برای توسعه به کشاورزی دل ببندیم؟

مهدی بشارتده سلوطی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه امروزه در نیازهای بشر که کالا و خدمات وجود دارد اما محدودیت منابع داریم، اظهار کرد: افزایش جمعیت موجب زیاد شدن تقاضا و مصرف می‌شود و پیشرفت استانداردهای زندگی نیز بر نیازهای مصرفی مردم تأثیر گذار است.

وی با اشاره به اینکه بیشتر کشورهایی که در حال توسعه هستند، اهمیت افزایش و ارتقای بهره وری را یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه خود تلقی می‌کنند، تصریح کرد: در ایران به لحاظ ترکیب جمعیتی جوان، نرخ بالای بیکاری، کم کاری و یا بیکاری پنهان، عدم استفاده درست و کافی از ظرفیت واحدهای تولیدی و نبود ساختارهای مناسبی که در بخش‌های اقتصادی وجود دارد موجب شده بهره وری آن گونه که باید و شاید اتفاق نیفتد و توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور آن طور که انتظار می‌رفت، محقق نشود.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران با بیان اینکه در حال حاضر بهبود بهره وری به عنوان مؤثرترین راه برای به دست آوردن توسعه و یا رشد اقتصادی مطرح است، گفت: توسعه اقتصادی و رشد اقتصادی دو مفهوم جداگانه و کاملاً متفاوت است.

بشارتده خاطرنشان کرد: زمانی که توسعه اقتصادی بخواهد اتفاق بیفتد ملزم است که ابتدا رشد روی دهد اما زمانی که رشد اتفاق افتاد نمی‌توان گفت که توسعه روی داده است.

وی ادامه داد: توسعه به مانند لانه‌های زنبوری که کنار هم می‌چینیم، تلقی می‌شود که فضایی خالی بین آنها نیست اما رشد اقتصادی مانند دانه‌های دایره‌ای است که کنار هم قرار می‌گیرد اما بین آنها فضای خالی وجود دارد و به همین دلیل گفته می‌شود این دو مفهوم باید ازهم متمایز شوند.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران با تاکید بر اینکه امروزه اگر توسعه مطرح است باید به سمت بهبود بهره وری هم حرکت کرد، افزود: بهبود بهره وری یعنی استفاده کاراتر از منابعی که در اختیار است.

توسعه بخش کشاورزی پیش نیاز توسعه اقتصاد کشور

بشارتده از بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی ایران یاد کرد و گفت: این بخش یک پنجم تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص داده است بنابراین توسعه بخش کشاورزی می‌تواند به عنوان پیش شرط و پیش نیاز ضروری برای توسعه اقتصاد کشور باشد.

وی با ابراز تأسف از اینکه این نگاه که توسعه بخش کشاورزی پیش نیاز توسعه اقتصاد کشور است، وجود ندارد، بیان کرد: همانطور که بارها شنیده شده است یکی از مهم‌ترین آیتم‌های استقلال یک کشور توسعه اقتصادی آن کشور است اما این امر در کشور ما جدی گرفته نشد.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران، تصریح کرد: بخش کشاورزی در ایران با چالش‌ها و محدودیت‌های زیادی روبرو است که به عنوان یک عامل بازدارنده توسعه مطرح می‌شود بنابراین باید این محدودیت‌ها رفع شود تا توسعه کشاورزی در کشور اتفاق بیفتد.

بشارتده با تاکید بر اینکه یکی از علل اصلی پایین بودن تولید و عقب ماندگی نواحی روستایی کشور، پایین بودن عوامل بهره وری تولید است، خاطر نشان کرد: در مناطق روستایی کشور عوامل بهره وری تولید مانند نیروی انسانی، زمین، آب و سرمایه بسیار پایین است و بخش کشاورزی به دلیل نداشتن قابلیت جذب نیروی انسانی متخصص و وجود نیروی انسانی مازاد همچنان به صورت ساختار سنتی جلو می‌رود، سطح تولید بسیار پایین و از نظر نیروی کار نیز بهره وری آن بسیار پایین است.

وی با بیان اینکه طی ۳۰ سال اخیر بهره وری نیروی کار در بخش کشاورزی رشد بسیار پایینی داشته است، افزود: این امر باعث شد تمرکز نیروی کار مازاد در بخش باقی بماند و ساختار نیروی شاغل این بخش که دارای بافت سنتی تولید کشاورزی است تمرکز پیدا کند و نیروی کار در این بخش به دلیل کهنسالی و نداشتن تخصص کافی موجب ضعیف شدن امید در بخش کشاورزی شود.

