“شکل شاه” اثر پنهان شده در ارتفاعات البرز/ کتیبه‌ای که از نبود سرهایش رنج می‌برد
“شکل شاه” آثاری پنهان شده در ارتفاعات البرز بوده که از نبود سرهایش بر کتیبه‌های آت رنج می‌برد.
پایگاه خبری چهاردانگه: با گذر از مهم‌ترین راه استراتژیک شمال کشور یعنی هراز محوری با جاذبه‌های طبیعی و گردشگری فراوان، در دل ارتفاعات البرز و با دید فوق‌العاده جستجوگرانه کتیبه‌ای به چشم می‌آید که نقش برجسته‌های آن نظر هر مسافر و گردشگری را به خود جلب می‌کند.
شکل شاه اثر تاریخی که به نوعی در دل این ارتفاعات پنهان شده و با عبور از محور هراز در ۶۰ کیلومتری جنوب شهر آمل در جانب غربی تونل لاریجان، در کنار محور ارتباطی تهران به آمل و در تنگه باستانی موسوم به بند بریده و در نزدیکی چشمه آب معدنی استراباکوه متوجه آن می‌شوید.
نقش برجسته‌ای که هشت متر طول و سه متر و چهل سانتی‌متر عرض دارد که در فرورفتگی به عمق ۱۳۰ سانتی‌متر قرار دارد. این اثر یکصد ساله امروزه متاسفانه مورد بی‌مهری بشریت قرار گرفته و در پشت تونل وانا به شکل یک گنج پنهان دیگر به چشم علاقمندان به جاذبه‌های تاریخی و باستانی نمی‌آید.
اثری که بر روی کتیبه آن ۱۳ شکل ایستاده انسان با نمادی از قدرت‌نمایی پادشاه دوره قاجار ترسیم شده بود اما امروز از این تعداد فقط سه سر بر روی این آثار تاریخی بر جای مانده و کتیبه از نبود دیگر سرها رنج می‌برد.
مسئولان دستگاه‌های اجرایی از دیرزمان پی به این تخریب آثار کهن و برجسته محور هراز برده‌اند اما تاکنون اقدام جدی صورت ندادند.
این بی‌مهری‌ها و حفاری‌های بدون مجوز در حاشیه‌های رودخانه هراز موجب تخریب بسیاری از آثار باستانی شهرستان آمل می‌شود حال اگر شکل شاه این اثر برجسته در کنار رودخانه قرار نگرفته باشد اما با بی‌رحمی‌های افراد سودجو مطمئنا دیگری سری بر روی کتیبه آن نخواهد ماند.
بلاتکلیفی آثار تاریخی آمل
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آمل، این اثر باستانی را بر سینه کوه مشرف به رود هراز و از زمان ناصرالدین شاه قاجار بیان کرد و گفت: این اثر به دستور این شاه در سال ۱۲۹۵ هجری قمری کنده شده است.
محمدرضا شیدفر ادامه داد: در این مجاری ناصرالدین شاه در وسط سوار بر اسب به همراه ده تن از امرای کشوری و لشکری در دو طرفین پیاده و با لباسی رسمی آن زمان نشان داده شده است.
وی با بیان اینکه در این کتیبه تاریخی در بالای سر هم یک نفر از همراهان اسم آنها نوشته و اشعاری در مدح شاه در دو ردیف با خط بسیار اعلا مجاری شده است، افزود: این اثر با آن کنده‌کاری دقیق چهره نشانی از هنر ایرانی است و نمونه دیگری از این سنگ نوشته‌ها در زمان قاجار در تنگه واشی قرار دارد.
شیدفر با تاکید براینکه راه دسترسی به شکل شاه آمل از جاده فعلی هراز، به این اثر تاریخی دیدی وجود ندارد چرا که پشت تونل وانا قرار دارد، اظهار داشت: امروزه ساده‌ترین راه دسترسی به آن حرکت پیاده از جبهه جنوبی تونل وانا(تونل طویلی که بعد از روستای بایجان در مسیر آمل به تهران قرار دارد) به سمت شمال، پس از گذر از رودخانه و با حدود ۱۰ دقیقه پیاده‌روی است.
