگشت می گیرد که در سال های اخیر اتفاق افتاده که گاها شرایط اقتصادی مطلوب در جایی دیگر فراهم شده و آن هایی که ذات کار آفرینی آن ها فعال تر است، تصمیم به برگشت داشته و سرمایه و با نیرویی که در مهاجرت کسب کردند به استان خود انتقال می دهند که یک الگوی خوبی است.
رئیس کار گروه گردشگری و صنایع دستی اتاق فکرتوسعه و تعالی مازندران تصریح کرد: به طور مثال در آذربایجان شرقی در منطقه دریان که تمام لبنیاتی های تهران تحت اختیار آن ها است، تمام در آمد خود را در استان خود سرمایه گذاری می‌کنند؛ ما در سال های اخیر شاهد این بودیم که آن هایی که مهاجرت کردند در حال برگشت هستند که این یک الگوی جدیدتر است که می تواند برای استان مطلوب باشد.
بررسی جمعیت مازندران در آینده با مدلی به نام جا پای اکولوژیکی انسان
رمضان زاده با اشاره به این که بحث افزایش جمعیت را می توان در پنج مقوله غذا، مسکن، آموزش، انرژی و حمل و نقل که سازمان ملل بر آن تاکید دارد، بررسی کرد، ادامه داد: جا پای اکولوژیکی انسان مدلی است که این ۵ مقوله در آن گنجانده شده است. با این مدل می توان بررسی کرد یک مقصد چقدر گنجایش جمعیت دارد و جمعیت حاضر چقدر بوده و این جمعیت حاضر در آینده یا ۱۰ تا ۳۰ سال آینده چقدر خواهد بود.
وی خاطر نشان کرد: با توجه به مطالعاتی که برای کل کشور در مرکز مطالعات اجتماعی انجام شده در سال ۱۴۲۰ کشش ۱۲۰ میلیون جمعیت را پیش‌بینی کرده است، اما با توجه به این که داده‌های استان ها اما ابتدا باید رد پای اکولوژیکی انسان را بررسی کرد؛ این عدد هر چه بزرگ تر باشد میزان فشاری که به ساکنان آن منطقه در مهاجرت غیربومیها تحمل می‌کنند بیشتر است، برای مازندران این مطالعه انجام نشده و نیاز است که انجام شود.
مدیر گروه جهانگردی دانشگاه مازندران تصریح کرد: در حال حاضر نمی‌توانیم به طور دقیق میزان جمعیت مازندران را بررسی کنیم که نسبت به جهان یا آسیا چقدر است و این مطالعات داده های زیادی می‌خواهد؛ باید دیتای بانکی در استان باشد تا ما این داده ها را در آن قرار داده و بعد مورد محاسبه قرار دهیم که ببینیم در حال حاضر رد پای اکولوژیکی انسان چقدر بوده و براساس آن پیش بینی های جمعیتی را انجام دهیم.
مدیر گروه جهانگردی دانشگاه مازندران گفت: رشد گردشگری امروزه از مهمترین علل مهاجرت در مازندران است.
مهدی رمضان‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این که از نظر دیدگاه‌های تئوری کلاسیک هر گونه رفت و آمد فیزیکی از مکانی به مکان دیگر مهاجرت محسوب می‌شود، اظهار کرد: مهاجرت‌ها بر دو بعد است؛ مهاجرت از مبدا به مقصد یعنی در جایی زندگی می‌کنم و به جایی دیگر می‌روم و دیگری این که از جای دیگر وارد این مقصد می‌شوم؛ در هر دو حالت تعریف، مهاجرت کلی اتفاق افتاده است.
وی با اشاره به این که شایع‌ترین مهاجرتی که در مازندران در سال‌های بعد از انقلاب اتفاق افتاده حرکت مردم از روستا به شهر به هر دلیل و انگیزه‌ای از جمله ازدواج، ادامه تحصیل یا کسب درآمد است، افزود: در سال‌های اخیر الگوی مهاجرت تغییر کرده یعنی رشد گردشگری امروزه مهمترین علل مهاجرت در مازندران است که بعدهای مختلفی را در بر گرفته است؛ مهاجرت‌های روستا به شهر اما با الگوی ثابت متفاوت است.