نقش مهم نیروهای متخصص در افزایش تولیدات کشاورزی و بهره‌وری

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران نقش نیروی کار تحصیل کرده در بخش کشاورزی که به آن سرمایه گفته می‌شود را بسیار مهم تلقی کرد و گفت: انسان متخصص با برخورداری از دانش‌های فنی و علمی، از ماشین آلات به نحو بهتری استفاده می‌کند که این استفاده بهتر خود به خود پدید آورنده بهره وری بیشتر می‌شود.

بشارتده با بیان اینکه تغییر در دانش و مهارت می‌تواند به نوعی استفاده ما را از ادوات کشاورزی بهبود ببخشد، بیان کرد: این روش به دلیل پایین بودن سطح سواد افراد که استفاده کننده ادوات هستند هم بهره وری ماشین آلات را کم و کشاورزی را با بهره‌وری پایینی مواجه کرده است.

وی خاطرنشان کرد: تغییر در دانش مهارت تولید و بومی سازی روش‌های تولید توسط نیروهای تحصیل کرده و به تبع آن انتقال آموزشی که به تولید کنندگان می‌دهند خود به خود باعث بهره وری تولید در بخش کشاورزی می‌شود و زمانی که بهره وری افزایش یابد، درآمد کشاورز از بخش تولید محصولات کشاورزی افزایش یافته و این امر موجب توجیه مالی بیشتر کشاورزی و ترغیب افراد به امر کشاورزی می‌شود.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران با اشاره به اینکه در چند سال اخیر کاهش نزولات آسمانی و خشکسالی‌های پی در پی موجب آسیب به تولیدات محصولات باغی و کشاورزی شد، تصریح کرد: در ابتدای سال با افزایش چشمگیر بارش‌ها در کنار خساراتی که به دنبال داشت موجب رشد و رونق کشاورزی شده اما باید گفت این رونق کشاورزی به دلیل افزایش بارش‌ها بود و از روش‌های نوین استفاده نشده است زیرا افزایش نزولات افزایش باعث رونق تولیدات شد.

استفاده از ایده کارآفرینان در تغییر الگوی کشت

بشارتده با تاکید بر اینکه باید از ایده‌های کارآفرینان استفاده کرد و الگوی کشت را در داخل کشور تغییر داد، یادآور شد: مسئولان کشاورزی باید از این فرصتی که به دست آمده است به نحو احسنت استفاده کنند و تولید را به سمت محصولاتی رونق دهند که با یک الگوی کشت جدی همراه با توجیه فنی بیشتری باشد و این قابلیت وجود دارد که با استفاده از تحصیل کردگان بخش کشاورزی موجب بهبود الگوی کشت شوند.

وی اظهار کرد: در حال حاضر در کشورهایی که در بخش کشاورزی فعال هستند بخش اعظمی از اعتبار خود را به سمت تحقیق و پژوهش برای تغییر الگوی کشت اختصاص داده‌اند و در این راه از ایده‌های نخبگان استفاده می‌کنند.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران با ابراز تأسف از اینکه آن گونه که باید و شاید به دانشجویان بخش کشاورزی بها داده نمی‌شود، افزود: باید زمینه‌ای فراهم شود تا فارغ التحصیلان این بخش مشارکت کنند و از مشارکت این فارغ التحصیلان در طرح‌هایی همانند طرح‌های گلخانه‌ای استفاده شود.

بشارتده با بیان اینکه مدیریت درستی برای بکارگیری این فارغ التحصیلان وجود ندارد، تاکید کرد: این امر به دلیل نبود برنامه مدیریت صحیح منابع و فقدان برنامه در بخش اعظم کشاورزی است.

وی گفت: بر اساس آمار سال ۹۷، بخش کشاورزی ۱۷.۲ درصد اشتغال را بعد از خدمات و صنعت به خود اختصاص داده است.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران خاطرنشان کرد: با توجه به موقعیتی که به دلیل بارش باران ایجاد شده است باید در جهت افزایش اشتغال بخش کشاورزی و بکارگیری ظرفیت فارغ التحصیلان این بخش، اقدامات خاصی صورت گیرد چراکه نمی‌توان الگویی را تقلید کرد و روش‌های نوین، روش‌های ابداعی هستند و تقلیدی نیستند و با توجه به شرایط کشور روش‌هایی را ابداع کرد تا موجب رشد بخش کشاورزی شود.

