پایگاه خبری چهاردانگه نیوز: چشمه باداب سورت؛ چشمه‌ای با زیبایی‌های هفت رنگ، که در ارتفاع هزار و ۸۴۰ متری از سطح دریا واقع شده و در ایران بی‌نظیر است؛ در کشورهای ترکیه، آمریکا و نیوزلند چشمه‌هایی شبیه باداب سورت وجود دارد، چشمه‌ای که تا حدود یک دهه پیش کمتر کسی می‌دانست سورت چی هست و کجاست؛ بومیان از اردیبهشت‌ماه برای آب‌تنی و فرار از بیماری‌های پوستی که به اعتقاد آنها آب این چشمه درمان‌گر بود تا اواخر شهریور سری به سورت می‌زدند و از گذشته‌ها با پای پیاده و اسب و الاغ به بالای چشمه می‌رسیدند اما کم‌کم با تراکتور، وانت و نیسان راه ورود به این بهشت پنهان باز شد.
این چشمه یکی از کم‌نظیرترین جاذبه‌های گردشگری در جهان است، در سال ۱۳۸۷ به عنوان دومین اثر طبیعی ملی ایران ثبت شد اما واقع شدن آن در منطقه جنوبی ساری و ثبت ملی برای پرکشیدن محرومیت، نجات‌بخش این منطقه نشد هر چند سورت می‌تواند در کنار تردد گردشگران داخلی و خارجی، با اقامتی چند ساعته، رنج و خستگی گردشگران را کم کند اما این چشمه زیبا در عین برخورداری از جذابیت‌های فراوان حتی از جاده دسترسی مناسبی هم برخوردار نیست.
شاید این روزها کمتر کسی است که نام چشمه سورت را نشنیده باشد اما نامش همراه با محرومیت می‌آید و از آن با عنوان بهشت پنهان نام می‌برند؛ به جرئت می‌توان گفت هر چه سورت دارد از وجود خودش است و زیبایی که خدا به آن هدیه داده است.
برای اینکه به چشمه سورت برسیم باید مسیر طولانی را طی کنیم، حتی احتمال بیراهه رفتن نیز در این مسیر وجود دارد؛ چرا که با وجود اینکه این میراث طبیعی در لیست ثبت جهانی قرار دارد ولی هنوز از کوچک‌ترین حق طبیعی یعنی تابلویی درخور شأن، برخوردار نیست.
بارها نام سورت به گوشم خورده بود و حتی تصاویر آن را در خبرهای مختلف مشاهده کرده بودم و همین موضوع موجب شد با علاقه‌مندی بیشتری راهی این سفر شوم؛ چرا که همواره اعتقادم بر این است که «شنیدن کی بود مانند دیدن»!
با این شنیده‌ها و بعد از گذشت کیلومترها از جاده کیاسر و رسیدن به منطقه تلمادره و روستاهای پشرت، کوات، قلعه‌سر و اروست، تابلویی کوچکی به چشمم خورد که مسافران را راهنمایی می‌کرد، سر دو راهی پیدا کردن مسیر کودکانی ۹ تا ۱۲ ساله با لهجه شیرینی از ما می‌خواستند از آنها خرید کنیم، سیب ترش، آب زرشک و نون محلی توشه‌ای بود که از آنها خریدیم و راهی سایت سورت شدیم به قول مسؤولان!
وقتی بعد از گذشت کیلومترها به سورت رسیدم مقابلم تپه‌ای بود که گفتند چشمه سورت بالای تپه واقع شده هر چه باخود فکر کردم در مغزم نمی‌گنجید که آن عکس‌ها و تصاویری که دیدم مربوط به این مکان باشد.
البته از این نکته هم نگذریم مکانی که گردشگران در آن حضور داشتند به هیچ وجه شایسته و درخور جمعیت مسافران نبود. یکی از مسافران وقتی تعجب مرا دید گفت: اگر سال‌های قبل به این منطقه می‌آمدی چه؟! خبری از پارکینگ، نمازخانه و محوطه و سایر نبود.
در حال حاضر با پنل خورشیدی این منطقه از امکانات برق برخوردار شده و دارای سوپرمارکت کوچک، محوطه، نمازخانه، سرویس بهداشتی، آلاچیق و پارکینگ است درحالی‌که سال‌های قبل چنین امکاناتی وجود نداشت.
