پایگاه خبری چهاردانگه
بخش چهاردانگه شهرستان ساري

سهم ناچیز گردشگری فرهنگی در مازندران/موزه‌ها معرف همه ابعاد یک منطقه

0

موزه به عنوان یکی از ابعاد گردشگری فرهنگی می تواند نقش موثری در جذب گردشگر و رونق اقتصادی داشته باشد به ویژه در مازندارن به دلیل شرایط حساس طبیعت لازم است که بخشی از جمعیت بالای گردشگران طبیعی به سمت گردشگری تاریخی و فرهنگی تغییر مسیر دهند تا از فشار بر طبیعت کاسته شود.

به گزارش پایگاه خبری چهاردانگه، به نقل از ایسنا، در موزه ها مجموعه‌ای از آثار باستانی، صنعتی و اشیاء با ارزش از دوره های مختلف تاریخی به معرض نمایش گذاشته می شود تا افراد علاقمند به فرهنگ و تمدن جوامع بتوانند آثار و شواهد به ‌جای‌ مانده از انسان و محیط زیست او را بررسی و مطالعه کنند.

موزه به عنوان یکی از ابعاد گردشگری فرهنگی می تواند نقش موثری در جذب گردشگر و رونق اقتصادی داشته باشد. گردشگری فرهنگی اغلب به صورت بازدید از شهرهای تاریخی و بزرگ و تماشای موزه‌ها و تئاترهای آنها و همچنین بازدید از مناطق روستایی و نمایش سنت‌های بومی و محلی و جشنواره‌ها و آداب و رسوم آن ها است که بر شیوه زندگی مردم در مناطق جغرافیایی خاص، هنر، معماری و ادیان تمرکز دارد.

برای دست یابی به توسعه پایدار باید همه ابعاد توسعه را در نظر گرفت اما در چند دهه اخیر ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه با توجیه اقتصادی طرح های توسعه ای بخشی از میراث فرهنگی کشور را تخریب و یا در معرض نابودی قرار داده است.

مازندران به عنوان یک سرزمین کهن و تاریخی از فرهنگ و تمدن بسیار غنی برخوردار بوده و اماکن تاریخی و آثار باستانی بسیاری را در خود جای داده است اما به دلیل داشتن دریا و جنگل همه ساله گردشگران داخلی و خارجی بسیاری به طبیعت این استان جذب می شوند که در سال های اخیر به دلیل به وجود آمدن شرایط حساس و در معرض خطر طبیعت مازندارن در حوزه آب، خاک و جنگل؛ لازم است که بخشی از جمعیت بالای گردشگران طبیعی در مازندارن به سمت گردشگری تاریخی و فرهنگی تغییر مسیر دهند تا از فشار بر طبیعت کاسته شود و در این میان موزه های مازندران باید نقش پررنگ تری را ایفا کنند.

وجود 15 موزه در مازندران/ کشف بیش از 13 هزار قلم اشیای عتیقه در مازندران

عبدالمطلب شریفی دکتری باستان شناسی و معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه استان مازندران 15 موزه دارد که 8 موزه دولتی و 7 موزه مربوط به بخش خصوصی است، اظهار کرد: موزه های دولتی شامل ساری، بابل، آمل، خانه نیما یوشیج، آلاشت و موزه مردم شناسی منطقه دوهزار تنکابن، موزه شهدای آمل و موزه شهدای بهشهر می شود.

وی عنوان کرد: در مجموع 13 هزار و 410 قلم شی در مازندران کشف و به ثبت رسیده است که از این تعداد 6 هزار و 247 قلم مربوط به شرق استان، دو هزار و 15 قلم مرکز استان و 5 هزار و 148 قلم شی مربوط به غرب مازندران است.

بیش از 80 درصد اشیای عتیقه مازندران ماحصل حفاری های غیرمجاز قاچاقچیان

شریفی با بیان اینکه تا کنون در مازندارن حدود 200 دستگاه فلزیاب از قاچاقچیان اشیای عتیقه کشف و ضبط شده است، افزود: بیش از 80 درصد اشیای عتیقه مازندران ماحصل حفاری های غیرمجاز قاچاقچیان و حدود 20 درصد توسط کاوش های علمی باستان شناسان بدست آمده است.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران گفت: تا کنون 5 هزار و 700 قلم اشیاء عتیقه در موزه های مازندران به نمایش گذاشته شده است و 7 هزار و 710 قلم شی دیگر در نوبت نمایش موزه های استان قرار دارد که سالی یک بار موزه گردانی صورت می گیرد و اشیای جدید را به نمایش می گذاریم تا مردم به دلیل تنوع اشیاء برای بازدید مجدد از موزه های مازندران رغبت داشته باشند.

