حتماً جنگل رفته‌اید؟ هنوز هم از این عرصه‌های طبیعی جنگلی از دوره سوم زمین‌شناسی به جا مانده است همانند جنگلهای هیرکانی که مثل یک روبان سبز، پایین آبی خزر قرار گرفته و از ارزشمندترین جنگلهای دنیاست، گذشته از تأثیری که در ایجاد هوای پاک و ذخیره آب دارند، خانه موجودات زنده بسیاری هستند و از سرازیر شدن سیل جلوگیری می‌کنند.
به گزارش پایگاه خبری چهاردانگه، به نقل از ایسنا مازندران، کافی است چند ساعتی دل به جنگل بزنید تا خستگی ساعت‌ها ترافیک و روزهای کاری فراموش شود البته برای دیدن درختان جنگلهای هیرکانی باید مدام سرتان را بالا و به سمت آسمان بگیرید.
جنگلهای هیرکانی سال‌هاست در آب و هوای معتدل جنوب خزر دوام آورده و پناهگاه حیوانات زیادی بوده است. ۲۹۶ گونه پرنده در گوشه و کنار درختان آن مثل عقاب، جغد، اردک خاکستری، شاهین، کرکس، قرقی، دارکوب، سار و اردک نوک پهن که پاییزها به این جا می‌آید، زندگی می‌کنند.
قدمت این جنگل‌ها، کم‌نظیر بودن بافت گیاهی و نوع درختان آن باعث شد تا درخواست ثبت جهانی آن در یونسکو مطرح شود، در ابتدا جمهوری آذربایجان این درخواست را اعلام کرد اما از آن جا که بیشتر بخش جنگل‌ها در ایران قرار گرفته، ایران پیشنهاد درخواست مشترک با آذربایجان را داد و این درخواست در یونسکو مطرح و به ثبت رسید.
با به ثبت رسیدن عرصه‌های جنگلهای هیرکانی که بیش از ۵۰ درصد آن در مازندران است، دوستداران محیط زیست امیدوارند از آنها حفاظت بیشتری شود و برای ساخت اتوبان یا انتقال آب درختان تنومند و کهنسال را قطع نکنند.
اهمیت و ضرورت حفظ عرصه جنگلهای هیرکانی شمال کشور
سید احسان ساداتی عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ثبت جنگلهای هیرکانی باعث حفاظت بهتر و بیشتر از این عرصه‌ها می‌شود، اظهار کرد: همراه با حفاظت جهانی، ۱۹۱ کشور عضو کنوانسیون از ثبت جهانی این عرصه طبیعی حمایت می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه ثبت جنگلهای هیرکانی متشکل از ۱۲ سایت است، تصریح کرد: این سایت‌ها با حدود ۱۲۹ هزار هکتار مساحت در مازندران، گلستان و گیلان قرار دارد که ۷ درصد جنگلهای هیرکانی را تشکیل می‌دهد.
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، خاطرنشان کرد: ۱۲ سایت کل جنگلهای هیرکانی شمال کشور را پوشش می‌دهد که در گذشته جمهوری آذربایجان تلاش می‌کرد تا به نام خودش ثبت کند اما نهایتاً این ثبت با نام ایران شد.
ساداتی با تاکید بر اینکه ثبت جنگلهای هیرکانی دستاورد خوبی برای ایران بوده که باعث حفظ آن می‌شود، گفت: حدود ۵۰ درصد عرصه طبیعی جنگلهای هیرکانی با توجه به تحقیقات مرکز جنگلداری کشور در مازندران است.
وی با بیان اینکه با توجه به پیگیری‌های مستمر دانشگاه تربیت مدرس، مرکز تحقیقات جنگلداری، سازمان محیط زیست، میراث فرهنگی و گروه‌های زیست محیطی موفق به ثبت جنگلهای هیرکانی شدیم، افزود: با وجود اینکه پرونده جنگلهای هیرکانی برای ثبت طبیعی خیلی زودتر از پرونده کویر لوت بود اما بعد از آن به ثبت آثار طبیعی جهانی رسید.