نکته مهم جابه‌جایی مسافران با تراکتور و آبی نیسان معروف شمالی‌ها بود که بعضی‌ها هم ترجیح می‌دادند پیاده بخشی از مسیر را طی کنند چون جاده برای سایر خودروها مناسب نیست. هر چند جوان‌تر ریسک می‌کردند و با خودروهای شخصی مسیری را می‌آمدند اما احتمال خطر همیشه وجود دارد.
به گفته بومیان منطقه اخیرا برای اینکه این مکان طبیعی و بکر از دست‌اندازی‌ها در امان بماند فنس‌کشی شده که از همان ابتدای مسیر قابل مشاهده است. بومیان می‌گویند در گذشته نه چندان دور، تنها به دور چشمه سنگ‌هایی می‌گذاشتند تا از ورود مردم برای جلوگیری از آسیب به طاقه‌ها که بومی‌ها به آن « طاق طاق او» می‌گویند، جلوگیری شود.
وقتی به بالای تپه رسیدم محو زیبایی این چشمه شدم که حتی جذابیت آن را نمی‌توان به تصویر کشید، چه برسد که بخواهم در چند جمله خلاصه کنم، چشمه‌های باداب سورت شامل دو چشمه با آب‌های کاملا متفاوت از لحاظ رنگ، بو، مزه و حجم آب است، چشمه پرآب دارای آب بسیار شور و دارای استخری با قطر حدود ۱۵ متر و عمق زیاد است که عمدتا در تابستان برای آب تنی استفاده می‌شود و اهالی منطقه می‌گویند؛ برای درمان دردهای کمر و پا، امراض پوستی، روماتیسم و مخصوصا سردرد میگرن سودمند است.
این چشمه به علت شور بودن در فصل زمستان یخ نمی‌زند. چشمه دوم که در بالادست و شمال غربی این چشمه قرار دارد، ترش مزه و دارای آبی به رنگ قرمز و نارنجی بوده و در اطراف چشمه کمی رسوب آهن نشسته است. چشمه‌های زیبا با مزه‌های مختلف و آب‌هایی که از بالای تپه به سمت پایین از روی طاقه‌های رنگارنگ سراریز می‌شد و طاقه‌های زیبا که در طول سال‌های قبل به‌دلیل رفت و آمد گردشگران صدمات زیادی دیده بودند اما زبانی نداشتند تا درد غربت خود را فریاد بزنند.
گویا چشمه سورت در فقدان متولی که بار نگهداری زیبایی‌اش را تقبل کند در گوش گردشگران زمزمه می‌کند: «به سراغ اگر می‌آید نرم و آهسته بیایید ؛ مبادا که ترک بردارد…» چرا که اگر به معماری طبیعی این چشمه ناآشنا باشی و طاقهای ریز و کوچک را از همان ابتدای ورودی چشمه نبینی، به راحتی آنها را زیر پا از بین می‌بری!
باداب سورت در طول سال‌های گذشته رنج‌های بسیاری از بی‌توجهی را پشت سر گذاشته اما در حال حاضر نگهبانی در منطقه وجود دارند که اجازه ورود مسافران را به روی طاقه‌ها نمی‌دهند.
با وجود تذکرهای نگهبانان حاضر در محل اما باز برخی از گردشگران به جای اینکه در گوشه ای بنشینند و محو زیبایی این میراث طبیعی شوند تا مبادا کوچک‌ترین آسیبی به آن وارد شود اما وارد طاقه‌ها می‌شوند و بی‌توجه به فریادهای نگهبانان عکس یادگاری می‌اندازند.
اطراف طاقه‌های قدیمی با یک سنگ‌چین نشانه‌گذاری شده که در دوطرف سنگ‌چین کاملا اثر رفت‌وآمد مردم را می‌توان مشاهده کرد، یک سمت که انسان‌ها تردد داشتند هیچ طاقهای شکل نگرفته اما طرف دیگر دنیایی پر از زیبایی و شگفتی است!
براساس گفته‌های مسافران و بومیانی که در مسیر با آنان وارد صحبت شدم، وضعیت چشمه سورت نسبت به قبل خیلی بهتر شده ولی باز هم با ایده‌آل‌ها فاصله زیادی داشت و خبر خوش اینکه طاقه‌های کوچک جدید این چشمه نیز در حال شکل‌گیری است.
