زمينه توسعه بخش چهاردانگه( بخش چهارم- معدن)
در سه بخش قبل در رابطه با زمينه هاي توسعه بخش چهارزدانگه به راهها ، توريسم مذهبي و اكوتوريسم پرداختم . در اين قسمت به يكي ديگر از پتانسل منطقه در زمينه ي توسعه يعني به معدن خواهم پرداخت.
منطقه چهاردانگه در زمينه معدن داراي پتانسيل بسيار مهمي مي باشد كه در اين قمست مختصرا به آن اشاره مي شود.
1- فلورين اراء
نام اين کاني که به فلوئوراسپار نيز معروف است از واژه يوناني به معني جريان يافتن گرفته شده است و دليل آن نيز ذوب شدن سريعتر اين کاني نسبت به ساير کانيها است. فلوئورين با ترکيب شيميايي CaF2 در گروه هاليدها قرار داشته و به رنگهاي زرد، سبز، بنفش، آبي، صورتي، قهوه اي، سياه و بي رنگ ديده مي شودز
کاربردهاي فلوئوريت
فلوئورين توسط يونانيان قديم براي ساخت ظروف تزئيني مثل فنجان، ليوان و سطح ميزها استفاده مي شده است . سه مصرف عمده فلوئورين در صنايع توليد اسيد فلوئوريک (HF)، سراميک و متالورژي است . بيش از 50 درصد توليد کاني فلوئوريت در جهان در صنايع شيميايي و براي توليد اسيد هيدروفلوئوريک مصرف مي شود .
از فلوئورين در ساخت شيشه ، فايبرگلاس ، عدسي و مواد آرايشي استفاده مي گردد. در صنايع کوزه گري، ميناکاري و سراميک نيز از اين کاني استفاده مي شود . خلوص اين نوع فلوئوريت بين 95 تا 96 درصد است. از فلوئوريت براي تهيه کريوليت مصنوعي Na3AlF6 که براي ذوب آلومينيم اساسي است استفاده مي شو د. فلوئورينهاي خوش رنگ و شفاف مي توانند به عنوان کاني زينتي مورد استفاده قرار گيرند.
با توجه به اهميت فلورين در صنايع متاسفانه بهره برداري مناسبي از معدن فلورين اراء صورت نگرفته و اشتغالزايي مناسبي براي مردم منطقه ايجاد نشده است. و اندك مواد معدني استخراج شده به صورت خام به كشور هاي ديگر صادر مي شود.
2- گالن اراء
همرا به سنگ معدن فلورين در معدن اراء كاني با ارزش ديگري وجود دارد به نام گالن.گالن، کانی طبیعی سولفید سرب و اصلیترین کانی فلز سرب در معادن سرب میباشد.این کانی فلزی معمولاً همراه با اسفالریت در معادن سرب و روی دنیا استخراج میگردد. گالن همچنین با فلوئوریت و کلسیت همراهی میشود.
گالن يكي از كانيهاي مهم سرب است. در صنعت تهيه رنگ و ميناكاري نيز مصرف ميشود. در تهيه باتريها و صفحات و لوله هاي سربي، در شيشهسازي و سراميك و همچنين سرب براي ساختن صفحات محافظ مواد راديواكتيو به كار ميرود.
3- باريت
معدن سنگ فلورين و باريت روستاي ولويه
باریت ( (BaSO4 مادهای معدنی دارای سولفات باریم است. ترکیبات شامل باریت، سلستین، آنگلزیت و انهیدرات را گروه باریت مینامند. باریت منبع اصلی تهیه باریم است.
