اینجا در دل کوه های ستبر البرز روستایی ریشه گرفته که زیبایی و اعجاز را باهم در خود آمیخته است،”نکرس” روستایی به فاصله ۵۹ کیلومتری چالوس که گویی تابلوی بی نظیری از خالق است.
نُکرس، روستایی زیبا در ارتفاع تقریبی ۲۱۰۰ متری از سطح دریا در دل دهستان کوهستانی بخش مرزن آباد شهرستان چالوس است. راه روستایی نکرس که از محل دزبن (دژبن) از جاده اصلی چالوس منشعب می‌شود در مسیر خود با راه روستاهایی چون دِز ماکوتی – مِچِر – الیت و دلیر و تا چندین کیلومتر نیز با راه روستاهایی چون پلادکو – چهارباغ – پلادکوسر – دورچال گیجان و انگوران همسوست.
مومن توپا ابراهیمی، یکی از محققان و نویسندگان بزرگ مازندران درباره این روستای زیبا اظهار کرد: نُکرس روستایی است که در دور جدید آبادانی خود بیش از ۲۰۰ سال قدمت ندارد امّا خرابه‌هایی در بستر محل کنونی و اطراف آن وجود دارد که سند تاریخی دوران دیرینه آن بوده است؛ این خرابه‌ها شامل ویران قلعه‌ها، ده ویرانه‌ها، خرمن جار قدیمی مزرعه و جایگاه کشت گندم است.
این محقق مازندرانی با اشاره به نحوه تامین آب مورد نیاز دام‌های این روستا در زمان کم آبی خاطرنشان کرد: در کوهستان کلارستاق و هم در بیشتر دیگر نقاط کوهستان مازندران و گیلان، شبان‌ها در هر مرتعی که دچار کم آبی بود درختان بلند قامت و قطور را ته‌بر کرده و از یک سمت درون آن را تهی می‌کردند به نحوی که ابتدا و انتهای ساقه قطور درخت همچنان بسته بماند؛ این ساقه میان تهی درخت درمحل جوشش چشمه به صورت افقی به نحوی در زمین استوار می‌شد که آب اندک اندک در آن ذخیره شود، آب ذخیره شده در این منبع چوبی در میانه روز یا عصر به مصرف احشام می‌رسید.
وی خاطرنشان کرد: روستای نکرس مرتعی خوش علف و چراگاهی بسیار غنی از علف‌های مغذی و به دلیل ویژگی خاص جغرافیایی، سایه و آفتاب را هر کدام در طول روز در سمت شرق و غرب مرتع باهم داشته است. این مکان در گذشته محل تجمع گله داران اعم از شبانان و سر گالشان بود اما کم کم بر اثر ازدیاد جمعیت به روستا تبدیل شده است. این روستا به لحاظ موقعیت جغرافیایی در جایی استقرار یافته که چندین دره بزرگ در آن نقطه همدیگر را قطع میکنند .
این محقق و پژوهشگر مازندرانی ادامه داد: عده‌ای را گمان بر آن است که شاید به دلیل قرار گرفتن این روستا در نوک و راس این دره‌ها، اسمش« نوک رأس » باشد که این مدعا صحیح نیست چرا که واژه مرکب نوک رأس که قسمتی از آن فارسی و قسمتی عربی است با واقعیت‌های گویشی مردم و نام گزینی کاملا مغایر است. مردم کوهستان تا یک قرن پیش به گویش تبری چنان غلیظ صحبت می‌کردند که فقط شمار اندکی از آنها که به حوزه ها راه می‌یافتند عربی و فارسی را می‌فهمیدند، به غیر از آن، نام گزینی به فارسی، عربی یا ترکیبی از هر دو آن هرگز در این منطقه و به خصوص در نکرس معمول نبود.
محقق و نویسنده غرب مازندران به نام برخی قلعه‌های این روستا اشاره کرد و گفت: “قلعه ویرانه گردلت” در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریاهای آزاد قرار دارد، موقعیت جغرافیایی آن نسبت به روستای نکرس، در بخش شمال شرقی قرار دارد؛ با حفاری‌هایی که کاوشگران غیرمجاز و به قصد گنج یابی انجام دادند، سفالینه‌هایی در این مکان از خاک سر برآورد.اکنون از قلعه مذکور چیزی جز خرابه‌هایی در سمت شرقی اش با نام محلی «کلاچ خنه» چیزی نمانده که حکایت از جنگ و درگیری مهلکی همراه با کشتاری دردناک دارد.
