هنر دست مازندرانیها خاک گرفته است
پولی که برای صنایع دستی خرج میشود، بلافاصله و مستقیم در رونق زندگی جامعه محلی تاثیر می گذارد؛ این فرصتی است برای جایگزین کردن کالاهایی از کشورهای دیگر که بازار را احاطه کردهاند، اما نماینده فرهنگ بومی کشور نیستند و عموماً به رونق اقتصادی کمکی نمیکنند.
سعید سفیدی، مغازه داری که صنایع دستی و فقط کالاهای ایرانی میفروشد در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد:صنایع دستی میتواند ارزش افزوده زیادی در جامعه به وجود آورد اما هیچ حمایتی از آن نمیشود؛ ساخت صنایع دستی وقت گیر بوده و نهایتا قیمت آن نیز گران است و کاربرد آن در خانه بیشتر به عنوان یک دکور است، به غیر از زیراندازهایی چون جاجیم و نمد که از آنها استفاده می کنیم.
وی افزود:در قدیم هر چه ساخته می شد کار دست بود اما اکنون با فلز برای شما در ده دقیقه یک صنایع دستی درست میشود؛ تغییر سبک زندگی باعث شده تا فرزند ما از یادگیری صنایع دستی گذشته فاصله بگیرد.
این هنرمند و فروشنده صنایع بومی یادآور شد: در گذشته مازندران به عنوان مهد صنایع دستی همچون لاک و چوله که بیشتر از چوب ساخته می شده، بود؛ آنهایی که دلسوز طبیعت بودند در جنگلها میگشتند و چوب درختان افتاده را پیدا و برای ساخت صنایع دستی به کار میبردند. برای احیای صنایع دستی قبل از هر چیز باید اهل فن آن یعنی آن صنعت گر، هنرمند یا دلسوز، صنایع دستی را پیدا کرد و به آنها بها داد.
وی با اشاره به اینکه با بیتوجهی به صنایع دستی، هنر دست هنرمندان به قهقرا میرود، افزود: نمد مالی در کتالم رامسر، آمل و بابل رایج بوده اما اکنون از بین رفته است. سفال مازندران و “ملوار بافی” به فراموشی سپرده شده است.
این فروشنده کالای بومی و صنایع دستی خاطرنشان کرد: زمانی که سازمان صنایع دستی با میراث فرهنگی ادغام نشده بود استادکاران در سراسر استان با برگزاری کلاسها آموزش می دادند؛ حمایت از صنعت گر هزینه بر نیست.
سفیدی گفت: لازمه برپایی نمایشگاه های صنایع دستی برای هنرمند صنایع دستی، برپایی غرفه رایگان و بسترهایی برای اقامت بدون هزینه برای هنرمندان است تا بتوانند با خیال آسوده مهارت دست خود را به نمایش بگذارند. مغازهای که اکنون در آن کار میکنم زمانی بازرگانی دولتی و صد در صد اجناس آن از صنایع دستی بود، اما متاسفانه اکنون به خاطر نامگذاری صنایع دستی به میراث فرهنگی بابت این مغازه مجبور به پرداخت اجاره بها هستم. صنایع دستی این روزها فروش چندانی ندارد.
فروشنده کالاهای بومی یادآور شد: کالاهای این مغازه کاملا کار دست بوده و در آن نه کار ماشینی نه چینی دیده نمیشود، شیشه گری از تهران می آید و گلیم، جاجیم و پتو از مازندران، قلم کاری ، خاتم و مینا کاری از اصفهان، تابلو فرش از مازندران، جاجیم آلاشت، گلیم از چهاردانگه مازندران است.
وی افزود: کسانی که اهل فن هستند باید بدانند که یک هنر یا صنعت وقتی از بین می رود چندین نفر بیکار می شوند، در صنایع دستی می توان از دو تا پنج میلیون تومان نهایتا۱۰ میلیون تومان چند فرد هنرمند را شاغل کرد. متاسفانه این مغازه که تماما کالای ایرانی می فروشد به دلیل عدم حمایت، نداشتن مشتری و دادن ۲۵ درصد فروش به عنوان مالیات در حال تعطیل شدن است.
سهیلا ذاکری پاشاکلائی، کارشناس صنایع دستی و یک فعال هنری در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: صنایع دستی فرایندی است که در رشد، شکوفایی و بالندگی اقتصاد ملی و نیز در اشتغال زایی نقش مهمی دارد، به گونه ای که می توان میلیونها کارگاه خانگی صنایع دستی را ایجاد کرد.
وی افزود: در حال حاضر در داخل کشور هزاران کارگاه تولیدی و خانگی مرتبط با صنایع دستی در زمینههای مختلف از جمله چوب، فلز، چرم، سفال، پارچه، فرش در حال فعالیت بوده که با خلاقیت و نوآوری خود نقش مهمی در توسعه هنرهای سنتی و به تبع آن در توسعه اقتصادی دارند.
ذاکری یادآور شد: هنرمندان و صنعتگران باید در آرامش و آسایش به خلق و تولید آثار خود بپردازند اما دغدغه ها و مشکلاتی وجود دارد که مانع رشد و فعالیت آن ها و در موارد بسیاری موجب دلسرد شدن هنرمندان از ادامه کار و تغییر شغل میشود.
این کارشناس صنایع دستی خاطرنشان کرد: متاسفانه واردات بی رویه کالاهای چینی به بازار ایران، صنایع دستی کشور را به خطر انداخته است.
وی گفت: با توجه به این که قدرت خرید مردم پایین بوده، مردم به دنبال وسایل ارزان قیمت هستند،در نتیجه لوازم صنایع دستی با استقبال کمی برای خرید مواجه است. این مسئله را می توان در نمایشگاه های صنایع دستی به وضوح مشاهده کرد که اغلب مردم بازدید کننده نمایشگاه ها هستند و متقاضیان صنایع دستی افراد خاصی بوده که ارزش کار تولید دست را می دانند.
وی یادآور شد: از دیگر دغدغه های هنرمندان صنایع دستی برای حضور در نمایشگاه، هزینه های بالای اجاره غرفه ها و نیز مسئله اسکان و تغذیه هنرمندانی است که از شهرهای دیگر در نمایشگاهی استانی یا کشوری شرکت می کنند.
این فعال هنری با اشاره به این که عدم فرهنگ سازی در خرید صنایع دستی است مشکل مهم این حوزه است یادآور شد: فرهنگ سازی از اقدامات مهم در پایداری وضعیت صنایع دستی و هنرهای سنتی است که از طریق آموزش و تبلیغات رسانه ای محقق می شود و در این میان نقش دولت هم اهمیت بسیاری دارد.
وی افزود:حمایت دولت از صنعتگران حرفه صنایع دستی کامل نیست، چراکه صرف تسهیلات خوداشتغالی موجب کارآفرینی نمیشود بلکه بازار خرید و فروش هم باید از سوی دولت ایجاد شود. به عنوان مثال بخشی از بن خرید کارمندان دولت برای خرید صنایع دستی اختصاص داده شود و یا مدیران به جای سکه و کارت، صنایع دستی هدیه بدهند.
این کارشناس صنایع دستی تصریح کرد:صنایع دستی برای حضور بین المللی نیاز به حمایت دولت دارد؛ درواقع حمایت دولت از هنرمندان صنایع دستی موجب ایجاد انگیزه در آنها و متعاقبا توسعه بخش صنایع دستی و در نتیجه افزایش اشتغالزایی و نهایتا توسعه اقتصادی جامعه خواهد شد.
گزارش از بهناز مقدس، خبرنگار ایسنای مازندران