رئیس کارگروه گردشگری و صنایع دستی اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران ادامه داد: مهاجرت از روستا به شهر با فروش اراضی روستایی اتفاق افتاده است؛ فروش املاکی که پولی را برای خانوار روستایی به همراه داشته و این پول تشویق می‌کند تا این خانوار به فضای بزرگ تر حرکت کند و در پی آن سرمایه‌گذاری جدیدتر و الگوی معیشتی آن‌ها تغییر پیدا می‌کند؛ رشد گردشگری و تقاضای اجتماعی بالای زمین این نوع الگو را شکل داده است.
صاحبان خانه دوم یک الگوی تفریح را برای مازندران رقم زده‌اند
مدیرگروه جهانگردی دانشگاه مازندران ادامه داد: در سال حدود ۷۰ تا ۸۰ روز را می‌بینیم که جمعیت یک روستا در مازندران و مناطق کوهستانی ۲.۵ برابر می شود که مهاجرت‌های مقطعی و سطحی را شامل می‌شود؛ این آمار حکایت از رشد گردشگری نوع سوم مهاجرت به مناطق روستایی و در فصل‌هایی که منطبق بر حضور گردشگران است، دارد.
این استاد دانشگاه افزود: این‌ها مهاجران یا نیروی کاری هستند که در مناطق توریستی کوهستانی روستاها و به خصوص امروزه در سواحل در فصل تابستان وارد مازندران شدند؛ رشد گردشگری در سال‌های اخیر در مازندران دیدگاه جامعه بیرونی را نسبت به مازندران تغییر داده است؛ نکته کلیدی این مهاجرت ها این است که کشور ایران به لحاظ اضمحال موقعیت جغرافیایی به سمت موقعیت های منزوی از جمله مشکلات آب، زیست محیطی، فرسایش خاک، پایین بودن رادمان کشاورزی در مناطق حاشیه کویر، روستاها و شهرها که مشکل آب دارند، پیش می رود.
مازندران موقعیت ممتازی از لحاظ داشتن آب در آینده دارد
وی با اشاره به این که شهر های بزرگ مانند یزد، اصفهان با مشکل بزرگ کم آبی روبه رو بوده و مشکلات شان رو به افزایش است؛ چاره کار را در مهاجرت به سمت مناطقی که موقعیتی مانند مازندران دارد، دیدند، یادآور شد: متقاضیان کلان امروز مازندران غیر بومی‌هایی هستند که نگران سرمایه آینده خود هستند؛ بررسی ها نشان داده که مازندران موقعیت ممتازی در داشتن آب در آینده دارد و وضعیت آن به مراتب بهتر از حتی استان‌های گیلان و گلستان است.
رمضان زاده تصریح کرد: جذابیت منابع آب و موقعیت جغرافیای مازندران تقاضای اجتماعی مهاجرین را افزایش داده و متاسفانه این نوع مهاجرت امروز به مازندران مخصوصا در غرب که حجم سرمایه گذاری بالایی داشته بیشتر است.
مدیر گروه جهانگردی دانشگاه مازندران با بیان این که مهم ترین پیامد این مهاجرت بحث اقتصاد بومی و غیر بومی است که در مازندران اتفاق می افتد، خاطرنشان کرد: توسعه پایدار دارای بعدهای نهاد گرایی، بوم گردی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و بعد زیست محیطی است؛ تاکید بر روی بعد اجتماعی فرهنگی و اقتصادی است؛ این مقوله با توسعه پایدار تضاد دارد، سرمایه می آید اما منابع حاصل از آن برای جمعیتی است که خارج از منطقه آمده و این جا جامعه محلی مظلوم واقع می شود و آن منابع و مزایایی که قرار است در اثر مهاجرت به منطقه داشته باشیم، نمی بینیم.