شریفی خاطرنشان کرد: چند اهرم نظارتی برای اینکه شرایط نگهداری اشیای عتیقه در مخازن میراث فرهنگی خوب و مساعد باشد وجود دارد تا این اشیا را به لحاظ علم مرمت و حفاظت نگهداری کنیم و سازمان بازرسی و دیوان محاسبات به عنوان دستگاه های نظارتی شرایط اشیا را می سنجند و سازمان میراث فرهنگی تمام سعی خود را انجام می دهد تا اشیا را در شرایط مطلوبی نگهداری کند.

ایجاد حداقل یک خانه موزه در هر شهر مازندران/ موزه ها معرف همه ابعاد یک منطقه

این دکتری باستان شناسی یادآور شد: بسیاری از بناهای تاریخی قابلیت موزه شدن را دارند اما نیاز نیست که همه بناها را به عنوان موزه تعریف کنیم و البته سازمان میراث فرهنگی مازندران در تلاش است که در تمام 22 شهرستان استان حداقل یک خانه موزه ایجاد شود تا از طریق شهرداری های هر شهر یک خانه تاریخی به تملک دربیاید و اداره کل میراث فرهنگی استان آن را تجهیز و با اشیا عتیقه تبدیل به موزه کند.

وی افزود: گردشگرها به هر محله و منطقه که مسافرت می کنند می خواهند از آن منطقه اطلاعات تاریخی یا طبیعی نیز داشته باشند و موزه ها این قابلیت را دارند تا یک منطقه را به لحاظ تاریخی، طبیعی، باستان شناسی، مردم شناسی، سنت های غذایی و پوشاک و آداب و رسوم معرفی کنند که همه این موارد در طول تاریخ از قدیم الزمان تا کنون را می توان در موزه ها مشاهده کرد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران گفت: یک گردشگر به صورت تخصصی یا عام برای بازدید از مناطق مختلف کشور یا دنیا می رود و جست و جو می کند که مناطق دیدنی کجاست و قطعا زمانی که یک شهر موزه داشته باشد و بتواند همه ابعاد منطقه خود را معرفی کند مخاطب بیشتری برای رونق گردشگری شهر خود جذب می کند.

شریفی خاطرنشان کرد: از طریق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، سایت های معرفی جاذبه های دیدنی و آژانس های گردشگری؛ اماکن تاریخی و جاذبه های گردشگری مازندران معرفی می شود و هدف اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری مازندران این است که هر ساله بر تعداد موزه ها اضافه کند تا مخاطب ها و گردشگران نیز افزایش پیدا کنند البته در حال حاضر موزه های مازندران بازدیدکنندگان زیادی دارد.

آثار تاریخ و تمدن کشورهای مختلف دنیا در موزه کشورهای استعمارگر

این دکتری باستان شناسی یادآور شد: کشورهای استعمارگر در اواخر دوره قاجار به کشورهای جهان سوم مانند ایران، مصر و عراق ورود پیدا کرده و اشیای عتیقه این کشورها را غارت کردند و در موزه های کشور خود به نمایش گذاشتند و طبیعی است که مجموعه ای از تاریخ و تمدن کشورهای مختلف را در موزه خود دارند؛ همان گونه که برخی آثار تخت جمشید ایران در موزه لوور فرانسه یا موزه بریتانیا وجود دارد و سالانه گردشگران زیادی را جذب می کند. بازدیدکننده ای که به تاریخ و تمدن بشری علاقمند باشد بجای اینکه به همه کشورها سفر کند که هزینه زیادی دارد به موزه لوور فرانسه رفته و تمام تاریخ و تمدن کشورهای مطرح دنیا را بازدید می کند.

شریفی اظهار کرد: در حال حاضر شهرستان بهشهر موزه آثار تاریخی ندارد به همین دلیل با شهرداری بهشهر به توافق رسیدیم و قرار است شهرداری ساختمان عطار از آثار دوره قاجاریه را خریداری کند که در حال حاضر در مراحل پایانی تملک قرار دارد تا به خانه موزه تبدیل شود سپس در اختیار میراث فرهنگی قرار می گیرد تا آن را مرمت و تجهیز کنیم و طبق تفاهم نامه ای اشیای عتیقه را به آن ها تحویل می دهیم که این گونه یک خانه تاریخی از تخریب نجات می یابد و همچنین شهرستان بهشهر صاحب موزه می شود.