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با اشاره به اینکه بعد از کویر لوت جنگلهای هیرکانی دومین ثبت جهانی در اثر طبیعی ایران است، یادآور شد: حدود ۲۳ اثر طبیعی در ایران ثبت جهانی شده که ثبت جنگل هیرکانی مورد ۲۴ است که در ۱۴ تیر ماه ۹۸ در جمهوری آذربایجان به ثبت رسید.
ساداتی با بیان اینکه ثبت اثر طبیعی جهانی باعث می‌شود حفاظت آن نیز در سطح بالاتری صورت گیرد، تصریح کرد: این حفاظت همراه به چندین مرحله نظارت و بررسی کارشناسان در دوره‌های مختلف است که قطعاً اعتباراتی برای حفظ جنگلهای هیرکانی در نظر گرفته می‌شود.
فعال کردن بخش گردشگری جنگل در مازندران
وی حضور گردشگر و توریسم خارجی را در عرصه جنگلی باعث فعال کردن بخش گردشگری دانست و افزود: اگر توریسم خارجی ببینند که اثری به ثبت جهانی رسیده با ورود به ایران اطلاعات لازم را کسب و از جنگل‌ها بازدید می‌کند که این بخش قضیه هم در بخش اشتغال زایی، گردشگری و اقتصادی می‌تواند در مازندران مثمر ثمر باشد.
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در ادامه بیان کرد: قدمت جنگلهای اروپایی بین ۱۵ الی ۱۶ هزار سال است اما جنگلهای هیرکانی باقیمانده دوره سوم زمین شناسی بالغ بر ۲۵ تا ۳۰ میلیون سال قبل است.
ساداتی با اشاره به اینکه حدود ۳ هزار گونه آوندی در جنگلهای هیرکانی وجود دارد که نشان دهنده پتانسیل بالای این جنگل است، اظهار کرد: سازمان جنگل داری کشور باید در خصوص حفاظت عرصه‌ها با به کار گیری جنگلبان و نگهبانان بیشتر از جنگل‌ها به عنوان آثار طبیعی جهان نگهداری کند.
وی گفت: ثبت جهانی جنگل می‌تواند به نوعی به بحث تأمین اعتبارات و توجه دستگاه‌های مرتبط که همگی باید در حفظ جنگل کوشا باشند، کمک کرده و پاسخگو باشند تا حال جنگل را بهتر از قبل کند.
جنگلهای هیرکانی مجموعه‌ای از اکوسیستم‌های طبیعی شمال کشور
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور خاطرنشان کرد: ما جنگل را به شکل یک مجموعه اکو سیستم می‌بینیم مانند منبع آب و حیات وحش که انتقال آب قطعاً بخشی از جنگل به لحاظ مهیا کردن زیر ساخت‌ها از بین می‌برد.
ساداتی با بیان اینکه حفظ جنگل خود منبعی برای تأمین آب است یعنی پوشش جنگلی باعث نفوذ آب می‌شود، گفت: طرح انتقال آب باید با ارزیابی بسیار دقیقی از سوی کارشناسان باشد.
وی با تاکید بر اینکه اگر برای انتقال آب آسیبی به بدنه جنگل برسد از جمله لوله گذاری یا گذاشتن پمپ در مسیر با توجه به ثبت جهانی آن برای ایران مسئولیت دارد، بیان کرد: از لحاظ فنی مسیر انتقال باید مورد کارشناسی قرار بگیرد.
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور معتقد است: اگر کنوانسیون جهانی می‌دانست که جنگلهای ما در معرض آسیب‌های این چنینی مانند انتقال آب است شاید با ثبت عرصه جنگلهای هیرکانی موافقت نمی‌کرد.
ساداتی با بیان اینکه به اطراف سایت‌های ثبت شده جنگلهای هیرکانی بافر گفته می‌شود، افزود: اگر مسئولانی خواستار انتقال آب از مسیر جنگلی هستند که قطعاً از بافر ها خواهد بود باید مورد بازدید کنوانسیون بین المللی برای اجرای طرح قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه از ۱۳۰ هکتار سایت ثبت شده و ۱۷۷ هزار هکتار بافر جمعاً ۳۰۷ هزار هکتار مساحت عرصه طبیعی جنگل ثبت جهانی است، تصریح کرد: ثبت جنگلهای هیرکانی شاید کمکی برای منتفی کردن بحث انتقال آب باشد و اینگونه از تمامی عرصه جنگلی محافظت شود.