رئیس گردشگری آمل با اشاره به اینکه مسیر مناسبی برای بازدید از نقش برجسته وجود ندارد، تصریح کرد: گردشگر باید برای مشاهده این آثار تاریخی از لابه‌لای سنگ‌ها محیط ناامن، زمین خیس شده به علت آن رودخانه هراز، درختچه‌ها و علف‌های هرز و بوی بد که در راه حس می‌شود، گذر کند.
وی با اشاره به مرمت و ساماندهی این میراث کهن بیان کرد: متاسفانه بسیاری از آثار تاریخی شهرستان آمل بدلیل کمبود بودجه در حال تخریب و از بین رفتن است و این اصلا برای یک شهرستانی مثل آمل مناسب نیست.
شیدفر خاطرنشان کرد: برای گسترش صنعت گردشگری و رسیدگی به آن جهت جذب توریست باید به آثار باستانی و تاریخی آن توجه شود و از تخریب آن جلوگیری به عمل آورد.
نصب حفاظ شیشه‌ای برای جلوگیر از تخریب شکل شاه
معاون استاندار و فرماندار ویژه آمل نیز با بیان اینکه آثار تاریخی شکل شاه به شکل بی‌رحمانه‌ای شکانده شده و به نوعی مورد بی‌رحمی برخی افراد سودجو قرار گرفته است، گفت: سازمان میراث فرهنگی برای حفظ آثار تاریخی چون شکل شاه باید تلاش کنند و همه توان خود را برای جلوگیری از تخریب این اثار بکار ببرند.
احمد منفرد با بیان اینکه آمل با وجود قدمت دیرینه‌اش از آثار بسیار تاریخی و باستانی برخوردار است که می‌تواند گردشگران و توریست‌های زیادی را به سمت خود جذب کند، افزود: این شهرستان از دو هزار سال با همین نام برای ایرانی‌ها شناخته شده است و این یکی از مزایایی برای مسئولان امر باید باشد.
وی با اعلام اینکه میراث فرهنگی برای حفظ میراث کهن شکل شاه با توجه به نقطه مکانی‌اش طی نامه‌ای به استان تقاضای نصب حفاظ به اطراف این آثار اقدام کنند، اذعان داشت: با استفاده از قاب شیشه‌ای ضخیم می‌توان به حفظ این آثار پرداخت و از تخریب آن جلوگیری کرد.
منفرد یادآور شد: متاسفانه هم‌اکنون از سیزده شکل سر شاه در این کتیبه تاریخی فقط ۳ سر باقی مانده است و این برای جذب گردشگر جهت بازدید آثاری با قدمتی از دوره قاجار مناسب نخواهد بود.
استقبال گردشگری مازندران از بخش خصوصی
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری مازندران نیز در گفت‌وگو با تسنیم با اشاره به واگذاری آثار باستانی شکل شاه واقع در بخش لاریجان آمل به بخش خصوصی بیان کرد: در محور هراز هیچ اثر، مجموعه و عرصه تاریخی به بخش خصوصی واگذار نشده و در شرایط واگذاری از سوی این سازمان وجود نداشته است.
دلاور بزرگ‌نیا افزود: واگذاری شکل شاه که اثر دوره قاجاری است به بخش خصوصی، صحت ندارد.
وی با تاکید براینکه محور هراز میراث ریشه‌داری است و آثارهایی مثل قلعه ملک بهمن، آثار متنوع به ویژه آثار میراث طبیعی در این محور داریم که بسیار ارزشمند است، گفت: میراث فرهنگی وارث این آثارهای تاریخی نیست اما این سازمان آماده استقبال از بخش خصوصی در ایجاد منطقه گردشگری در محل نقش شاه است.
مدیرکل میراث فرهنگی، و گردشگری مازندران درباره حفاظت از این اثر تاریخی یادآور شد: بعد از ثبت، این اثر مورد حفاظت قرار دارد و گزارش‌های دوره‌ای آن دریافت می‌شود ولی برخی از آسیب‌های این اثر مربوط به دوره‌های قبل است و برخی حفاری‌های غیر مجازی که انجام شده مشکل‌ساز شده است.
