ژن بیگانه وارد برنج ایرانی شده؟
چندی پیش خبر تولید رقم های جدیدی از برنج که کیفیت طارم و کمیت برنج های پر محصول را داشته است شگفتی بسیاری از محافل علمی داخلی و خارجی را به همراه داشت، اما پس از مدتی گمانه هایی مبنی بر تراریخته بودن این ارقام بر سر زبان ها افتاد.
تولید برنج روشن و شهریار که یک موفقیت بزرگ علمی توسط دانشمندان مازندرانی بوده با استفاده از فناوری هسته‌ای با روش پرتو دهی گاما بر روی برنج نعمت به دست آمده است؛ این نوع برنج کاملا نسبت به بیماری‌های شایعی مانند بلاست و آفت‌های معمول کرم ساقه خوار مقاوم است.
نتیجه این پژوهش که 9 سال زمان برد به پاس دو شهید هسته‌ای کشور شهیدان شهریاری و احمد روشن به روشن و شهریار نامگذاری شد.
اما روش تولید این ارقام گمانه هایی را در محافل علمی به وجود آورد که شاید این دو رقم برنج تولید شده، جزو دسته محصولات تراریخته باشند؛ برخی از محققان بر این باورند که تولید برنج روشن و شهریار از طریق اعمال محرک های هسته ای بر ژن برنج نعمت بوده که این ارقام را جزو تولیدات تراریخته قرار می دهد و با توجه به حساسیتی که به مسئله تراریخته در کشور وجود دارد چگونه این تیم تحقیقاتی توانسته روی پروژه تولید ارقام تراریخته آن هم با حمایت سازمان انرژی اتمی پژوهش داشته باشند.
حواشی پیرامون تولید برنج های روشن و شهریار را از قربانعلی نعمت زاده قراخیلی که سرپرست گروه علمی برنج های روشن و شهریار بوده و دیگر کارشناسان علمی دانشگاه های استان پیگیر شدیم.
* نگرش نادرستی درباره محصولات تراریخته ایجاد شده است
رئیس سابق پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان اینکه نگرش نادرستی در مورد محصولات تراریخته و دستکاری ژنتیکی در افکار عمومی جامعه به جریان افتاده که باعث تشویش اذهان عمومی و دور نگه داشتن مردم از حقیقت ماجرا شده است، اظهار کرد: اگر بخواهیم به ارقام گذشته برنج بسنده کنیم باید بسیاری از ظرفیت‌های علمی را کنار بگذاریم.
قربانعلی نعمت زاده قراخیلی با اشاره به این نکته که خداوند متعال در قرآن و دین مبین اسلام تاکید زیادی در مورد علم دارند، اظهار کرد: نمی توانیم درب های علم را به روی جامعه ببندیم تنها به این دلیل که شاید در آینده خطراتی داشته باشد، نباید صورت مسئله را پاک کرد بلکه باید در نحوه به کارگیری آن دقت صورت گیرد.
وی با بیان اینکه افزایش جمعیت، کمبود منابع آبی، کاهش درآمدهای مردم و افزایش تقاضا برای غذا، کشور را ملزم به افزایش محصولات کشاورزی در واحد سطح کرده است، تصریح کرد: روش های علمی گوناگونی برای افزایش محصولات کشاورزی در واحد سطح وجود دارد.
نعمت زاده، دو رگ گیری، متاسین و تغییرات ژنتیکی را سه راهکار افزایش تولید محصول در واحد سطح برشمرد و در ادامه گفت: از طریق روش دو رگ گیری، بین دو رقم که فاصله ژنتیکی با هم دارند عملیاتی صورت می‌دهیم که تلفیقی از دو ژن در یک محصول جمع می‌شود، محصول منتج را تا ۱۰ نسل ادامه می‌دهیم تا به یک رقم مناسب برسیم. تمام مواد ژنتیکی در عملیات نیز مربوط به ژن های درون گیاه است و چیزی از بیرون وارد سیستم برنج نمی‌شود.
وی خاطرنشان کرد: این چرخه کاملا طبیعی است و همان کاری که طبیعت به تدریج انجام می دهد با روش مصنوعی دورگ‌گیری تسریع می‌بخشیم.
* تولید برنج‌های روشن و شهریار از روش غیر تراریخته
وی در مورد روش متاسین گفت: در این روش با استفاده از پرتوتابی، تغییراتی را که به صورت طبیعی در ژن برنج در حال انجام است، تسریع می‌بخشیم.
رئیس سابق پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان اینکه ارقام برنج روشن و شهریار نیز از طریق روش متاسین تولید شده‌اند، اظهار کرد: در این روش هم هیچ ژن بیگانه‌ای وارد سیستم گیاه نمی‌شود و تنها با تکنولوژی موجود تغییراتی که به تدریج در طبیعت صورت می‌گیرد با روش کابالت ۶۰ ، مواد شیمیایی یا رادیو اکتیو، تسریع می‌دهیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی مازندران در مورد روش تغییر ژنتیکی بیان کرد: در روش تغییر ژنتیکی، یک ژن بیگانه از منبعی گیاهی، حیوانی یا باکتریایی باکتری استخراج، به ناقل انتقال و ناقل نیز به گیاه منتقل می‌شود.
وی وارد کردن یک ژن بیگانه به گیاه را که قبلا در آن نبوده است، تراریخته دانست و اظهار کرد: در حال حاضر هیچ رقم تراریخته‌ای از برنج در کشور وجود ندارد و یا به مرحله تولید نرسیده است. باید در موضوع تراریخته به مردم آگاهی داد؛ در دنیا رقم های تراریخته سویا، ذرت و کلزا در حال کشت است .
* تولید روشن و شهریار دستاورد بزرگ علمی مورد بحث در محافل علمی دنیا
فاطمه فلاح، کارشناس حوزه کشاورزی، درباره نحوه تولید برنج های روشن و شهریار بیان کرد: تولید برنج‌های روشن و شهریار دستاورد بزرگی بوده که در محافل و مراکز معتبر علمی دنیا روی آن بحث و تبادل نظر می‌شود.
وی با بیان اینکه روشن و شهریار از نظر تعاریف علمی به هیچ وجه در دسته محصولات تراریخته قرار نمی‌گیرد، تصریح کرد: تولید این ارقام کیفی که کمیت قابل توجهی دارد می‌تواند به تقویت امنیت غذایی و همچنین افزایش حاشیه سود و کاهش ضرر کشاورزان کمک شایانی کند.
گزارش: حسین زحمتکش، خبرنگار ایسنا
دبیر: شیما عباس زاده