این کانه در صنایع گوناگونی مورد مصرف قرار میگیرد. به دلیل فراوان بودن ذخایر باریت در بیشتر نقاط دنیا و همچنین ویژگیهای خاص آن، این کانه، کاربرد زیادی در صنایع مختلف پیدا کردهاست. باریت عمدتاً بعنوان پرکننده در تهیه گل حفاری، لاستیک، کاغذهای مرغوب، کابلسازی، پلاستیک سازی، ساخت و پردازش کائوچو، رنگ سازی، سرامیک سازی، ساخت شیشههای شفاف، صنایع چینیسازی، لوازم آرایشی، جوهر سفید و لاک غلط گیر، ساخت لباسهای عایق، لنت ترمز، شمع خودرو، لولههای خلاء، وسایل آتش بازی، مواد منفجره، آلیاژ، حفاظت پرتو، در لامپهای فلوئورسنت، در رآکتوهای هستهای، داروسازی و پزشکی یافت میشود
4– زغال سنگ
زغال سنگ نام کانی سیاه رنگی است که از پسماند مواد گیاهی دورانهای قدیم (میلیونهاسال پیش) زمین شناختی تشکیل شده است و به عنوان سوخت و نیز ماده اولیه برخی صنایع شیمیایی برای تولید گاز، کک، روغن، قطران و غیره استفاده میشود. بخش بزرگی از جرم زغال سنگ کربن است. از دیگر ترکیبات زغال سنگ هیدروژن، نیتروژن، اکسیژن و گوگرد است. انواع زغال سنگ در دورانهای گوناگون زمینشناسی و تحت شرایط مختلفی به وجود آمدهاند. تورب، نخستین مرحله تشکیل ذغال سنگ است. پس از آن به ترتیب لینییت، زغال سنگ قیری و آنتراسیت با درجات مختلف درون داشت مواد تشکیل دهنده قرار دارند.
منطقه چهاردانگه يكي از مناطق غني از نظر داشتن زغال سنگ مي باشد . در بخش چهاردانگه معادن زغال سنگ كياسر ، سنگ چشمه ، سنام، برد، سورت و اروست را داريم .معدن زغالسنگ كياسر، كه بهره برداري از آن از سال 1362 آغاز شد بود و در اوايل تعداد زيادي از بيكاران منطقه را به خود جلب كرده بود و اشتغالزايي بالايي به صورت مستقيم و غير مستقيم ايجاد كرده بود به علت سوء مديريت ، شروع به بازنشستگي پيش از موعد كارگران و فروش امكانات آن نمودند و شهرك مسكوني آن به قيمت ناچيز به فروش رفت كه حكايت آن مثنوي هزار من كاغذ مي باشد.
از معادن ديگر زغال سنگ منطقه به صورت محدود استفاده مي شود . اگر دولت محترم به معادن منطقه توجه نمايد مي تواند بيكاري در منطقه را به طور كامل ريشه كن نمايد.
5– سنگ هاي تزييني
سنگ مرمر از سنگهای دگرگونی است که از دگرگونی سنگ آهک بوجود آمده است. کانی اصلی تشکیل دهنده آن کلسیت است. از این سنگ به صورت گستردهای برای مجسمه سازی و نماي ساختمان استفاده مي شود.
معدن سنگ مرمر كرم استخواني در روستاي اروست وحود دارد . يكي از اين معادن به علت نزديكي به چشمه سورت برداشت از آن ممنوع شده است.
6– معدن آهك
سنگ آهک سنگ رسوبی با منشأ شیمیایی یا زیستشیمیایی که بیشتر از کلسیمکربنات تشکیل شده باشد.
آهک زنده میل ترکیبی شدیدی با فلزات دارد، از اینرو با فلزات مصرف شده در ساختمان مانند لولههای آب و لولههای شوفاژ ترکیب شده و در آنها خوردگی ایجاد کرده و موجب پوسیدگی میشود. به همین علت رفته رفته از میزان مصرف آهک در ساختمان کاسته شده و با توسعه کارخانههای سیمان پزی در ایران و سراسر دنیا رفته رفته سیمان جای آهک را در صنعت ساختمان سازی گرفته به طوری که امروزه در کمتر ساختمانی از آهک به عنوان ملات استفاده میشود. ولی در راه سازی برای افزایش تحمل فشاری و کششی خاک مخصوصا در قشرهای پایین راه سازی برای تحکیم بخشیدن به آن و همچنین جلوگیری از روئیدن گیاهان در دامنه راه و باندهای فرودگاه مصرف میشود.
همچنین آهک در صنعت سیمان پزی، چینی سازی، شیشه گری، ذوب آهن، صنایع غذایی، تصفیه قند و غیره نیز مصرف میشود
از دير باز آهك در روستاهاي چهاردانگه به صورت سنتي فراوري مي شد و مورد استفاده قرار مي گرفت. معدن سنگ آهك در روستاهاي شويلاشت ، كياسر و تركام وجود دارد. تاسيس كارخانه سيمان در تركام به علت وجود سنگ آهك در اين روستا مي باشد.
7– معدن شن و ماسه
در منطقه چندين كارگاه توليد شن و ماسه فعال مي باشد كه بخش مهم از نياز هاي شهرستان ساري را تامين مي نمايد.
نویسنده: حامد خلیلی ازنی