برخی از بومیان می‌گفتند ای کاش اجازه رفت و آمد نمی‌دادند تا این چشمه برای همیشه بکر و از دست‌اندازی‌ها دور بماند و اعتقادشان بر این بود هر وقت هر جایی از طبیعت، نامش مطرح شد و گردشگران وارد آن شدند بسیاری از ظرفیت‌های طبیعی از بین رفته و این گفته تلنگری برای همه ماست؛ برای مایی که وارد این میراث طبیعی جهانی می‌شویم و به خودمان اجازه می‌دهیم اگر نگهبان نباشد روی طاقه‌های زیبای این چشمه راه رویم و زیبایی این مکان بکر را از بین ببریم وارد جنگل شویم و شاخه‌های درخت را بشکنیم و یا حتی نهال‌های سبز را زیر گرد خاکستری پنهان کنیم.
بالای طاقه‌ها چند چشمه با مزه‌های ترش وجود دارد بوی زنگ آهن را از قل‌قل آب خارج شده از این چشمه می‌توان شنید زلال است و گازدار و ترش…
عقربه‌های ساعت انگار خیلی زودتر چرخید و چرخید و آن چنان محو زیبایی این مکان شدم که دلم نمی‌آمد برگردم هرچه بیشتر نگاه می‌کردم بیشتر در عمق جذابیت‌هایش فرو می‌رفتم اما بالاخره وقت رفتن بود آن هم درست در نزدیکی‌های غروب آفتاب که بر زیبایی و چشم‌نوازی آن افزوده بود.
در راه بازگشت با خودم می‌گفتم کاش هرچه زودتر سرنوشت این مکان گردشگری مشخص شود، مگر این مکان چه چیزی از زیبایی کم دارد که باید این همه در محرومیت باشد و بدون متولی مسؤولانه!
موضوعی که بیشتر از همه جلوه‌گر بود جاده دسترسی به این میراث طبیعی است. دو راهی خطرناک، جاده کم عرض و خاک و سنگ‌هایی که هم بلای جان خودروهاست و هم باعث دل‌نگرانی، بیشتر از همه ذهن را به خود مشغول می‌کند.
مسیر دسترسی جاده باریکه‌‌ای است که درحال حاضر زیرسازی آسفالت آن درحال انجام است اما به گفته اهالی منطقه عملیات احداث آن بسیار کند پیش می‌رود و همچنان مشکلات رفت و آمد وجود دارد.
تمام راه به این موضوع فکر می‌کردم که چرا هنوز تکلیف واگذاری مکانی با آن همه زیبایی مشخص نشده از یک طرف منابع طبیعی در بحث مکان، شرکت آب‌منطقه‌ای در بحث آب و اداره کل گردشگری در بحث ضوابط میراثی و از سوی دیگر روستاهای اطراف ادعای مالکیت سورت را دارند.
بنابراین آخرین وضعیت و برنامه‌ریزی برای آینده این میراث طبیعی را از مسؤولان دستگاه‌ها جویا شدم.
*به هیچ وجه قصد واگذاری چشمه سورت را نداریم
بخشدار منطقه چهاردانگه ساری در گفت‌وگو با فارس، اظهار کرد: سامان‌دهی چشمه سورت به‌صورت جدی در حال پیگیری است.
مرتضی جعفری افزود: با توجه به اختلاف نظر درباره مالکیت چشمه بین دستگاه‌های ذیربط و روستاهای منطقه هماهنگی لازم برای تهیه طرح و واگذاری آن به سرمایه‌گذار صورت گرفته است.
وی اضافه کرد: طرحی که برای واگذاری به سرمایه‌گذار تهیه شد تا الان منفی بود و سودآوری نداشت ولی تراز را توانستیم مثبت کنیم و الان می‌تواند در اختیار سرمایه‌گذار قرار گیرد.
اما خبر خوش بخشدار منطقه چهاردانگه این بود که به‌زودی برای واگذاری این چشمه به بخش خصوصی اقدام می‌شود.
جعفری خاطرنشان کرد: به هیچ وجه قصد واگذاری عرصه چشمه سورت را نداریم و چشمه سورت مالکیت جهانی ندارد و جزو میراث جهانی است و کسی نمی‌تواند در این زمینه ادعا داشته باشد و بحث سرمایه‌گذاری مربوط به زمین‌های خارج و اطراف چشمه سورت است.