با موزه گردانی هر ساله گردشگران اشیای جدید را بازدید می کنند 

وی افزود: به هر کشوری در دنیا سفر کنید تعداد اشیای عتیقه بیشتر از ظرفیت ویترین موزه های آن کشور است به همین دلیل موزه گردانی صورت می گیرد یعنی اشیای ویترین ها را پس از چند ماه یا یک سال جابه جا کرده و تنوع می دهند و بخش دیگری از آثار مکشوفه منطقه را در ویترین موزه قرار می دهند تا مخاطب این رغبت را داشته باشد که با آثار جدید و بخشی دیگری از تاریخ و تمدن منطقه آشنا شود. در مازندران نیز گردشگران هر ساله در بازدید از موزه های این استان با اشیای جدید در ویترین ها مواجه و این گونه با آثار گوناگون از دوره های مختلف آشنا می شوند.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران گفت: وجود آثار تاریخی از دوره غارنشینی تا کنون در مازندران بیانگر آن است که این استان هزاران سال قدمت دارد و نمی توان همه آثار ادوار مختلف را در یک مقطع زمانی در موزه های مازندران به نمایش گذاشت به همین دلیل آثار خود را بر اساس فاکتور پیش از تاریخ، دوره تاریخی و دوره اسلامی تقسیم بندی کرده و در موزه ها به نمایش می گذاریم.

شریفی تصریح کرد: متاسفانه بیشتر اشیای مکشوفه مازندران ماحصل حفاری های غیرمجاز قاچاقچیان است و کاوش ها غیرعلمی صورت می گیرد به همین دلیل از اکثر آثار اطلاعات دقیقی مانند تاریخ و محل کشف دفینه وجود ندارد و این آثار توسط ماموران امنیتی و انتظامی از قاچاقچیان کشف و ضبط شده است به همین دلیل دارای شناسنامه و هویت معلومی نیستند البته این اشیا ارزش فرهنگی و تاریخی دارند و در موزه ها به نمایش گذاشته می شوند.

این دکتری باستان شناسی خاطرنشان کرد: اشیا باید ماحصل کاوش های علمی باشد اما متاسفانه در مازندران کاوش های علمی بسیار کم انجام شد و در گذشته باستان شناسان خارجی و اخیرا باستان شناسان ایرانی در مازندران کاوش کردند که به دلیل نبود اعتبار کاوش ها ادامه پیدا نکرد اما در سال 96 تلاش پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور و اداره کل میراث فرهنگی مازندران منجر شد تا مازندران به لحاظ کاوش علمی رتبه اول ایران را کسب کند که همزمان سه نطقه غرب، مرکز و شرق مازندران کاوش شده و اشیای عتیقه استخراج شدند و اگر بخواهیم موزه ای در هر شهرستان افتتاح کنیم سعی می کنیم اشیای کشف شده همان شهر را در آن موزه به نمایش بگذاریم.

مطالعه تاریخ بشر از غارنشینی تا شهرنشینی در شرق مازندران

شریفی گفت: بررسی تاریخ بشر از غارنشینی تا شهرنشینی در حوزه جنوب شرق دریای مازندران یعنی شهرهای بهشهر، رستمکلا و نکا قابل مطالعه است یعنی اطلاعات و آثار این دوره در غارهای متعددی از جمله هوتو، کمربند و کمیشان وجود دارد در حالی که این قابلیت در قسمت جنوب غربی دریای مازندران و مرکز استان وجود ندارد البته غارهای دیگری از دوره های تاریخی مختلف در سطح استان وجود دارد که قابل مطالعه هستند به همین دلیل اداره کل میراث فرهنگی مازندران قصد دارد با حضور یک گروه باستان شناسی تاریخ بشر را از دوره غارنشینی تا مرحله شهرنشینی در غارهای هوتو و کمربند در منطقه شرق مازندران مطالعه کند.

وی افزود: آمار دقیقی از تعداد غارهای تاریخی مازندران وجود ندارد چرا که شناسایی سیستماتیک پیمایشی درباره غارها صورت نگرفته و از طرفی دهانه برخی غارها زیر خاک مدفون شده است که باید محل دقیق آن شناسایی و کاوش شود به طور مثال غار کمیشان هزاران سال مدفون بود و به دلیل جاده سازی در آن منطقه دهانه این غار مشخص شد و سپس اداره کل میراث فرهنگی مازندران کاوش و مطالعات خود را در این غار آغاز کرد.