توپاابراهیمی خاطرنشان کرد: قلعه ویرانه و قلّه زرد کوه از دیگر قلعه‌هاست که به شکل قلّه‌ای با مخروط تیز و شیبی تند اکنون مدفن دوتن از معصوم زادگان به اسامی حضرات فضل و فاضل (ع) است؛ بر فراز ستیغ این کوه قطعه زمینی به وسعت تقریبی یک هکتار قرار دارد که جایگاه دژی مستحکم بود؛ قدمت این دژ افسانه‌ای که اکنون جز سنگ لاشه های فراوان چیزی از آن باقی نمانده، بسیار دیرین و عبادتگاه پیروان آیین‌های پیش از ظهور اسلام بوده است.
وی افزود: اکنون نیز همه ساله مردم روستاهای اطراف به بهانه‌های گوناگونی در آنجا حضور یافته و ضمن زیارت بارگاه حضرات فضل و فاضل (ع) به جمع آوری گیاهان دارویی می پردازند. قلعه ویرانه‌های« نقت گردن» و« کلین چالک» و « لفتلی کلم مال=جایگاه تویله لطفعلی» از دیگر ویرانه قلعه‌ها است.
وی در خصوص چشمه های معروف نکرس و اطراف آن عنوان کرد: سنگ چشمه، قدمعلی چشمه، بِن چشمه، سنگدزه چشمه، پرتالینوی چشمه و بافلک چشمه از جمله این چشمه‌ها است.
این محقق و نویسنده، وجود چندین غار را از دیگر زیبایی‌های نکرس برشمرد و گفت: “غارهای گلجار” دو غار در دوسوی یکی از سرشاخه‌های رودخانه چالوس قرار دارند که از میانه مرتع نکرس و در قعر دره عمیقی می‌گذرد؛ این دو غار در سابق گاهی مورد استفاده دامداران قرار می گرفت. همچنین “غار چرمه لینگه” غاری در مرتع سمت جنوبی رودخانه و در دامنه‌ای پر شیب و صخره‌ای قرار دارد؛ غارهای”پوسرک نو” و” ولدره” که در سمت شمال شرقی و شمال غربی نکرس قرار دارند و در مواقع بارندگی به عنوان پناهگاه مورد استفاده دامداران قرار می‌گرفتند.
توپا ابراهیمی در خصوص گیاهان دارویی این منطقه بیان کرد: مراتع این روستا به لحاظ داشتن گیاهان دارویی و گیاهانی که ارزش صنعتی و خوراکی دارند بسیار غنی است؛ بخشی از این گیاهان شامل آویشن، زیره کوهی، لاری، شاه تره، زرشک، سیب جنگلی، آلوچه، ازگیل جنگلی است که در گذشته منبع در آمد قابل ملاحظه‌ای برای مردم روستا بوده است.
وی با اشاره به آداب و سنن این روستا افزود: علم‌بندی، علم‌داری و علم‌گشایی از جمله آداب وابسته به این آیین است. در محرم، ریش سفیدان روستا با یک مداح در حیاط مسجد گرد هم می‌آیند، دست‌ها را به زیر گوش برده سه بار بلند فریاد می‌زنند «یا علی، یاعلی، یا علی» و در پی آن سه بار دیگر فریاد «یا حسین، یاحسین، یاحسین» بر می‌آورند. پس از بسته شدن علم، آن را در اطراف مسجد بر می‌افرازند؛ در دسترس بودن علم به این دلیل است که تا عصر عاشورا که علم گشوده می‌شود همه روزه به هنگام اذان فردی آن را خم می‌کند تا ارادتمندان حضرت امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل بر آن بوسه زنند و حاجت بخواهند.
توپا ابراهیمی، علم‌گشایی را از دیگر آداب این روستا در دهه اول محرم معرفی کرد و گفت: همه اهالی پس از عزاداری صبح عاشورا، ناهار را در مسجد صرف میکنند و بلافاصله پس از آن جوانی زورمند علم را برداشته در حالی که پیشاپیش حرکت می‌کند، مردم با ترجیع بند «حسینم وای حسینم وای حسینم» در پی او روان می‌شوند و بر سینه میکوبند؛ پس از چرخاندن علم بر فراز همه قبور، در میانه آرامگاه عمومی ده، آن را به زمین می‌خوابانند، مرثیه‌خوان، مرثیه‌ای را در رثای حضرت ابوالفضل می‌خواند و مردم به سینه‌زنی ادامه می‌دهند.
توپاابراهیمی ادامه داد: پارسایانی که مراسم را در طول ده روز مدیریت کردند هر کدام اجزای گشوده شده را به افراد آرزومند و احیانا شفاجویان هدیه میکنند؛ این هدیه ارزشمند که اهدایی از جانب حضرت سیدالشهدا و باب الحوائج و دیگر شهدا محسوب می‌شود، برای گیرنده هدیه افتخاری بزرگ محسوب می‌شود.
