میربزرگ مازندران بقعه‌ای دو کاربردی؛ یادگاری از دودمان مرعشیان
به گزارش خبرگزاری تسنیم از آمل، بقعه سیدمیرقوام‌الدین مرعشی ملقب به مشهد میر بزرگ موسس دودمان مرعشیان عمارت و مقبره‌ای است که مربوط به دوره صفوی در سبزه میدان، محوطه مصلای آمل واقع شده است.
سید قوام‌الدین مرعشی از مقیمان قریه دابو آمل بود. وی تحصیلات ابتدایی علوم دینی را در همان‌جا گذراند و جهت تکمیل تحصیلاتش به خراسان مهاجرت کرد و در مشهد مقیم شد. دوران اقامت سید قوام‌الدین در خراسان مقارن با قیام سربداران به رهبری شیخ حسن جوری بود.
سید قوام‌الدین با توجه به گرایش‌های دوازده امامی سربداران که هاله‌ای از تصوف را در برداشت، تحت تأثیر آنان قرار گرفت و مرید سوقندی شده است. چنانچه برخی از منابع وی را فرزند سوقندی معرفی کرده‌اند، قوام‌الدین چند بار به خراسان مسافرت می‌کرد و دوباره به آمل باز می‌گشت. این سید بزرگوار موسس دودمان مرعشیان در مازندران بوده است.
سر سلسله سادات مرعشیان در مازندران، در محرم سال 781 هجری قمری درگذشت. مقبره او در شهر آمل ابتدا توسط فرزندش سید رضی‌الدین در اواخر قرن هشتم احداث شد ولی بعدها این بنا توسط دست‌نشاندگان امیر تیمور به کلی ویران شد. نوادگان میرقوام‌الدین در سال 814 هجری عمارتی جدید بر مزار نیای خود بنیان نهادند.
بنای فعلی توسط شاه عباس اول صفوی که از نوادگان دختری میربزرگ بود، در همان محل و در ابعادی بزرگ‌تر احداث شد. دیوارهای داخلی صحن تا ارتفاع 13.2 متر دارای کاشیکاری با زمینه زرد و نقوش گیاهی رنگ آبی بود و هم اکنون قسمت‌هایی از آن باقی مانده است. در وسط صحن، چهارچوب صندوق قدیمی با کتیبه‌هایی مشتمل بر آیاتی از کلام الله مجید و احادیث نبوی دیده می‌شود. تاریخ صندوق سال 1033 هجری و کاتب آن محمدالحسینی لاهجی است.
هم اکنون بر روی این چارچوب ضریح مشبک چوبی قرار دارد. این صحن که هسته مرکزی بقعه را تشکیل م‌یدهد، از سوی جنوب حیاط باز می‌شود و از سمت شرق به مسجد و از دو جهت دیگر به شبستان‌ها مرتبط است. ورودی اصلی مقبره در سمت جنوب قرار دارد و بالای سر آن کتیبه کوفی بنایی با خط سیاه بر زمینه زرد کاشی نوشته شده است: “سبحان الله و الحمدالله و لااله الاالله و الله اکبر و لا حول و لاقوة الا بالله”.
در بالای این کتیبه نیز دو بار کلمه محمد به خط کوفی با کاشی معرق مشکی بر زمینه سفید نوشته شده است. نمای بیرونی روزگاری مزین به کاشی بوده و اکنون بقایایی از آن در ضلع شمالی مشهود است. هر یک از اضلاع بیرونی دارای 5 طاق‌نماست. گنبد بیرونی بنا هشت ضلعی و نوساز است و پایه‌های گنبد با 32 قاب کاشیکاری و با کتیبه کوفی بنایی به شرح الله، محمد، علی، لااله الاالله مزین شده است.
این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره ثبت 59 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بقعه میربزرگ تنها موزه شهدای مازندران
این بقعه در چهار سال اخیر به عنوان تنها موزه شهدای مازندران مورد استفاده قرار گرفته که در راهرو و فضای دو طبقه این بقعه مجموع آثار شهدای هشت سال دفاع مقدس شهرستان آمل از سوی اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و بنیاد شهید مازندران گذاشته شد.
در این سال‌ها چندین بار جلسات متفاوتی مبنی بر ساخت موزه‌ای جدید برای شهدای دفاع مقدس شده اما تاکنون اتفاقی بر ساخت این موزه صورت نگرفته و این بقعه دو کاربردی مورد بازدید بسیاری از علاقه‌مندان به آثار ملی ایران قرار می‌گیرد.
گزارش از کبریا مقدس
/ح