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور خاطرنشان کرد: ثبت جنگلهای هیرکانی و زنده بودن آن در ایران به عنوان سرآمدی برای کشور است و در اروپا از آن به عنوان فسیل زنده یاد می‌شود.
ثبت جنگلهای هیرکانی تعهدات الزام آوری را به دنبال دارد
محمد نجاتی عضو شورای عالی شبکه سازمان مردم نهاد مازندران در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ثبت جنگلهای هیرکانی تعهدات الزام‌آوری را به دنبال دارد، گفت: این تعهدات به طور مستمر و با نظر کارشناسان بین المللی در همه نقاط باید با ساماندهی کامل اجرا شود.
وی با اشاره به اینکه انجام تعهدات کنوانسیون بین المللی ثبت آثار طبیعی منوط به اجرای استانداردهای جهانی در حفظ جنگل است، افزود: با توجه به تحریم‌های همه جانبه ایران امیدواریم تعهدات از سوی کنوانسیون بین المللی اجرا و به ارائه خدمات بینجامد.
عضو شورای عالی شبکه سازمان مردم نهاد مازندران، تصریح کرد: اجرای تعهدات از مهم‌ترین موضوع حفاظت و پایش جنگل‌ها است که امروزه در مدیریت عرصه جنگلداری در سازمان داریم.
نجاتی با تاکید بر اینکه دومین ثبت اثر طبیعی بعد از کویر لوت، جنگلهای هیرکانی در ایران است، اظهار کرد: کویر لوت به لحاظ پولیتیکی با جنگلهای هیرکانی قابل مقایسه نیست و عرصه جنگلی با تنوع بسیار و طبیعت شکننده نیازمند پایش و حفاظت بیشتری است.
عوامل انسانی مسبب نابودی جنگل
وی در ادامه بیان کرد: در فاصله ۱۰ ها و صدها متری موجود زنده‌ای دیده نمی‌شود اما جنگلهای هیرکانی زنده است و تجاوز و دخالت عوامل انسانی همانند ویلا سازی باعث نابودی آن می‌شود.
عضو شورای عالی شبکه سازمان مردم نهاد مازندران، خاطرنشان کرد: قطع درختان جنگلی برای گسترش کشاورزی و انتقال آب، موجودات زنده را از بین می‌برد و این واقعیت تلخی است که امروز در سطح عرصه‌های جنگلی شمال کشور شاهد هستیم.
نجاتی با اشاره به اینکه با پایه گذاری مدیریت‌ها در چار چوب سازمان جنگل داری کشور باعث فرهنگ سازی و اطلاع رسانی در زمینه حفظ اثر طبیعی خواهد شد، افزود: ارائه برنامه‌های زیست محیطی، آموزش از مدارس و اطلاع رسانی رسانه‌های داخلی می‌تواند پلی برای آشنایی بیشتر مردم با حفظ جنگل باشد.
حفظ عرصه‌های جنگلی درد مشترک همه در مازندران
وی با بیان اینکه حفاظت از جنگل به تنهایی کار دولت، نهادهای ذی ربط، سازمان‌های مردم نهاد و مردم نیست، یادآور شد: حفظ عرصه‌های جنگلی در مازندران درد مشترک همه ما بوده و با به کارگیری افراد دلسوز، دانا و دارای تخصص در حوزه علوم جنگلی می‌تواند راهگشا و درمان این درد باشد.
عضو شورای عالی شبکه سازمان مردم نهاد مازندران با تاکید بر اینکه هر نوع دخالتی اعم از انتقال آب و ایجاد زیر ساخت‌های آن در جنگل که همراه با دخالت انسانی است طبیعت را شکننده‌تر می‌کند، گفت: متأسفانه مدیریت محیط زیستی دست کسانی نیست که به اندازه کارشناسان علوم جنگل دلسوخته کار باشند.
نجاتی با اشاره به اینکه طبیعت را باید به خودش بازگرداند، خاطرنشان کرد: سازمان محیط زیست با مدیریت درست در راستای حفظ این ثبت طبیعی جهانی تلاش کند تا در جوامع جهانی جایگاه شایسته ای داشته باشیم.
گزارش از: بهناز مقدس خبرنگار ایسنا مازندران