بودجه مرمت بناهای تاریخی مازندران بسیار اندک است

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران عنوان کرد: بودجه مرمت بناهای تاریخی که سالانه به اداره کل میراث فرهنگی مازندران اختصاص می یابد بسیار اندک و محدود است از طرفی با توجه به تعداد بالای اماکن تاریخی در سطح استان به بودجه زیادی برای مرمت نیاز داریم به همین دلیل باید بر اساس الویت و حفاظت بناها مرمت را انجام دهیم. پروژه حفاظت از اماکن تاریخی کوتاه تر و مرمت طولانی تر است و باید با مطالعه و علم و آگاهی به سراغ مرمت رفت در نتیجه باید طرح مرمت را تدوین کرده و به تهران ارسال کنیم تا تایید کند و حکم مرمت صادر شود.

شریفی تصریح کرد: در مرمت بناهای تاریخی نباید اصالت بنا زیر سوال برود و اصل اول در علم مرمت؛ حفظ اصالت است و تبصره ای وجود دارد که اگر در بنایی مرمت صورت می گیرد باید طوری بازسازی شود تا در عین حال که اصالت بنا زیر سوال نمی رود همچنین همه قسمت های بنا برای مخاطب قابل شناسایی باشد.

سهم گردشگری فرهنگی در مازندارن اندک است

لیلا حبیبی دکتری برنامه ریزی شهری و عضو هیات علمی میراث فرهنگی دانشگاه مازندران در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: سهم گردشگری فرهنگی که یکی از ابعاد آن بازدید از موزه ها است در جذب گردشگرانی که وارد مازندران می شوند بسیار محدود بوده و این موضوع با آسیب شناسی موزه های استان از لحاظ تاسیس، نگهداری، کمیت و کیفیت قابل بررسی است.

وی افزود: موزه گالری دی دی در ایزدشهر به عنوان بزرگ ترین موزه گالری کشور توسط بخش خصوصی ایجاد شده و با توجه به آثاری که در آن نگهداری و به نمایش گذاشته می شود بسیار ارزشمند بوده و نمونه کاملی از موزه است و مازندران می تواند بخش زیادی از گردشگران سرگردان را که عمده فعالیت آن ها در ویلا، جنگل، ساحل و قلیان سراها می گذرد را از طریق موزه ها جذب کنند. البته همه گردشگران به گردشگری فرهنگی علاقه ندارند و بسیاری به بازدید از موزه رغبتی نشان نمی دهند اما اگر فقط 10 درصد گردشگران مازندران را به سمت موزه ها جذب کنیم فشار کمتری به طبیعت وارد می شود.

این عضو هیات علمی میراث فرهنگی دانشگاه مازندران خاطرنشان کرد: مازندران در حوزه مردم شناسی، میراث فرهنگی و قصه های فولکلور مازندرانی ظرفیت بالایی دارد اما آن گونه که باید از این پتانسیل استفاده نشده است در حالی که بر اساس ظرفیت هایی که در شهرهای مختلف استان وجود دارد می توان مسیر توسعه پایدار گردشگری مازندران را تعریف کرد.

موزه ها، اماکن تاریخی و افسانه های مازندران به خوبی معرفی نشدند

حبیبی یادآور شد: افسانه مینا و پلنگ در غرب مازندران که خانه ای نیز به همین نام در منطقه کجور وجود دارد در حالی که بسیاری از مردم مازندران آن را نمی شناسند و قطعا به گردشگران استان های دیگر کشور و گردشگران خارجی نیز این موزه ها، اماکن تاریخی و افسانه های مازندران به خوبی معرفی نشده است.

وی عنوان کرد: بناهای قدیمی کارخانه های نساجی قائمشهر و چیت سازی بهشهر در حوزه گردشگری صنعتی و باغ های تاریخی مازندران در حوزه گردشگری طبیعی و مکشوفه های اشیای عتیقه در قالب موزه آثار باستانی را می توان به نمایش گذاشت تا مسافران در ابعاد مختلف گردشگری تقسیم شوند همچنین با توجه به پتانسیل طبیعی مازندران انواع گونه های گیاهی بومی در استان وجود دارد که می توان از این پتانسیل در فضای موزه ها استفاده کرد.

عدم مدیریت یکپارچه؛ میراث فرهنگی را تهدید می کند

این دکتری برنامه ریزی شهری گفت: عدم مدیریت یکپارچه یکی از مشکلاتی است که بناها و آثار تاریخی را تهدید می کند و باید در ابتدا قانون گذاری درستی صورت گیرد زیرا اگر قانون مدیریت یکپارچه را الزام کند به ویژه در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری که با تعداد زیادی از سازمان ها تداخل مدیریتی دارد و با چالش های جدی مواجه است و سازمان میراث فرهنگی باید بسیاری از سازمان ها را برای حفظ آثار تاریخی توجیه کند.