وی با اشاره به کار غیرکارشناسی در دوره‌های گذشته برای واگذاری این چشمه، تصریح کرد: مجوز معدن در ضلع غربی این چشمه داده شد که با کمک مردم جلویش گرفته شد ولی موجب خشک شدن این قسمت از چشمه شد که برخی هر از چندگاهی تصاویر این قسمت از چشمه را در فضای مجازی با این عنوان که چشمه سورت خشک شده به انتشار می‌گذارند.
*هفته آینده تکلیف واگذاری این چشمه مشخص می‌شود
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران _ منطقه ساری نیز درباره وضعیت مکان این چشمه، اظهار کرد: کارهای مطالعاتی در زمینه این چشمه جهانی انجام شده است.
فتح‌الله غفاری با اشاره به وسعت ۷۳ هکتاری عرصه چشمه سورت، افزود: فنس کشی این منطقه با همکاری میراث فرهنگی صورت گرفته است.
وی بیان کرد: هفته آینده تکلیف واگذاری این چشمه مشخص خواهد شد.
معاون منابع طبیعی مازندران _ منطقه ساری با تأکید بر اینکه ما از این میراث باید محافظت کنیم، خاطرنشان کرد: نه تنها روستاهای اطراف بلکه اصلا ساری نباید بگوید مالکیت این چشمه متعلق به من است بلکه برای کشور بوده و همه باید از این میراث لذت ببرند.
غفاری گفت: اثر ملی، ارزش ملی دارد و وظیفه ما این است که از این میراث محافظت کنیم.
*باداب سورت؛ جاذبه‌ای بی‌نظیر در دنیا
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران نیز درباره ضوابط میراثی گفت‌وگو با فارس، اظهار کرد: ۳.۵ کیلومتر جاده دسترسی به چشمه سورت درحال آسفالت است.
سیف‌الله فرزانه با بیان اینکه تکلیف واگذاری این منطقه برعهده منابع طبیعی است، افزود: باید ضوابط میراثی رعایت شود.
وی تصریح کرد: حضور گردشگر در این مکان همان‌گونه که فرصت است تهدید نیز بوده و بستگی به مدیریت این منطقه دارد.
مدیرکل گردشگری مازندران خاطرنشان کرد: همانند چنین جاذبه‌ای در دنیا بی‌نظیر است که باید برای حفظ آن بکوشیم.
*کل عرصه نباید آزاد شود/ نگاه صیانتی با حفظ پیکره چشمه
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران نیز درباره وضعیت آب این چشمه در گفت‌وگو با فارس، اظهار کرد: با هماهنگی میراث فرهنگی نگاهمان بر این است محدوده عرصه باید حفظ شود که در این زمینه کار حفاظت اطراف چشمه را انجام دادیم تا کسی وارد محدوده نشود.
محمدابراهیم یخکشی با اشاره به اینکه کل عرصه نباید آزاد شود، افزود: نگاه ما صیانتی و حفظ پیکره چشمه است.
وی تصریح کرد: بناست که در خارج از عرصه چشمه سورت کارهای اقامتی و خدماتی انجام شود ولی در عرصه چنین امکانی وجود ندارد.
به گزارش فارس، از توصیف زیبایی‌های این چشمه دیدنی زبان قاصر است تنها باید وارد این منطقه شوید و ببینید که تمام زیبایی این چشمه، طبیعی و خدادادی است، همانند دیگر جاذبه‌های گردشگری مازندران.
حکایت تکراری مشخص نبودن متولی دومین میراث طبیعی کشورمان، حکایتی است که دل هر طبیعت دوستی را به درد می‌آورد اما این یک واقعیت است که در حالی که ادارات مرتبط از جمله منابع طبیعی ادعای مالکیت منطقه، میراث فرهنگی ادعای ضوابط میراثی، آب منطقه‌ای ادعای آب و حتی روستاهای مختلف ادعای بحث مالکیت آن را دارند اما اقدام درخوری برای باداب سورت انجام نگرفته و زیبایی این چشمه زیر بار بی توجهی‌ها نادیده گرفته شده است.
خبرگزاری فارس ، زهرا طاهری پرکوهی
عکس: سیدقاسم موسوی کردمیری