مهدی بشارتده سلوطی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه امروزه در نیازهای بشر که کالا و خدمات وجود دارد اما محدودیت منابع داریم، اظهار کرد: افزایش جمعیت موجب زیاد شدن تقاضا و مصرف می‌شود و پیشرفت استانداردهای زندگی نیز بر نیازهای مصرفی مردم تأثیر گذار است.

وی با اشاره به اینکه بیشتر کشورهایی که در حال توسعه هستند، اهمیت افزایش و ارتقای بهره وری را یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه خود تلقی می‌کنند، تصریح کرد: در ایران به لحاظ ترکیب جمعیتی جوان، نرخ بالای بیکاری، کم کاری و یا بیکاری پنهان، عدم استفاده درست و کافی از ظرفیت واحدهای تولیدی و نبود ساختارهای مناسبی که در بخش‌های اقتصادی وجود دارد موجب شده بهره وری آن گونه که باید و شاید اتفاق نیفتد و توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور آن طور که انتظار می‌رفت، محقق نشود.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران با بیان اینکه در حال حاضر بهبود بهره وری به عنوان مؤثرترین راه برای به دست آوردن توسعه و یا رشد اقتصادی مطرح است، گفت: توسعه اقتصادی و رشد اقتصادی دو مفهوم جداگانه و کاملاً متفاوت است.

بشارتده خاطرنشان کرد: زمانی که توسعه اقتصادی بخواهد اتفاق بیفتد ملزم است که ابتدا رشد روی دهد اما زمانی که رشد اتفاق افتاد نمی‌توان گفت که توسعه روی داده است.

وی ادامه داد: توسعه به مانند لانه‌های زنبوری که کنار هم می‌چینیم، تلقی می‌شود که فضایی خالی بین آنها نیست اما رشد اقتصادی مانند دانه‌های دایره‌ای است که کنار هم قرار می‌گیرد اما بین آنها فضای خالی وجود دارد و به همین دلیل گفته می‌شود این دو مفهوم باید ازهم متمایز شوند.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران با تاکید بر اینکه امروزه اگر توسعه مطرح است باید به سمت بهبود بهره وری هم حرکت کرد، افزود: بهبود بهره وری یعنی استفاده کاراتر از منابعی که در اختیار است.

توسعه بخش کشاورزی پیش نیاز توسعه اقتصاد کشور

بشارتده از بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی ایران یاد کرد و گفت: این بخش یک پنجم تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص داده است بنابراین توسعه بخش کشاورزی می‌تواند به عنوان پیش شرط و پیش نیاز ضروری برای توسعه اقتصاد کشور باشد.

وی با ابراز تأسف از اینکه این نگاه که توسعه بخش کشاورزی پیش نیاز توسعه اقتصاد کشور است، وجود ندارد، بیان کرد: همانطور که بارها شنیده شده است یکی از مهم‌ترین آیتم‌های استقلال یک کشور توسعه اقتصادی آن کشور است اما این امر در کشور ما جدی گرفته نشد.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران، تصریح کرد: بخش کشاورزی در ایران با چالش‌ها و محدودیت‌های زیادی روبرو است که به عنوان یک عامل بازدارنده توسعه مطرح می‌شود بنابراین باید این محدودیت‌ها رفع شود تا توسعه کشاورزی در کشور اتفاق بیفتد.

بشارتده با تاکید بر اینکه یکی از علل اصلی پایین بودن تولید و عقب ماندگی نواحی روستایی کشور، پایین بودن عوامل بهره وری تولید است، خاطر نشان کرد: در مناطق روستایی کشور عوامل بهره وری تولید مانند نیروی انسانی، زمین، آب و سرمایه بسیار پایین است و بخش کشاورزی به دلیل نداشتن قابلیت جذب نیروی انسانی متخصص و وجود نیروی انسانی مازاد همچنان به صورت ساختار سنتی جلو می‌رود، سطح تولید بسیار پایین و از نظر نیروی کار نیز بهره وری آن بسیار پایین است.

وی با بیان اینکه طی ۳۰ سال اخیر بهره وری نیروی کار در بخش کشاورزی رشد بسیار پایینی داشته است، افزود: این امر باعث شد تمرکز نیروی کار مازاد در بخش باقی بماند و ساختار نیروی شاغل این بخش که دارای بافت سنتی تولید کشاورزی است تمرکز پیدا کند و نیروی کار در این بخش به دلیل کهنسالی و نداشتن تخصص کافی موجب ضعیف شدن امید در بخش کشاورزی شود.

