زباله از شرق تا غرب مازندران را در می‌نوردد
4 سال از عمر دولت تدبیر و امید گذشت و مسئولان دولت یازدهم در مازندران نه تنها برای بحران زباله در مازندران کاری از پیش نبردند بلکه حتی حرفش را هم کنار گذاشتند و ترجیح دادند در این باره سکوت کنند. وقتی در شهریور 92 استاندار دولت یازدهم بر مسند استانداری مازندران نشست حتی به خودش زحمت نداد در این باره چیزی بداند یا نظرش را عنوان کند. سال 92 معضل زباله در اوج بود چه برسد به امروز که پس از گذشت 4 سال نه تنها هیچ کاری صورت نگرفت بلکه کارهایی که قرار بود از قبل انجام شود و در جریان بود نیز متوقف شد.
***
نگاهی کلی به شهرها و روستاهای مازندران نشان می دهد هیچ نقطه ای از استان وجود ندارد که در آن زباله سامان یافته باشد. زباله های دفن شده نیز راهی ندارند جز آنکه در طبیعت سرسبز مازندران دفن شوند. در ساری زباله را به مناطق کوهستانی جنوب برده و طبیعت، آب های زیرزمینی و مناطق چهاردانگه ساری به بدترین شکل ممکن تهدید می شود. در قائم شهر زباله در منطقه فوریجای جاده کیاکلا دفن شده، طبیعت منطقه کاملاً نابود شده، شیرابه ها به رودخانه تلار و بوی زباله تا کیلومترها آنطرفتر می رود.
در بابل زباله در مناطق جنگلی دفن می شود. در نور زباله در جنگل الیمالات دفن شده و شیرابه ها مستقیم به رودخانه الیمالات رفته و نه تنها آب شیرین را به شدیدترین شکل ممکن آلوده می سازد، بلکه همین شیرابه ها از طریق رودخانه به دریا می ریزد. جالب آنکه در همان نقاط مسافران و گردشگران به شنا در ساحل می پردازند. در آمل زباله به طور جدی رودخانه پرآب هراز را تهدید می کند و آب های پاک و گوارای سرچشمه هراز آلوده شده است. سال هاست که آمل با این معضل دست و پنجه نرم می کند، اما هر چند وقت مهلت انتقال زباله تمدید می شود. همین چند روز قبل سازمان حفاظت محیط زیست مهلت 2 ماهه شهرداری آمل برای انتقال محل دپوی زباله از منطقه عمارت به محلی جدید را 2 ماه دیگر یعنی تا تا 17 دی96 تمدید کرد. شرایط مشابه این در رامسر، تنکابن و تقریباً تمامی شهرهای دیگر استان مازندران وجود دارد. دولت زیست محیطی ! یازدهم که در ابتدا شعارهای کلانی در این زمینه می داد، استاندارش هیچ کاری نکرد و رفت.
حل مشکل زباله برای شهرداری ها اولویت ندارد
نگاهی به عملکرد چند ساله اخیر شهرداری های مازندران به عنوان اصلی ترین متولی زباله، نشان می دهد حل مشکل زباله برای شهرداری ها اولویت ندارد. در ساری پروژه های بسیاری در چند سال اخیر ساخته شده و حتی بدهی های سنگینی برای این شهرداری در پی داشت، اما کارخانه زباله سوز ساری راه اندازی نشد. در قائم شهر نیز همین طور و شهرداری دائماً اعلام می کند توان مالی لازم را ندارد و باید سرمایه گذار بخش خصوصی وارد گود شود. در تمامی شهرهای استان نیز وضع به همین منوال است و مدیرکل امور شهری استان هیچ نظارتی بر کار شهرداری ها ندارد. حل اساسی زباله در اولویت چندم شهرداری های مازندران قرار دارد. یک عضو شورای شهر ساری در همین رابطه به جوان می گوید: به نظر من سازمان مدیریت پسماند شهرداری در ذات خود سازمانی تخصصی و پویاست. اما طی سال‌های گذشته در حوزه سیاستگذاری کار خاصی انجام نداده است. در حال حاضر مدیریت پسماند دارای طرح جامع مصوبی نیست و طرح جامع مدیریت استان عملاً وجود خارجی ندارد. من از عملکرد سازمان پسماند در چند سال گذشته به‌شدت ناراضی هستم و این سازمان را سازمان بسیار ضعیفی دیده‌ام.علی‌اکبر زلیکانی با بیان اینکه سرانه تولید زباله به ازای هر شهروند ساروی یک و نیم کیلوگرم است، می افزاید: معتقدم سازمان پسماند باید دارای گروه مشاور قوی متخصص در حوزه مدیریت پسماند باشد تا تفکیک پسماند و جداسازی زباله خشک از مجموعه زباله‌ها مورد بررسی قرار گیرد و در چارچوب آنالیز کیفی و تغییر ارزش حرارتی راندمان نیروگاه زباله‌سوز کاهش نیابد. در مورد نیروگاه زباله‌سوز باید گفت اجرای چنین پروژه‌ای در شهر ساری به بیش از 100 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که از دلایل تاخیر در زمان تکمیل کارخانه زباله‌سوز، تأخیر در تأمین منابع مالی توسط دولت است.