اینجا در دل کوه های ستبر البرز روستایی ریشه گرفته که زیبایی و اعجاز را باهم در خود آمیخته است،”نکرس” روستایی به فاصله ۵۹ کیلومتری چالوس که گویی تابلوی بی نظیری از خالق است.
نُکرس، روستایی زیبا در ارتفاع تقریبی ۲۱۰۰ متری از سطح دریا در دل دهستان کوهستانی بخش مرزن آباد شهرستان چالوس است. راه روستایی نکرس که از محل دزبن (دژبن) از جاده اصلی چالوس منشعب می‌شود در مسیر خود با راه روستاهایی چون دِز ماکوتی – مِچِر – الیت و دلیر و تا چندین کیلومتر نیز با راه روستاهایی چون پلادکو – چهارباغ – پلادکوسر – دورچال گیجان و انگوران همسوست.
مومن توپا ابراهیمی، یکی از محققان و نویسندگان بزرگ مازندران درباره این روستای زیبا اظهار کرد: نُکرس روستایی است که در دور جدید آبادانی خود بیش از ۲۰۰ سال قدمت ندارد امّا خرابه‌هایی در بستر محل کنونی و اطراف آن وجود دارد که سند تاریخی دوران دیرینه آن بوده است؛ این خرابه‌ها شامل ویران قلعه‌ها، ده ویرانه‌ها، خرمن جار قدیمی مزرعه و جایگاه کشت گندم است.
این محقق مازندرانی با اشاره به نحوه تامین آب مورد نیاز دام‌های این روستا در زمان کم آبی خاطرنشان کرد: در کوهستان کلارستاق و هم در بیشتر دیگر نقاط کوهستان مازندران و گیلان، شبان‌ها در هر مرتعی که دچار کم آبی بود درختان بلند قامت و قطور را ته‌بر کرده و از یک سمت درون آن را تهی می‌کردند به نحوی که ابتدا و انتهای ساقه قطور درخت همچنان بسته بماند؛ این ساقه میان تهی درخت درمحل جوشش چشمه به صورت افقی به نحوی در زمین استوار می‌شد که آب اندک اندک در آن ذخیره شود، آب ذخیره شده در این منبع چوبی در میانه روز یا عصر به مصرف احشام می‌رسید.
وی خاطرنشان کرد: روستای نکرس مرتعی خوش علف و چراگاهی بسیار غنی از علف‌های مغذی و به دلیل ویژگی خاص جغرافیایی، سایه و آفتاب را هر کدام در طول روز در سمت شرق و غرب مرتع باهم داشته است. این مکان در گذشته محل تجمع گله داران اعم از شبانان و سر گالشان بود اما کم کم بر اثر ازدیاد جمعیت به روستا تبدیل شده است. این روستا به لحاظ موقعیت جغرافیایی در جایی استقرار یافته که چندین دره بزرگ در آن نقطه همدیگر را قطع میکنند .
این محقق و پژوهشگر مازندرانی ادامه داد: عده‌ای را گمان بر آن است که شاید به دلیل قرار گرفتن این روستا در نوک و راس این دره‌ها، اسمش« نوک رأس » باشد که این مدعا صحیح نیست چرا که واژه مرکب نوک رأس که قسمتی از آن فارسی و قسمتی عربی است با واقعیت‌های گویشی مردم و نام گزینی کاملا مغایر است. مردم کوهستان تا یک قرن پیش به گویش تبری چنان غلیظ صحبت می‌کردند که فقط شمار اندکی از آنها که به حوزه ها راه می‌یافتند عربی و فارسی را می‌فهمیدند، به غیر از آن، نام گزینی به فارسی، عربی یا ترکیبی از هر دو آن هرگز در این منطقه و به خصوص در نکرس معمول نبود.
محقق و نویسنده غرب مازندران به نام برخی قلعه‌های این روستا اشاره کرد و گفت: “قلعه ویرانه گردلت” در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریاهای آزاد قرار دارد، موقعیت جغرافیایی آن نسبت به روستای نکرس، در بخش شمال شرقی قرار دارد؛ با حفاری‌هایی که کاوشگران غیرمجاز و به قصد گنج یابی انجام دادند، سفالینه‌هایی در این مکان از خاک سر برآورد.اکنون از قلعه مذکور چیزی جز خرابه‌هایی در سمت شرقی اش با نام محلی «کلاچ خنه» چیزی نمانده که حکایت از جنگ و درگیری مهلکی همراه با کشتاری دردناک دارد.