حبیبی اظهار کرد: نگاه برخی از مدیران سازمان های مختلف به حفظ میراث فرهنگی نگاهی کالا وار است و هنوز حساسیت موضوع را درک نکردند و به طرح های توسعه ای نگاه منفعت محور دارند در حالی که دستگاه های مختلف باید در مسیر دست یابی به یک هدف مشترک حرکت کنند و زمانی که از توسعه پایدار سخن می گوییم حتما باید همه ابعاد توسعه را در نظر بگیریم اما اکنون در ایران یک رشد لجام گسیخته وجود دارد که صرفا توجیه اقتصادی طرح های توسعه ای ایجاب می کند تا همه چیز را فدای منافع اقتصادی کنند.

وی افزود: برای دست یابی به توسعه پایدار باید به رونق گردشگری توجه بیشتری شود به ویژه مازندران که طبیعت آسیب پذیری دارد باید بخشی از گردشگران را به سمت موزه ها و فضای فرهنگی هدایت کرد تا از فشار بر محیط یعنی ساحل دریا و جنگل کاسته شود چرا که گردشگران فرهنگی بیشتر به محیط توجه می کنند و آسیب کمتری به طبیعت می رسانند.

نباید گردشگری به صنعتی مخرب تبدیل شود

این عضو هیات علمی میراث فرهنگی دانشگاه مازندران تصریح کرد: در حال حاضر بسیاری از افراد با هیجان و عجولانه در مورد گردشگری سخن می گویند و طرح ارائه می دهند در حالی که باید بسیار محتاطانه در این مورد تصمیم گیری شود زیرا اگر قرار است همان آسیب های طرح های توسعه ای دیگر؛ در گردشگری نیز اتفاق بیفتد گردشگری به صنعتی مخرب تبدیل می شود.

حبیبی خاطرنشان کرد: آثار با ارزشی در حوزه گردشگری طبیعی، ادبی، موسیقی، تاریخی، باستان شناسی پیش از تاریخ، پس از تاریخ و دوره اسلامی در مازندران وجود دارد اما اصلا از این ظرفیت های میراثی و فرهنگی استان به ویژه قصه های فولکلور در جهت رونق گردشگری استفاده نشده به همین دلیل به طبیعت فشار وارد شده است.

از ظرفیت پرندگان مهاجر در تالاب های مازندران برای رونق گردشگری استفاده شود

وی افزود: برخی از تهدیدها در مازندران را می توانیم به فرصت گردشگری تبدیل کنیم به طور مثال فروش پرندگان مهاجر در بازار فریدونکنار که سالیان زیادی در حال انجام است و به یک معضل ملی تبدیل شده زیرا جمعیت پرندگان نسبت به سال های گذشته بسیار کاهش یافته و از طرفی خطر انقراض برخی گونه ها وجود دارد اما می توان از ظرفیت پرندگان مهاجر در تالاب های مازندران برای رونق گردشگری و پرنده نگری استفاده کرد. البته باید در میان مردم مازندران فرهنگ سازی شود که نباید پرندگان مهاجر را بخورند تا دیگر پرندگان شکار نشوند.

این دکتری برنامه ریزی شهری اظهار کرد: هنرمندان و ورزشکاران مازندرانی در سطح ملی و جهانی شناخته شده هستند و آثار فاخر و مقام های ارزشمندی را کسب کردند که از این ظرفیت تاریخ معاصر نیز می توان در جهت گردشگری استفاده کرد.

حبیبی گفت: در مازندران با وجود ظرفیت بالای طبیعی و جنگل های ارزشمند هیرکانی؛ باغ گیاه شناسی بسیار کم وجود دارد در حالی که این کاربری کاملا با محیط مازندران سازگار است و می توان گونه های نادر را در این باغ های گیاه شناسی پرورش داد و با حضور یک راهنما به گردشگران معرفی کرد.

این عضو هیات علمی میراث فرهنگی دانشگاه مازندران تصریح کرد: باید حق انتخاب برای گردشگر وجود داشته باشد تا با شناسایی تمامی پتانسیل ها از میان گزینه های مختلف گردشگری تاریخی، طبیعی، فرهنگی و ادبی، ورزشی و صنعتی یک مورد را برای بازدید انتخاب کند.

گزارش از «مریم یخکشی» خبرنگار ایسنا مازندران

 

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.