کارشناسان معتقدند کارخانه زباله سوز باید با بهترین قطعات و دستگاه ها ساخته شده و دقت فراوانی در مراحل اجرا به کار گرفته شود. اما ظاهراً نیروگاه زباله سوز ساری اسیر بی تدبیری شده و به گفته نایب رئیس شورای شهر ساری تجهیزات وارد شده از چین کیفیت خود را در هوای مرطوب مازندران از دست داده و بسیاری از ادوات و آهن‌آلات زنگ زده‌اند و بعید می‌دانم این پروژه تا پایان سال 96 به پایان برسد.
کمبود اعتبار، توجیهی برای همه دستگاه ها
در حالی که سالانه مبالغ هنگفتی از سوی همه دستگاه ها اعم از شهرداری ها و استانداری برای زمینه های دیگر به کار گیری می شود، اما مشخص نیست چرا برای بحران زباله بودجه ویژه ای از طرف دولت در نظر گرفته نمی شود. هر دو شهرداری ساری و قائم شهر اعلام می کنند که برای ساماندهی زباله این دو شهر بزرگ به بیش از 100 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارند. اما آنها سالانه به طور متوسط 20 تا 25 میلیارد تومان بابت بحث زباله به پیمانکار می دهند. مبلغی که در عرض 4 سال می شود همان 100 میلیاردی که همه آنها می گویند و از آن توجیهی برای کمکاری خود ساخته اند. شاید وقتی به سخنان مدیرکل محیط زیست مازندران نگاه شود بهتر می توان درک کرد گویی کمبود اعتبار سرپوشی برای بی تدبیری ها است. حسینعلی ابراهیمی‌کارنامی چند روز پیش گفته بود: در بحث ساماندهی زباله قبل از انتخابات کارها خوب پیش رفته بود اما بعد از انتخاب گفتند شوراها هنوز به‌خوبی مستقر نشدند و شهرداران بیایند.
یک عضو شورای شهر قائم شهر نیز حل مشکل زباله قائم شهر را منوط به تأمین مالی 100 تا 120 میلیاردی می داند. عباس صالح زاده می گوید: با سرمایه گذاران متعددی وارد مذاکره شده ایم که اصلی ترین آن یک شرکت ترکیه ای است. مهندسان این شرکت به قائم شهر آمده و طرح های خود را ارائه کردند. در حال حاضر یکی از بحث ها میزان سرمایه گذاری است که چیزی در حدود 100 تا 120 میلیارد تومان پیش بینی می شود. تاکنون منتظر انتخاب شهردار بودیم و یکی از مهم ترین ملاک ها برای انتخاب شهردار حل مشکل زباله بود. اما برخلاف گفته این عضو شورای شهر قائم شهر، شهردار جدید این شهر رویکردی نزدیک به شهرسازی و معماری دارد و بحث زباله اولویت اول وی نیست.
نويسنده: مریم فلاح رضوانکلائی – روزنامه جوان