توپاابراهیمی خاطرنشان کرد: قلعه ویرانه و قلّه زرد کوه از دیگر قلعه‌هاست که به شکل قلّه‌ای با مخروط تیز و شیبی تند اکنون مدفن دوتن از معصوم زادگان به اسامی حضرات فضل و فاضل (ع) است؛ بر فراز ستیغ این کوه قطعه زمینی به وسعت تقریبی یک هکتار قرار دارد که جایگاه دژی مستحکم بود؛ قدمت این دژ افسانه‌ای که اکنون جز سنگ لاشه های فراوان چیزی از آن باقی نمانده، بسیار دیرین و عبادتگاه پیروان آیین‌های پیش از ظهور اسلام بوده است.
وی افزود: اکنون نیز همه ساله مردم روستاهای اطراف به بهانه‌های گوناگونی در آنجا حضور یافته و ضمن زیارت بارگاه حضرات فضل و فاضل (ع) به جمع آوری گیاهان دارویی می پردازند. قلعه ویرانه‌های« نقت گردن» و« کلین چالک» و « لفتلی کلم مال=جایگاه تویله لطفعلی» از دیگر ویرانه قلعه‌ها است.
وی در خصوص چشمه های معروف نکرس و اطراف آن عنوان کرد: سنگ چشمه، قدمعلی چشمه، بِن چشمه، سنگدزه چشمه، پرتالینوی چشمه و بافلک چشمه از جمله این چشمه‌ها است.
این محقق و نویسنده، وجود چندین غار را از دیگر زیبایی‌های نکرس برشمرد و گفت: “غارهای گلجار” دو غار در دوسوی یکی از سرشاخه‌های رودخانه چالوس قرار دارند که از میانه مرتع نکرس و در قعر دره عمیقی می‌گذرد؛ این دو غار در سابق گاهی مورد استفاده دامداران قرار می گرفت. همچنین “غار چرمه لینگه” غاری در مرتع سمت جنوبی رودخانه و در دامنه‌ای پر شیب و صخره‌ای قرار دارد؛ غارهای”پوسرک نو” و” ولدره” که در سمت شمال شرقی و شمال غربی نکرس قرار دارند و در مواقع بارندگی به عنوان پناهگاه مورد استفاده دامداران قرار می‌گرفتند.
توپا ابراهیمی در خصوص گیاهان دارویی این منطقه بیان کرد: مراتع این روستا به لحاظ داشتن گیاهان دارویی و گیاهانی که ارزش صنعتی و خوراکی دارند بسیار غنی است؛ بخشی از این گیاهان شامل آویشن، زیره کوهی، لاری، شاه تره، زرشک، سیب جنگلی، آلوچه، ازگیل جنگلی است که در گذشته منبع در آمد قابل ملاحظه‌ای برای مردم روستا بوده است.
وی با اشاره به آداب و سنن این روستا افزود: علم‌بندی، علم‌داری و علم‌گشایی از جمله آداب وابسته به این آیین است. در محرم، ریش سفیدان روستا با یک مداح در حیاط مسجد گرد هم می‌آیند، دست‌ها را به زیر گوش برده سه بار بلند فریاد می‌زنند «یا علی، یاعلی، یا علی» و در پی آن سه بار دیگر فریاد «یا حسین، یاحسین، یاحسین» بر می‌آورند. پس از بسته شدن علم، آن را در اطراف مسجد بر می‌افرازند؛ در دسترس بودن علم به این دلیل است که تا عصر عاشورا که علم گشوده می‌شود همه روزه به هنگام اذان فردی آن را خم می‌کند تا ارادتمندان حضرت امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل بر آن بوسه زنند و حاجت بخواهند.
توپا ابراهیمی، علم‌گشایی را از دیگر آداب این روستا در دهه اول محرم معرفی کرد و گفت: همه اهالی پس از عزاداری صبح عاشورا، ناهار را در مسجد صرف میکنند و بلافاصله پس از آن جوانی زورمند علم را برداشته در حالی که پیشاپیش حرکت می‌کند، مردم با ترجیع بند «حسینم وای حسینم وای حسینم» در پی او روان می‌شوند و بر سینه میکوبند؛ پس از چرخاندن علم بر فراز همه قبور، در میانه آرامگاه عمومی ده، آن را به زمین می‌خوابانند، مرثیه‌خوان، مرثیه‌ای را در رثای حضرت ابوالفضل می‌خواند و مردم به سینه‌زنی ادامه می‌دهند.
توپاابراهیمی ادامه داد: پارسایانی که مراسم را در طول ده روز مدیریت کردند هر کدام اجزای گشوده شده را به افراد آرزومند و احیانا شفاجویان هدیه میکنند؛ این هدیه ارزشمند که اهدایی از جانب حضرت سیدالشهدا و باب الحوائج و دیگر شهدا محسوب می‌شود، برای گیرنده هدیه افتخاری بزرگ محسوب می‌شود.
