در خرید ماهی دریای خزر چه نکاتی را رعایت کنیم؟
چندی پیش عزیر عابسی، عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل، بر آلوده بودن دریای خزر و تهدید زیستگاه آبزیان تاکید شد، در آن گزارش، این استاد دانشگاه مدعی شد که بافتهای عمده ماهیان دریای خزر به جیوه و نیکل آلوده است اما به طور خاص ماهی کفال که از لجن کف دریا تغذیه میکند نیز آلودگی اثبات شدهای دارد و نباید آن را مصرف کرد.
در این رابطه یک دامپزشک در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به مصرف یا عدم مصرف ماهی کفال که از دریای خزر صید میشود، اظهار کرد: به طور کلی ماهی کفال، ماهی بومی دریای خزر نیست و حدود ۵۰ تا ۷۰ سال قبل وارد این دریا شده و در این مناطق در حال تکثیر و پرورش است.
علیرضا بریمانی با بیان اینکه در دریای خزر یکسری آلودگیها وجود دارد که از طریق رودخانهها، فاضلابهای خانگی و کارخانهها وارد آن شده اند، تصریح کرد: مقدار بسیار زیادی جیوه، سرب و سایر عناصر وارد دریای خزر شده است و آسیبهای زیاد و جبران ناپذیری را وارد کرد؛ نکته مهم اینجا است از آنجایی که دریای خزر به سایر دریاها راه ندارد این آلودگیها در آن باقی میماند.
این دامپزشک خاطرنشان کرد: میتوان گفت همه ماهیهایی که در دریای خزر وجود دارند دارای مقداری آلودگی فلزات سنگین مانند سرب و جیوه هستند که موجب بیماریهای خیلی سخت همانند مننژیت، کم خونی، درد مفاصل و استخوان در انسان میشوند و بیشترین بیماری مربوط به درد مفاصل است.
بریمانی با اشاره به اینکه ماهی کفال از بین ماهیهای دریای خزر به علت غیربومی بودن درگیری باکتریایی و عفونی بیشتری دارد، گفت: کفال یک ماهی کف خوار است و از کف دریا تغذیه میکند، از سویی دیگر این فلزاتی که نام برده شد نیز در کف دریا جمع و وارد جیره غذایی ماهی میشوند.
وی با اشاره به اینکه ماهی کفال در پایان عمر خود، به روی آب میآید و با نزدیک شدن به ساحل در تور صیادان گرفتار میشود، ادامه داد: ورود این ماهی به بازار ماهی فروشان بسیار خطرناک است و ضربات جبران ناپذیری وارد میکند.
این دامپزشک تصریح کرد: علاوه بر این نمیتوان گفت خوردن ماهی کفالی که حتی درست صید میشود از نظر پزشکی و دامپزشکی صحیح است چرا که تمامی ماهیهای دریای خزر مقداری درگیری فلزات سنگین دارند اما درگیری ماهی کفال به نسبت بقیه بیشتر است.
بریمانی تاکید کرد: شیلات بیش از ۱۰ تا ۱۵ سال قبل فروش ماهی کفال و حتی صید آنرا ممنوع کرده بود و اصولاً نباید شاهد خرید و فروش این ماهی در سواحل دریای خزر و بازار بود اما متأسفانه فروش آن خیلی زیاد است و بعضیها به صیادان و آشنایان خود میفروشند.
وی با تاکید بر اینکه توصیه میشود به هیچ عنوان از ماهی کفال استفاده نشود یادآور شد: از نظر شیلات نیز به طور کلی مصرف ماهی کفال منتفی است و به هیچ وجه نباید خورده شود و مردم هم باید در جریان باشند.
بریمانی گفت: از آنجایی که مصرف ماهی در سبد غذایی خانوادهها باید باشد توصیه میشود از ماهیهایی استفاده شود که جیره غذایی خود را از کف دریا دریافت نمیکنند.
پیش از این عزیز عابسی، این فوق دکتری مهندسی عمران – هیدرولیک محیط زیست در گفتوگو با ایسنا با اشاره به اینکه دریای خزر بزرگترین دریاچه محصور در خشکی است، با اشاره به اینکه آلودگی صنعتی نوع جدیتری از آلودگیهای رایج در دریای خزر است، اظهار کرده بود: شهرکهای صنعتی کشورمان و صنایع نفتی آذربایجان موجب ورود جیوه سرب به دریای خزر شده است، بدین ترتیب رژیم غذایی ماهیان نیز در این دریا تغییر کرده و باید گفت ماهیان دریای خزر نیز آلودهاند.