استاد دانشگاه با تاکید بر این که این بی عدالتی باعث مهاجرت بومی های منطقه خواهد بود گفت: در این مواقع جامعه یکدست ما دچار ناهمگنی فرهنگی و اجتماعی می شود و فرهنگ مازنی مورد تهاجم قرار می‌گیرد و کم کم الگوهای زندگی، سبک زندگی، کیفیت زندگی یا نحوه نگرش ما، لباس محلی در اثر همین الگوهای مهاجرتی به مرور زمان از بین برود؛ شیوه زندگی، بعد مسکن، معماری و حتی نحوه معیشیت مردم دگرگون شده و این خود پیامدهایی جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت.
رمضان زاده با اشاره به این که به لحاظ زیست محیطی وقتی مهاجرت به داخل اتفاق بیافتد، مهاجرت از استان در اثر بی عدالتی ها به مردم بومی به وجود می آید یادآور شد: با بررسی جامعه شناسانه می توان به راحتی این مساله را واکاوی کرد؛ پیامد این اتفاق این است که نیروی کاری برای تولیدات مازندران از دست می رود.
پیامدهای خوب مهاجرت معکوس در مازندران
وی افزود: نوع دیگر مهاجرت، مهاجرت معکوس بوده که پیامدهای خوبی خواهد داشت؛ یعنی یک مازندرانی از شهر خود مهاجرت کرده و وقتی می بیند که استانش پیشرفت کرده و توسعه در آن اتفاق افتاده استت تصمیم به برگشت می گیرد که در سال های اخیر اتفاق افتاده که گاها شرایط اقتصادی مطلوب در جایی دیگر فراهم شده و آن هایی که ذات کار آفرینی آن ها فعال تر است، تصمیم به برگشت داشته و سرمایه و با نیرویی که در مهاجرت کسب کردند به استان خود انتقال می دهند که یک الگوی خوبی است.
رئیس کار گروه گردشگری و صنایع دستی اتاق فکرتوسعه و تعالی مازندران تصریح کرد: به طور مثال در آذربایجان شرقی در منطقه دریان که تمام لبنیاتی های تهران تحت اختیار آن ها است، تمام در آمد خود را در استان خود سرمایه گذاری می‌کنند؛ ما در سال های اخیر شاهد این بودیم که آن هایی که مهاجرت کردند در حال برگشت هستند که این یک الگوی جدیدتر است که می تواند برای استان مطلوب باشد.
بررسی جمعیت مازندران در آینده با مدلی به نام جا پای اکولوژیکی انسان
رمضان زاده با اشاره به این که بحث افزایش جمعیت را می توان در پنج مقوله غذا، مسکن، آموزش، انرژی و حمل و نقل که سازمان ملل بر آن تاکید دارد، بررسی کرد، ادامه داد: جا پای اکولوژیکی انسان مدلی است که این ۵ مقوله در آن گنجانده شده است. با این مدل می توان بررسی کرد یک مقصد چقدر گنجایش جمعیت دارد و جمعیت حاضر چقدر بوده و این جمعیت حاضر در آینده یا ۱۰ تا ۳۰ سال آینده چقدر خواهد بود.
وی خاطر نشان کرد: با توجه به مطالعاتی که برای کل کشور در مرکز مطالعات اجتماعی انجام شده در سال ۱۴۲۰ کشش ۱۲۰ میلیون جمعیت را پیش‌بینی کرده است، اما با توجه به این که داده‌های استان ها اما ابتدا باید رد پای اکولوژیکی انسان را بررسی کرد؛ این عدد هر چه بزرگ تر باشد میزان فشاری که به ساکنان آن منطقه در مهاجرت غیربومیها تحمل می‌کنند بیشتر است، برای مازندران این مطالعه انجام نشده و نیاز است که انجام شود.
مدیر گروه جهانگردی دانشگاه مازندران تصریح کرد: در حال حاضر نمی‌توانیم به طور دقیق میزان جمعیت مازندران را بررسی کنیم که نسبت به جهان یا آسیا چقدر است و این مطالعات داده های زیادی می‌خواهد؛ باید دیتای بانکی در استان باشد تا ما این داده ها را در آن قرار داده و بعد مورد محاسبه قرار دهیم که ببینیم در حال حاضر رد پای اکولوژیکی انسان چقدر بوده و براساس آن پیش بینی های جمعیتی را انجام دهیم.