نقش مهم نیروهای متخصص در افزایش تولیدات کشاورزی و بهره‌وری

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران نقش نیروی کار تحصیل کرده در بخش کشاورزی که به آن سرمایه گفته می‌شود را بسیار مهم تلقی کرد و گفت: انسان متخصص با برخورداری از دانش‌های فنی و علمی، از ماشین آلات به نحو بهتری استفاده می‌کند که این استفاده بهتر خود به خود پدید آورنده بهره وری بیشتر می‌شود.

بشارتده با بیان اینکه تغییر در دانش و مهارت می‌تواند به نوعی استفاده ما را از ادوات کشاورزی بهبود ببخشد، بیان کرد: این روش به دلیل پایین بودن سطح سواد افراد که استفاده کننده ادوات هستند هم بهره وری ماشین آلات را کم و کشاورزی را با بهره‌وری پایینی مواجه کرده است.

وی خاطرنشان کرد: تغییر در دانش مهارت تولید و بومی سازی روش‌های تولید توسط نیروهای تحصیل کرده و به تبع آن انتقال آموزشی که به تولید کنندگان می‌دهند خود به خود باعث بهره وری تولید در بخش کشاورزی می‌شود و زمانی که بهره وری افزایش یابد، درآمد کشاورز از بخش تولید محصولات کشاورزی افزایش یافته و این امر موجب توجیه مالی بیشتر کشاورزی و ترغیب افراد به امر کشاورزی می‌شود.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران با اشاره به اینکه در چند سال اخیر کاهش نزولات آسمانی و خشکسالی‌های پی در پی موجب آسیب به تولیدات محصولات باغی و کشاورزی شد، تصریح کرد: در ابتدای سال با افزایش چشمگیر بارش‌ها در کنار خساراتی که به دنبال داشت موجب رشد و رونق کشاورزی شده اما باید گفت این رونق کشاورزی به دلیل افزایش بارش‌ها بود و از روش‌های نوین استفاده نشده است زیرا افزایش نزولات افزایش باعث رونق تولیدات شد.

استفاده از ایده کارآفرینان در تغییر الگوی کشت

بشارتده با تاکید بر اینکه باید از ایده‌های کارآفرینان استفاده کرد و الگوی کشت را در داخل کشور تغییر داد، یادآور شد: مسئولان کشاورزی باید از این فرصتی که به دست آمده است به نحو احسنت استفاده کنند و تولید را به سمت محصولاتی رونق دهند که با یک الگوی کشت جدی همراه با توجیه فنی بیشتری باشد و این قابلیت وجود دارد که با استفاده از تحصیل کردگان بخش کشاورزی موجب بهبود الگوی کشت شوند.

وی اظهار کرد: در حال حاضر در کشورهایی که در بخش کشاورزی فعال هستند بخش اعظمی از اعتبار خود را به سمت تحقیق و پژوهش برای تغییر الگوی کشت اختصاص داده‌اند و در این راه از ایده‌های نخبگان استفاده می‌کنند.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران با ابراز تأسف از اینکه آن گونه که باید و شاید به دانشجویان بخش کشاورزی بها داده نمی‌شود، افزود: باید زمینه‌ای فراهم شود تا فارغ التحصیلان این بخش مشارکت کنند و از مشارکت این فارغ التحصیلان در طرح‌هایی همانند طرح‌های گلخانه‌ای استفاده شود.

بشارتده با بیان اینکه مدیریت درستی برای بکارگیری این فارغ التحصیلان وجود ندارد، تاکید کرد: این امر به دلیل نبود برنامه مدیریت صحیح منابع و فقدان برنامه در بخش اعظم کشاورزی است.

وی گفت: بر اساس آمار سال ۹۷، بخش کشاورزی ۱۷.۲ درصد اشتغال را بعد از خدمات و صنعت به خود اختصاص داده است.

استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه علم و فناوری مازندران خاطرنشان کرد: با توجه به موقعیتی که به دلیل بارش باران ایجاد شده است باید در جهت افزایش اشتغال بخش کشاورزی و بکارگیری ظرفیت فارغ التحصیلان این بخش، اقدامات خاصی صورت گیرد چراکه نمی‌توان الگویی را تقلید کرد و روش‌های نوین، روش‌های ابداعی هستند و تقلیدی نیستند و با توجه به شرایط کشور روش‌هایی را ابداع کرد تا موجب رشد بخش کشاورزی شود.