وی افزود: حدود ۸۵ درصد از آبی که وارد دریای خزر میشود از این حوضه آبریز است. این رودخانه حوضه آبریز شهرهای زیادی است که نهایتاً تمامی آلودگیهایشان به آنجا ختم میشود و با توجه به اینکه ۸۵ درصد آب دریای خزر را تأمین میکند سهم بزرگی از آلودگی را شامل میشود.
وی با بیان اینکه رودخانههای دیگر حدود ۱۵ درصد آلودگی را برای دریای خزر به همراه خود دارند، افزود: آلودگی گاوداری، مرغداری و اراضی کشاورزی از رودخانههایی که از بالادست سرازیر میشوند و در مسیر دریای خزر قرار دارند وارد آن میشوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل گفت: دامداریها بر اساس مستندات موجود، خروجیهای سیستم فاضلاب جامد و مایع را در کنار رودخانه میریزند که باعث کدر و کثیف شدن آب میشود.
وی، فاضلابهای شهرک صنعتی را یکی از منابع بزرگ و مهم آلودگی رودخانهها دانست و افزود: شهرک صنعتی امام زاده عبدالله یا بابلکنار یکی از نمونههایی است که فاضلاب آن پس از تصفیه در تصفیهخانه، وارد دریای خزر میشود، هر چند این فاضلاب باید در مکانی تخلیه شود اما نکته اینجاست زمانی باید این اتفاق صورت بگیرد که کار تصفیه به درستی انجام شده باشد.
عابسی، ورود مستقیم زباله به رودخانه و دریا را یکی دیگر از منابع آلوده کننده دریای خزر برشمرد و گفت: در زمانی که باران می بارد، شیرابههای محل دپوی موقت زباله محمود آباد که پشت ورزشگاه جهان پهلوان توکلی است، مستقیم وارد دریا میشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل با اشاره به اینکه زباله گردهایی که اقدام به جدا کردن زبالهها میکنند نیز به پراکندگی زبالهها و آسیب محیطزیست دامن میزنند، خاطرنشان کرد: تخلیه ۳۵ ساله زبالهها در فاصله ۲۰۰ تا ۳۰۰ متری دریای خزر در بابلسر یکی دیگر از مصداقهای آلودگی است.
این استاد دانشگاه شیرابه زبالههایی که در چند صد متری دریا قرار دارند پس از بارش باران، مستقیماً توسط آبهای زیرزمینی به سرعت وارد دریای خزر میشود، افزود: شیرابه محل دپوی زباله در آمل که به عمارت معروف است، به طور مستقیم وارد هراز و در نهایت دریای خزر میشود.
وی با اشاره به اینکه کشورهای دیگر چون آذربایجان پررنگترین نقش را در آلودگی دریای خزر دارد، تصریح کرد: صنایع نفتی که در گذشته در اختیار شوروی قرار داشت و در حال حاضر نیز رها شده است، در ورود آلودگی به دریای خزر نقش پررنگی دارد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بیشتر شناگاههای مازندران آلودگی میکروبی دارد و هیچ فردی نباید در آن شنا کند، افزود: آلودگی اثبات شده میکروبی در بسیاری از شناگاه های مازندران به ویژه منطقه شنا ممنوع که تمامی فاضلابهای منتهی به دریا در آن قسمت قرار دارد باید جدی گرفته شود چرا که انگار افراد در فاضلابها شنا میکنند و این امر در آینده ایجاد کننده مشکلات پوستی است.
وی با اشاره به نتیجه مقالههای افرادی که در مرکز اکولوژی دریای خزر مشغول تحقیق هستند، با بیان اینکه بر اساس مستندات، غلظت فلزات سنگین و آلودگیهای خاص دریای خزر ۵ برابر عسلویه است، خاطرنشان کرد: بافتهای عمده ماهیان دریای خزر به جیوه و نیکل آلوده است اما به طور خاص ماهی کفال که از لجن کف دریا تغذیه میکند نیز آلودگی اثبات شدهای دارد و نباید آن را مصرف کرد.